Dòng Rip - “tử thần” tại các bãi tắm ven biển

Dòng Rip là một bộ phận đặc biệt của hệ dòng chảy xảy ra ở khu cực gần bờ trong vùng sóng đổ. Dòng Rip được xem là “tử thần” gây ra các vụ tại nạn chết đuối ở các bãi tắm ven biển.

Hiểm họa từ dòng Rip

Dòng Rip là một luồng nước mạnh chảy theo hướng vuông từ bờ ra biển. Ở Việt Nam, vì chưa được nghiên cứu và phổ biến rộng rãi nên dòng Rip được người dân địa phương gọi là dòng chảy xoáy, ao xoáy, vũng nước xoáy, dòng chảy xoáy đứt đoạn, dòng rút, dòng nước lừa, ống hút, lò hút…; tuy kích thước nhỏ nhưng tốc độ có thể đạt cực đại tới 2m/s. Với vận tốc này, trong khoảng thời gian 1 phút, dòng Rip có thể cuốn trôi người tắm biển ra xa khoảng 120m. Khi đó, hầu như không ai có khả năng bơi ngược nó để vào bờ. Do có kích thước của dạng hoàn lưu “tế bào” nên dòng Rip rất nhạy cảm với sự biến đổi của thời tiết. Dòng Rip có bề rộng dọc bờ từ 3 đến 30m và chiều dài ra biển từ 100 đến 150m; có cấu trúc thẳng đứng, rất phức tạp. Nó được hình thành do sự kết hợp của các thành phần dòng nằm ngang và thành phần dòng thẳng đứng, do đó, bản chất của dòng Rip chính là một dạng dòng xoáy cục bộ. Với sự tồn tại của dòng Rip chảy xoáy ở các bãi tắm, người tắm biển nếu chủ quan, không hiểu biết và không nắm được cách phòng tránh thì rất nguy hiểm và dễ bị chết đuối khi rơi vào dòng Rip.

Người dân và du khách tắm biển cần quan sát và nhận biết những dấu hiệu bất thường để đề phòng dòng Rip.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Bá Xuân - Viện Hải dương học Nha Trang, về cơ bản, dòng Rip phụ thuộc vào sóng biển và địa hình chi tiết của bờ và đáy trong đới sóng đổ. Sóng biển chứa những yếu tố ngẫu nhiên rất cao, do đó cũng tạo cho dòng Rip một tính chất ngẫu nhiên trong quá trình hình thành. Mặt khác, dòng Rip là một yếu tố động lực mạnh mẽ của nước biển vùng ven bờ, sự tồn tại và hành vi của nó phụ thuộc chặt chẽ vào các yếu tố thủy thạch động lực khác, đặc biệt là các điều kiện giới hạn của một vùng nước nông. Khi sóng biển tiến vào bờ, nó tạo thành hai luồng dòng chảy sát bờ theo hai hướng đối nghịch nhau, tách nhau ra. Như vậy, sẽ có nhiều điểm có cơ chế tách dòng như vậy trên một bãi biển và cũng sẽ có những điểm tương ứng mà tại đó dòng chảy dọc bờ giao nhau. Tại điểm giao nhau của hai luồng dòng dọc bờ khác hướng, dòng chảy khựng lại, hòa quyện vào nhau và cuối cùng chuyển hướng gấp ra khơi tạo thành dòng Rip. Dòng Rip có thể xuất hiện mạnh, đặc biệt trên một số bãi biển có áp lực của những điều kiện thời tiết xấu như bão tố ở ngoài khơi tạo ra sóng lớn, sóng vỗ bờ, sóng lừng trườn bờ và rút xuống mạnh.

Cần chú ý quan sát để đề phòng

Theo nghiên cứu gần đây của Tiến sĩ Nguyễn Bá Xuân, vào các thời điểm thời tiết xấu, biển bị biến động mạnh do bão hoặc gió mùa Đông Bắc, bãi tắm có độ dốc lớn như bãi tắm Nha Trang thường tạo dòng Rip. Do có độ dốc bãi lớn, khi sóng lớn tràn vào bờ sẽ tác động làm cho địa hình bãi biển bị xói lở và bồi tụ không đều, tạo thành các đỉnh nhọn nhô lên và các rãnh lõm xuống nối tiếp nhau trên bãi. Đây là điều kiện địa hình rất thuận lợi để hình thành dòng Rip. Dòng Rip ở những khu vực bãi biển có độ dốc lớn thường có tốc độ mạnh của dòng chảy ở tầng sát đáy, do đó rất nguy hiểm trong điều kiện sóng lớn tràn bờ kết hợp với thủy triều đang lên. Đối với các bãi tắm có độ dốc thoai thoải vừa phải giống như Bãi Dài Cam Lâm và một số bãi ngang khác, quy luật tác động của sóng đến địa hình đáy cũng tồn tại tương tự như vậy, nhưng với các đỉnh nhọn và rãnh địa hình có sự chênh lệch độ cao nhỏ hơn so với bãi biển có độ dốc bãi lớn như bãi tắm Nha Trang. Khác với bãi tắm có độ dốc lớn, ở bãi tắm có độ dốc thoai thoải, các đỉnh nhọn và rãnh địa hình được hình thành không những ngay trên bãi, mà còn nằm chìm dưới mặt nước và kéo dài ra biển hàng chục mét. Ngoài ra, cấu trúc địa hình ở bãi tắm có độ dốc thoai thoải còn có khả năng tạo ra vô số cồn cát ngầm phân bố độc lập hoặc liên kết với nhau nằm cách bờ không xa, tạo nên trong vùng sóng đổ một hình thái địa hình đáy rất phức tạp, điều này đồng nghĩa với khả năng hình thành dòng Rip ở đây rất phức tạp và đa dạng hơn nhiều so với bãi tắm có độ dốc lớn như bãi Nha Trang.

Bằng mắt thường, chúng ta có thể nhận thấy dòng Rip xuất hiện trên nền chung tương đối đồng nhất của nước biển tại các bãi tắm, nơi các dòng Rip xuất hiện thường để lại những dấu vết khác biệt có thể dễ nhận biết như: sự xuất hiện của một vùng xáo trộn lăn tăn, một vùng bọt nước trắng xóa trên mặt biển gần sát bờ, một dấu hiệu rõ nét về màu sắc của nước biển so với xung quanh khi nhìn từ trên cao xuống hoặc một dải hẹp tập trung những rác rưởi và vật trôi nổi trên mặt nước… Đặc biệt, ở những khu vực không có sóng đổ nhào, mặt nước thường phẳng lặng và nước biển luôn có màu xanh đậm - đây là những khu vực tồn tại các ao sâu hoặc rãnh sâu địa hình so với các vùng xung quanh. Ở những khu vực như vậy, khả năng xuất hiện của dòng Rip rất lớn. Bởi vậy, không nên tắm biển ở những khu vực biển lặng, nước sâu, mà nên tắm ở những khu vực biển cạn có sóng đổ nhào bọt trắng xóa. Người dân và du khách tắm biển cần quan sát và nhận biết những dấu hiệu nói trên để đề phòng dòng Rip, đặc biệt đối với những người không biết bơi, bơi yếu hoặc trẻ em chơi đùa trên bãi biển thiếu sự theo dõi của người lớn.

VŨ CA