Thông tin cây xáo tam phân (còn gọi là cây “thần dược”) ở Ninh Vân (Ninh Hòa, Khánh Hòa) chữa được bệnh ung thư, bệnh gan đã đẩy giá cây thuốc tăng theo tốc độ phi mã, khiến người dân lên núi đào bới loạn xạ…
Thông tin cây xáo tam phân (còn gọi là cây “thần dược”) ở Ninh Vân (Ninh Hòa, Khánh Hòa) chữa được bệnh ung thư, bệnh gan đã đẩy giá cây thuốc tăng theo tốc độ phi mã, khiến người dân lên núi đào bới loạn xạ…
Xới tung Hòn Hèo tìm “thần dược”
 |
| Người dân xới tung đất, đá để tìm “thần dược”. |
Xã đảo Ninh Vân (thị xã Ninh Hòa) vốn heo hút, ít người qua lại, nay vô cùng nhộn nhịp. Người dân tứ xứ đổ về khu vực Hòn Cỏ trên dãy Hòn Hèo để đào bới, nhặt nhạnh từng mẩu rễ “thần dược”.
 |
| Những thân cây mục giống cây xáo tam phân cũng được tận thu về bán. |
Bám theo một tốp người ở xã Ninh Phước (Ninh Hòa) lên núi tìm cây xáo tam phân, vượt qua chừng 20m dốc núi, cảnh tượng tan hoang đã hiện ra trước mắt chúng tôi. Cả triền núi rộng lớn bị cày tung bởi các tay “thợ rừng” không chuyên. Đất đá ngổn ngang. Trời mới hửng sáng nhưng trong phạm vi 100m2 đã thấy có hơn chục người hì hục bới móc. Tiếng xà beng va vào đá chan chát. Mồ hôi đầm đìa trên áo người đào. Bỗng, có tiếng hét toáng lên. Thì ra, đó là một tay “thợ săn” mới tìm được một mẩu rễ “thần dược” bằng đầu đũa. Chàng thanh niên hào hứng nói trong tiếng thở gấp: “Cả tiếng đồng hồ mới đào được mẩu rễ! Từ giờ đến chiều mà làm mấy chục dây như vậy là ngon ăn à!”. Thanh niên này là Phạm Hoài Sơn, dân Ninh Tịnh, Ninh Phước. Tuy trước nay chưa từng đi đào rễ cây xáo tam phân, nhưng mấy bữa nay, nghe nói giá dược liệu này tăng vùn vụt, Sơn cũng bỏ biển, bỏ ghe, vác xà beng đi đào. Không chỉ Sơn, hàng chục người đang đào bới ở đây cũng không rành về cây thuốc. Họ đến từ các xã Ninh Hà, Ninh Phước, Ninh Thủy, Ninh Vân... (thị xã Ninh Hòa). Đa số là dân đi biển, nhưng thấy mọi người đổ xô đi đào bới “thần dược” nên cũng cơm đùm, cơm nắm lên núi tìm vận may. Nhưng theo các tay thợ rừng ở Ninh Vân, cây xáo tam phân ở dãy Hòn Hèo đã gần như không còn. Nếu như trước kia, chỉ cần lên Hòn Hèo là có mấy chục kg “thần dược” dễ dàng thì nay, một người thông thạo rừng, leo lên núi cao cả ngày ròng rã cũng chỉ kiếm được vài kg rễ cây thuốc.
 |
| Một đoạn rễ cây vú bò mà phóng viên tìm được trong bao của người đi lấy thuốc. |
Ở đỉnh vùng Suối Cẩn, cảnh tượng cũng tiêu điều không kém. Người ta moi đất, khoét núi nham nhở khắp nơi. Thảm thực vật bị xâm hại nghiêm trọng. Thấy cha con ông Nguyễn Văn Nhung (xã Ninh Hà, thị xã Ninh Hòa) đang hí hoáy bới những cây xáo tam phân mới nhú, trong khi người người đang hì hục lên núi đào rễ, chúng tôi không khỏi thắc mắc. Ông Nhung cười xòa: “Rễ cây thần dược giờ còn đâu mà đào! Bố con tôi tìm cây con để đào mà ngày cũng chỉ được vài chục cây. Mỗi cây về bán cho mấy người ươm giống được 7 ngàn đồng. Mà tình hình này thì chỉ khoảng 1 tháng nữa, cây con cũng chẳng còn!”.
