Những ngày này, khi các lực lượng chức năng ráo riết đẩy đuổi, chốt chặn, cơn sốt khai thác, buôn bán cây xáo tam phân (cây “thần dược”) có vẻ đã hạ nhiệt. Nhưng đêm đêm, nhiều người vẫn lén lút lên núi đào xới; các đầu nậu vẫn âm thầm tìm đủ cách thu gom, buôn bán cây “thần dược”…
Những ngày này, khi các lực lượng chức năng ráo riết đẩy đuổi, chốt chặn, cơn sốt khai thác, buôn bán cây xáo tam phân (cây “thần dược”) có vẻ đã hạ nhiệt. Nhưng đêm đêm, nhiều người vẫn lén lút lên núi đào xới; các đầu nậu vẫn âm thầm tìm đủ cách thu gom, buôn bán cây “thần dược”…
Trở lại các điểm bán thần dược tại Ninh Vân (Ninh Hòa, Khánh Hòa), chúng tôi bắt gặp không ít người ở các địa phương trong tỉnh và các tỉnh lân cận đến hỏi mua thuốc. Tuy tất cả đều ra về tay không nhưng vẻ mặt ai cũng hồ hởi. Hóa ra, họ đã thỏa thuận được phương thức mua bán kín đáo.
Qua mặt lực lượng chức năng
 |
| Hiện nay, người dân Ninh Vân vẫn lấy “thần dược” giả về xắt ra bán. |
Chúng tôi đã tiếp cận bà Hiền (thôn Đông, xã Ninh Vân) - một trong những người đầu tiên nghĩ đến chuyện buôn bán xáo tam phân. Bà phân trần: “Những ngày này, lực lượng chức năng làm căng lắm. Việc vận chuyển thuốc rất khó khăn. Tuy vậy, nếu các anh cần, tôi vẫn có thể giúp, nhưng giá cao đấy: 1 triệu đồng/kg loại 1”. Khi chúng tôi ngỏ ý mua số lượng lớn, bà Hiền cho biết phải chờ tới khuya, người nhà bà sẽ dùng xe máy vận chuyển từng kg thuốc lên thị xã Ninh Hòa, rồi đến sáng, sẽ có ô tô của em trai bà chuyển vào Nha Trang. Bà còn dặn dò: “Các anh không cần trực tiếp ra đây mua thuốc, chỉ cần liên lạc qua điện thoại. Báo cho tôi biết số lượng, chất lượng thuốc cần mua từ chiều hôm trước, khoảng 7 giờ 30 hôm sau, cứ đến tổ dân phố 15 Phương Mai, đường 2-4 (Nha Trang) để giao tiền, nhận thuốc. Nếu mua nhiều, tôi sẽ trực tiếp đưa thuốc đi, nếu mua ít, tôi sẽ gửi xe hoặc gửi ghe vào Nha Trang”. Tại một số điểm bán xáo tam phân ở Ninh Vân như nhà ông Hăng, ông Trường, bà Ngà, bà Phu…, đến đâu, chúng tôi cũng nhận được lời đảm bảo tương tự.
 |
| Cây xáo tam phân con cũng bị người dân lùng sục đào về bán. |
Điều mà chúng tôi nhận thấy là tại những điểm mua bán xáo tam phân, tuy số lượng dự trữ không còn nhiều như trước, nhưng cần mua bao nhiêu… cũng có. Đó là bởi người bán đã tẩu tán “thần dược” sang nhà người quen hoặc đưa đến các xã khác như: Ninh Phước, Ninh Thủy hoặc lên thị xã để đối phó với cơ quan chức năng. Theo chỉ dẫn của bà Ngà, chúng tôi tìm đến nhà ông Sáu Em (xã Ninh Phước), là người nhà của bà này để hỏi mua thuốc. Con trai ông Sáu Em cho biết: “Nếu các anh mua ít thì trong nhà vẫn còn vài ký, nhưng nếu mua nhiều thì phải chờ để chúng tôi chạy xe máy xuống Ninh Vân lấy thêm. Mua thuốc tại Ninh Phước thì giá 1,1 triệu đồng/kg, nếu đưa đến Quốc lộ 1A thì giá 1,2 triệu đồng/kg”.
Với cách thức ban ngày thì giấu thuốc trong cốp xe máy để vận chuyển, ban đêm thì vận chuyển số lượng lớn, người mua, kẻ bán chỉ cần thỏa thuận qua điện thoại, thông báo địa điểm là xong. Hiện rất nhiều người ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… cũng lùng hỏi mua bằng được “thần dược” ở Ninh Vân. Nhiều người còn tin vào các số điện thoại rao bán thuốc trên mạng Internet và không hề biết, đa số thuốc họ mua là hàng giả.
 |
| Một đầu nậu đang phơi rễ “thần dược”. |
Chia sẻ của vị lương y bất đắc dĩ
Chúng tôi tìm ông Lương Sinh, người đã cho ông Lê Hăng bài thuốc bí truyền của gia đình sử dụng cây xáo tam phân để chữa khỏi bệnh ung thư. Bà Trà Thị Bông Sen - Chủ tịch UBND xã Ninh Vân cho biết, ông Sinh hiện sống tại Ninh Giang. Ông Trịnh Xuân Thanh - Chủ tịch UBND phường Ninh Giang trầm giọng: “Lẽ ra phải trân trọng bài thuốc đã cứu mạng mình thì họ lại dùng nó để trục lợi, dẫn đến “bức tử” cây xáo tam phân, khiến anh Sinh rất đau khổ. Có ngày, anh Sinh bỏ cả ăn, cứ thẫn thờ nhìn người ta túa vào đồi đào khoét tìm cây xáo tam phân. Động viên mãi, anh Sinh mới lấy lại được tinh thần”.
