Vị thành niên mang thai tăng, chất lượng dân số giảm

Huyện Khánh Sơn (Khánh Hòa) có khoảng 75% dân số là đồng bào dân tộc Raglai. Tập tục kết hôn sớm của đồng bào đã làm tăng tỷ lệ vị thành niên mang thai. Hệ lụy là chất lượng dân số trên địa bàn giảm sút.

Những bà mẹ “trẻ em”

Lẽ ra còn ngồi ở ghế nhà trường như bao bạn cùng trang lứa, nhưng Mấu Thị T., ở thôn Tha Mang, xã Ba Cụm Bắc lại phải chuẩn bị làm mẹ ở tuổi 16. Mang thai đã hơn 6 tháng nhưng T. chưa đi khám thai lần nào. T. cũng tránh mặt mỗi khi cán bộ dân số đến nhà vận động đi khám thai. Hàng xóm cho biết, chồng của T. cũng đang ở tuổi vị thành niên, “ăn chưa no, lo chưa tới”. Đã vậy còn suốt ngày rượu chè, đánh vợ trong lúc vợ đang mang bầu. Mang thai ở độ tuổi cơ thể chưa phát triển hoàn thiện, thiếu kiến thức chăm sóc thai nghén, lại bị bạo hành gia đình, chịu khổ cả về vật chất lẫn tinh thần, ai cũng có thể hiểu, T. sẽ khó sinh được một em bé khỏe mạnh hoàn toàn.

Làm bố, làm mẹ trong độ tuổi vị thành niên, hầu hết các em đều chưa ý thức được trách nhiệm xây dựng gia đình, chăm sóc con cái. Không ít trường hợp đã tan vỡ gia đình sau một thời gian chung sống, bỏ con lại cho người thân nuôi dưỡng. Không ít trẻ em ở huyện miền núi này phải sống trong cảnh thiếu thốn vì sự vô trách nhiệm của những ông bố, bà mẹ trẻ. Tuy đang nuôi 2 con nhỏ, kinh tế gia đình rất khó khăn, nhưng chị Bo Bo Thị Nghịu (cũng ở xã Ba Cụm Bắc) còn phải nuôi thêm con của em chồng. Chị Nghịu kể, em chồng chị là Mấu Thị M. bỏ học sớm, mang thai ngoài ý muốn nên lấy chồng khi mới 15 tuổi. Vợ chồng M. đã chia tay sau một thời gian chung sống ngắn ngủi. Cách đây mấy tháng, M. lại bỏ con để đi tìm niềm vui riêng. Con của M. giờ đây phải lớn lên trong cảnh nghèo và thiếu tình thương của cả bố lẫn mẹ.

Trong năm 2012, ở xã Ba Cụm Bắc có tới 4 em làm mẹ ở tuổi vị thành niên. Do kinh tế gia đình khó khăn, phụ huynh phải vất vả lao động kiếm sống, ít quan tâm đến con cái, nên khi tới tuổi chập chững bước vào đời, các em thường bỏ học, rồi yêu đương sớm. Vì thế nên tình trạng tảo hôn nhiều, vận động cũng rất khó khăn. “Tuy đã thông qua Hội Nông dân, Hội Phụ nữ vận động nhưng bố mẹ các em nói cũng chịu thôi, vì các em quen nhau ở ngoài đường, dắt về nhà đòi lấy, không kiểm soát được. Đã vậy, lấy nhau rồi, lại cũng dễ bỏ nhau. Có con, một số em lại không biết cách chăm sóc, nuôi con nên trẻ bị suy dinh dưỡng nhiều”- chị Nguyễn Thị Kim Hoa, cán bộ chuyên trách dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) xã Ba Cụm Bắc cho biết.

Không riêng Ba Cụm Bắc, tình trạng mang thai ở vị thành niên xảy ra ở hầu hết các xã, thị trấn trên địa bàn huyện, tập trung nhiều ở các địa phương: Ba Cụm Bắc, Tô Hạp, Thành Sơn, Sơn Lâm và Sơn Bình. Đây là những địa phương có các công trình đang xây dựng, một số em gái thường bị dân di cư, người lao động tự do dụ dỗ, dẫn đến mang thai. Ngoài ra, thanh thiếu niên người dân tộc thiểu số bây giờ cũng thường lên mạng tìm hiểu, xem nhiều thông tin không lành mạnh, muốn khám phá, nên hậu quả không theo ý muốn.

Ảnh hưởng chất lượng giống nòi

Theo số liệu của Trung tâm Y tế huyện Khánh Sơn, tỷ lệ vị thành niên mang thai ngày càng tăng lên. Năm 2011, toàn huyện có 824 phụ nữ mang thai. Trong đó, số thai phụ tuổi vị thành niên là 89 người. Năm 2012, trong 890 phụ nữ mang thai, có tới 112 người ở tuổi vị thành niên, chiếm khoảng 12,6%, tăng 25,8% so với năm 2011. Số trẻ sinh ra dưới 2,5kg (nhẹ cân) chiếm 16,5%.

Theo bác sĩ Huỳnh Thị Hiên - Phó phụ trách Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh: Mang thai và sinh con ở tuổi vị thành niên sẽ ảnh hưởng nhiều đến tâm sinh lý cũng như cơ thể, dễ đưa đến nhiều nguy cơ cho cả thai nhi và sản phụ vì cơ thể người mẹ phát triển chưa hoàn thiện về thể chất, đặc biệt là chức năng sinh sản, nên dễ gặp phải những tai biến sản khoa. Đối với thai nhi, thường bị suy dinh dưỡng bào thai do người mẹ không biết chăm sóc thai nghén, cơ thể mẹ thường không cung cấp đủ canxi, chất sắt và năng lượng cho thai phát triển. Sau sinh, nếu thiếu kiến thức chăm sóc, trẻ em sinh ra sẽ bị suy dinh dưỡng về thể chất và chậm phát triển về trí tuệ.

Hiện nay, tỷ lệ trẻ em bị suy dinh dưỡng trên địa bàn huyện rất cao. Trong tổng số 2.629 trẻ em toàn huyện có 910 trẻ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân, chiếm 34,6%; 1.306 trẻ suy dinh dưỡng thể thấp còi, chiếm 49,7%. Các xã có tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân cao hơn mức trung bình chung của toàn huyện là Thành Sơn, Sơn Bình, Sơn Hiệp, Ba Cụm Bắc và Ba Cụm Nam. Tình trạng này, một phần nguyên nhân là hệ lụy của nạn tảo hôn. Điều này đã và đang ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giống nòi và chất lượng cuộc sống của người dân trên địa bàn. Do vậy, để góp phần nâng cao chất lượng dân số ở huyện, các ban, ngành, đoàn thể địa phương cần tích cực tuyên truyền hơn nữa các nội dung chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, Luật Hôn nhân và Gia đình, tư vấn tiền hôn nhân, phòng tránh xâm hại tình dục ở trẻ em, xóa bỏ nạn tảo hôn ở vị thành niên. Bên cạnh đó, cần nhân rộng mô hình đưa công tác dân số, cam kết xóa bỏ nạn tảo hôn vào hương ước, quy ước của
bản, làng.

LƯU KHÁNH