 |
| Bà Nguyễn Thị Ngà “tiếp thị” thuốc với phóng viên. |
Thật, giả khó lường
Suốt buổi sáng đi dọc triền núi Hòn Hèo, ngoài một số cây xáo tam phân nhỏ còn sót lại, hầu như chúng tôi không hề bắt gặp một cây “thần dược” nào tương đối lớn. Nhưng tại sao người dân vẫn rầm rộ lên núi đào bới? Gặng mãi, ông Hoàng Thụy (xã Ninh Thủy) mới tiết lộ: “Trên dãy Hòn Hèo có rất nhiều cây giống với cây xáo tam phân. Những ai ít đi rừng thì khó phân biệt được. Trong đó, cây vú bò là giống cây “thần dược” hơn cả. Bây giờ, giá “thần dược” lên quá cao nên người ta vào rừng đào tuốt những cây tương tự, đem về trộn với cây xáo tam phân rồi bán”. Chúng tôi đã nhờ một người dân địa phương đưa đi tìm các loại cây giống cây Xáo tam phân. Nhưng ngay cả những cây này hiện cũng đã bị người ta đào sạch. Vết tích còn lại chỉ là những cành vú bò khô bị người dân bỏ lại sau khi đã lấy đi phần thân và rễ. Nghĩa là, có hàng tấn “thần dược” giả đã được bán ra thị trường!
 |
| Trong đống rễ này, có đến 30% không phải là rễ cây xáo tam phân. |
Chúng tôi tìm đến gia đình bà Nguyễn Thị Ngà (thôn Đông, xã Ninh Vân), một trong những đầu nậu buôn bán cây “thần dược” với số lượng lớn ở địa phương. Đứng giữa cơ man thân, rễ cây xáo tam phân, chồng bà Ngà khẳng định: “Hàng ở đây toàn là hàng thật, không hề độn cây khác!”. Đưa cho chúng tôi xem cây thuốc, người đàn ông chép miệng: “Mua hàng ở ngoài bây giờ nguy hiểm lắm, thật giả không biết đâu mà phân biệt. Riêng chúng tôi ở đây làm ăn uy tín, thấy hàng giả là chúng tôi dạt ra liền!”. Vậy nhưng khi chúng tôi hỏi ở đây đã từng mua phải hàng giả chưa, họ lại nói là có. Tuy nhiên, khi phóng viên ngỏ ý muốn xem hàng giả thì chỉ nhận được cái lắc đầu vì “số thuốc ấy đã bị mục hết rồi” (?!)
Chúng tôi đã nhờ ông Sinh (người đầu tiên phát hiện cây “thần dược” ở Ninh Vân) đi khảo sát một số đầu nậu lớn. Kết quả cho thấy, tại những điểm khảo sát, có đến 30% cây thuốc khác được trộn trong cây xáo tam phân để bán ra thị trường!
 |
| Dược liệu được đưa từ nơi khác về Ninh Vân bán. |
Tại nhà ông Nguyễn Văn Trường (thôn Tây, xã Ninh Vân), chúng tôi cũng được chủ nhà đon đả chào hàng: “Các anh mua hàng ở đây thì hoàn toàn yên tâm, đây là “thần dược” Ninh Vân, chất lượng đảm bảo!”. Song khi chúng tôi mới bước ra khỏi ngõ, đã thấy 1 chiếc taxi chở đầy cây xáo tam phân từ vùng Đá Bàn, Dục Mỹ (Ninh Hòa) về nhập cho các đầu nậu ở Ninh Vân.