Tới nhà ông Lương Sinh, chúng tôi bất ngờ trước gia cảnh cơ hàn của vị lương y bất đắc dĩ. Từ lúc trót trao bài thuốc cho ông Lê Hăng khiến cây xáo tam phân bị đào bới tan nát, ông Sinh tiều tụy hẳn. Ông trải lòng: “Tôi tên thật là Lương Hồng Kiệt. Bài thuốc từ cây xáo tam phân, tôi đã tường tận từ hơn 10 năm trước nhờ sự chân truyền của dòng họ (chỉ truyền cho những người đặc biệt - PV). Cách đây gần 2 năm, đi làm công trình xây dựng ở Ninh Vân, tình cờ gặp ông Lê Hăng, biết ông bị bệnh, tôi đã kiếm thuốc chữa khỏi bệnh cho ông”.
 |
| Ông Lương Sinh chỉ cách phân biệt cây xáo tam phân thật. |
Sau đó, ông Lê Hăng đã nhờ ông Lương Sinh chỉ cho bài thuốc để cứu người. Nhưng lõm bõm học được vài bí quyết từ ân nhân, ông Lê Hăng liền về nhà, kêu người thân ráo riết đi đào cây xáo tam phân. Đồng thời, còn kể chuyện của mình cho bà Trịnh Thị Xuân Hồng (một người bà con) để bà này loan truyền thông tin. Cũng từ đây, cây “thần dược” lên cơn sốt…
Ông Sinh thở dài buồn bã: “Tôi gần như chết điếng người khi thấy người ta đối xử quá tàn nhẫn với cây xáo tam phân. Lòng tham của con người thật vô độ. Lẽ ra chỉ nên lấy phần thân, nhưng họ lại đào cả gốc lẫn rễ, lấy gì cho nó sinh sôi, lấy gì mà dùng sau này?”. Vị lương y bất đắc dĩ còn chia sẻ thêm: “Cách sử dụng xáo tam phân mà tôi chỉ cho ông Lê Hăng chỉ là cách thông thường, áp dụng với một vài trường hợp. Thế mà giờ đây, họ lại áp dụng cho tất cả, người bệnh dễ bị sốc thuốc, rất nguy hiểm. Xáo tam phân chỉ là 1 trong 5 vị thuốc phối hợp để chữa bệnh. Nếu dùng riêng xáo tam phân, kết quả sẽ không cao”.
 |
| Bà Hiền mang thuốc vào tận TP. Nha Trang để tiếp thị (ảnh chụp sáng 21-12 tại Tổ dân phố 15 Phương Mai, phường Vĩnh Thọ). |
Cấp thiết thành lập khu bảo tồn
Trong khi các ngành chức năng đang lập kế hoạch, triển khai các bước khoanh vùng bảo vệ xáo tam phân thì từng ngày, từng giờ tại nhiều khu vực ở Hòn Hèo, Đá Bàn, Dục Mỹ… cây “thần dược” vẫn đang bị người dân tìm - diệt. Bà Đinh Thị Vân - Phó Chủ tịch UBND thị xã Ninh Hòa lo lắng: “Từ ngày 17-12, lực lượng Biên phòng, Kiểm lâm, chính quyền xã đã đẩy đuổi, chốt chặn người khai thác, vận chuyển xáo tam phân. Tới đây, Đội kiểm tra liên ngành sẽ kiểm tra các cơ sở mua bán cây dược liệu ở Ninh Vân. Song, để giữ được nguồn dược liệu quý, cần có phương án bảo tồn. Vấn đề này, chúng tôi sẽ nghiên cứu và sớm tham mưu UBND tỉnh”.
Ông Lê Thanh Hóa - Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Ninh Hòa nhận định, giải pháp đẩy đuổi, kiểm soát phương tiện vận chuyển xáo tam phân chỉ mang tính tạm thời. “Vấn đề cấp bách hiện nay là phải khoanh vùng, bảo vệ nghiêm ngặt những khu vực còn xáo tam phân. Về lâu dài, việc thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên Hòn Hèo để bảo vệ nguồn gen xáo tam phân cũng như các động, thực vật quý hiếm tại đây là rất cần thiết”.
ĐÌNH LÂM - BÍCH LA
Ông Lương Sinh, người đã cho bài thuốc bí truyền về cây xáo tam phân: Trong cây xáo tam phân có màu vàng ươm như mật ong; khi róc vỏ, thân cây trơn tuột và có mùi thơm dễ chịu, không hắc và nồng. Thời điểm lấy thuốc cũng quyết định chất lượng thuốc. Tác dụng của từng phần trên thân cây cũng khác nhau. Thường, chỉ nên khai thác lúc mặt trời mọc và lấy những cây có dáng mọc thẳng đứng, sẽ cho dược liệu cao hơn cả. Khi bào chế, phải rửa sạch cây, phân ra từng phần một, sau đó xắt lát; khi sắc cũng phải chú ý độ mỏng dày của thuốc. Rễ thường uống khi bệnh nhẹ, thân cây thì uống khi bệnh nặng. Sau khi uống thang đầu tiên, nếu người bệnh có biểu hiện lạ thì phải thay đổi. Trong quá trình bào chế, nếu phát hiện ra mùi lạ từ cây thuốc cũng phải dừng vì có thể cây thuốc đó không có dược liệu, nếu cứ dùng sẽ gây tác dụng phụ”.
