Đầu tháng 5, ngoại tôi chuẩn bị gạo nếp ngon còn vỏ cám để ủ cơm rượu nếp. Hồi ấy, thứ đặt biệt này chỉ xuất hiện một lần trong dịp tháng 5 oi bức. Đây không phải loại rượu chưng cất nồng độ cồn cao mà là cơm nếp ủ lên men nhẹ, trẻ em cũng ăn được.
Đầu tháng 5, ngoại tôi chuẩn bị gạo nếp ngon còn vỏ cám để ủ cơm rượu nếp. Hồi ấy, thứ đặc biệt này chỉ xuất hiện một lần trong dịp tháng 5 oi bức. Đây không phải loại rượu chưng cất nồng độ cồn cao mà là cơm nếp ủ lên men nhẹ, trẻ em cũng ăn được. Cơm rượu nếp thực chất là một loại men tiêu hóa tự nhiên, nhiều lợi khuẩn hỗ trợ tiêu hóa, cân bằng lợi khuẩn đường ruột. Nhiều năm qua, kể từ ngày ngoại yếu đã không còn ai trong nhà ủ cơm rượu nữa. Nhớ lại vẫn thèm vị ngọt ngào, dẻo thơm mùi nếp và the the cay ngày ấy. Bây giờ ra chợ cũng có nơi bán loại cơm rượu viên lên men từ xôi nếp, nhưng tôi không thấy cơm rượu ở đâu ngon như hồi bé từng ăn nữa.
Nhớ nhất ngày Tết giết sâu bọ vào mùng 5 tháng 5 âm lịch hằng năm. Sáng sớm, mẹ gọi chúng tôi dậy để tắm nước lá, sau đó bố bế chúng tôi cho chạm bàn tay vào mái rạ bếp làm mẹo để không bị xước móng rô. Cả nhà ăn bữa sáng đặc biệt nhất năm với cơm rượu nếp, quả mận, quả vải, quả chay... để giết sâu bọ. Trưa mùng 5, các bà mẹ đi hái lá thảo dược như ngải cứu, vối, cối xay, ích mẫu... về nấu nước lá uống giải nhiệt mùa hè.
Trái vải, trái mận thường được ăn vào buổi sáng sớm mùng 5 tháng 5
Tết Đoan Ngọ, người Việt còn nhiều tục lệ khác rất thú vị. Mỗi năm, vào dịp này, chúng tôi còn nhuộm móng tay, chân bằng cây móng tay. Ngày mùng 4, đám con gái rộn ràng đi hái lá móng về giã nát. Chúng tôi cẩn thận giúp nhau đắp lên từng ngón tay, ngón chân, lấy lá bọc bên ngoài rồi buộc kín. Đêm ấy, đám trẻ bảo nhau nằm ngủ không được cử động mạnh để lá khỏi rớt. Buổi sáng sau hồi hộp mở ra xem màu nhuộm móng có đậm và đẹp không. Theo Đông y, cây lá móng là một loại kháng sinh thực vật rất mạnh, tác dụng nổi bật là kháng nấm, có hiệu quả cao trong điều trị các bệnh nấm móng, nấm da. Đây là một bài thuốc chữa nấm thuộc về minh triết dân gian và màu nhuộm lá móng tự nhiên đó làm chúng tôi rực rỡ cả tuần.
Khảo cây cũng là một tục làm trong ngày tết Đoan Ngọ. Đóng kịch đánh cây để kích thích nó ra trái gọi là khảo cây. Theo dân gian, nếu trong vườn nhà có cây nhiều năm không ra trái hoặc trái ít thì đến ngày mùng 5 tháng 5 chủ nhà sẽ làm khảo cây. Người khảo dùng gậy đánh vào thân cây, đe dọa không ra trái sẽ chặt bỏ. Người trèo trên cành cây đóng vai cây van xin đừng chặt, hứa năm sau sẽ ra nhiều trái. Trò khảo cây giờ không biết còn ai làm không? Hồi ấy, những đứa trẻ chúng tôi rất thích được đóng vai cây, trèo lên tận ngọn giả vờ sợ, van lạy xin tha mạng khi anh chị ở dưới tra khảo, rồi cười lăn lộn với nhau.
Người Việt ăn Tết Đoan Ngọ là một truyền thống đẹp và lâu đời, thuận tự nhiên theo tiết khí, mùa vụ. Tuy nhiên, hiện tại ít còn ai quan tâm, niềm vui đoàn tụ cùng gia đình ăn Tết Đoan Ngọ đã ít dần. Ông bà, cha mẹ ở nhà trông ngóng con cháu ở xa cũng phải dằn lòng trong mùa dịch Covid-19 hoành hành. Nếu không thể về nhà hãy nhấc điện thoại, không nhất thiết phải nói nhiều, chỉ đơn giản để lắng nghe tiếng yêu thương từ đấng sinh thành.