Cần biện pháp xử lý rốt ráo
Những ngày này, ở Ninh Vân, cơn sốt cây “thần dược” dường như đang bước vào giai đoạn đỉnh điểm. Người người, nhà nhà đua nhau buôn bán cây xáo tam phân. Địa phương chỉ có mấy trăm nóc nhà nhưng có đến 20 đầu nậu lớn, chuyên cung cấp hàng đi các nơi. Giá thuốc được đẩy lên vùn vụt. Buổi sáng giá 500 ngàn đồng/kg, tới trưa đã lên 600 ngàn đồng; trong vòng 2 ngày, giá thuốc đã đội lên gần gấp 3 lần. Không chỉ đẩy giá lên cao ngất trời, lừa dối về nguồn gốc xuất xứ, các đầu nậu buôn bán dược liệu còn có hiện tượng găm hàng, bán nhỏ giọt nhằm chờ giá cao hơn. Bà Trà Thị Bông Sen - Chủ tịch UBND xã Ninh Vân cho biết, những cây thuốc hiện bán ở đây đều là hàng trôi nổi, được các đầu nậu nhập từ nơi khác về. Còn nguồn dược liệu khai thác tại địa phương đến nay hầu như không còn. Hiện hàng ngày, có khoảng 1 tấn cây xáo tam phân được các điểm buôn bán nhập từ địa phương khác về và cũng từng đó được bán ra với “thương hiệu Ninh Vân”. Tuy vậy, chủ các điểm buôn bán mà chúng tôi hỏi đều khẳng định từ trước đến nay chưa bị cơ quan chức năng nào đến kiểm tra.
 |
| Cây rừng bị phát quang chỉ vì cây xáo tam phân. |
Bà Trà Thị Bông Sen cho biết, ngày 14-12, hàng trăm người dân ở các địa phương khác tiếp tục đổ xô về khu vực Hòn Cỏ (thuộc dãy Hòn Hèo) ở xã Ninh Vân để đào cây “thần dược”. Giá của cây xáo tam phân cũng đã lên đến gần 1 triệu đồng/kg. Tình trạng khai thác và buôn bán cây xáo tam phân hiện đã vượt ra khỏi tầm kiểm soát của địa phương. “Chúng tôi đã cố gắng hết sức nhưng vì lực lượng mỏng và không đủ thẩm quyền nên không thể xử lý rốt ráo vấn đề”, bà Trà Thị Bông Sen chia sẻ. Cũng theo bà Trà Thị Bông Sen, sáng 18-12, Bộ đội Biên phòng tỉnh đã ra quân ngăn chặn các đối tượng khai thác, mua bán cây xáo tam phân trên địa bàn xã Ninh Vân. Đã có nhiều người dân ở địa phương khác đến mua cây thuốc và phải quay về. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều đối tượng lén lút mua bán và tiếp tục vào rừng khai thác.
Chúng tôi rời khỏi Ninh Vân khi cơn sốt “thần dược” vẫn hầm hập từng ngày. Không biết sẽ có bao nhiều người được cây thuốc quý ở đây cứu khỏi lưỡi hái tử thần, nhưng với kiểu khai khác và buôn bán này, ngày cây xáo tam phân ở Ninh Vân bị tuyệt diệt chắc không còn xa! Sinh mệnh của loại dược liệu này cũng nguy cấp không kém gì những bệnh nhân đang cần uống nó.
ĐÌNH LÂM - BÍCH LA
Tiến sĩ Nguyễn Thướng - Chủ tịch Hội Đông y tỉnh Khánh Hòa: Để bảo vệ người dân cũng như bảo vệ nguồn dược liệu quý, đã đến lúc cơ quan chức năng cần chấn chỉnh tình trạng buôn bán cây xáo tam phân trong địa bàn toàn tỉnh. Nếu không sớm có biện pháp, loại cây này sẽ đứng trước nguy cơ tuyệt diệt, còn người mua cũng dễ gặp phải những hậu họa khó lường.
Bà Đinh Thị Vân - Phó Chủ tịch UBND thị xã Ninh Hoà: Chúng tôi đã chỉ đạo các cơ quan chức năng và địa phương vào cuộc để ngăn chặn tình trạng buôn bán và khai thác cây xáo tam phân trên địa bàn thị xã. Thời gian tới, UBND thị xã sẽ tiếp tục có những biện pháp để xử lý tình trạng này.
Đại tá Dương Đăng Hướng - Tham mưu Trưởng Bộ đội Biên phòng tỉnh Khánh Hòa: Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, ngày 17-12, Bộ đội Biên phòng tỉnh phối hợp với Kiểm lâm Ninh Hòa ra quân truy quét các đối tượng khai thác, mua bán cây xáo tam phân. Đợt truy quét dự kiến diễn ra trong 10 ngày (đến 27-12). Tuy nhiên, đợt ra quân này chỉ hạn chế tình trạng khai thác, mua bán cây thuốc chứ không thể giải quyết triệt để. Hiện nay, chưa có chế tài xử lý các hành vi này. Thời gian tới, cần có sự chung tay của các cấp, các ngành mới có thể bảo vệ được cây xáo tam phân.
