Hương cau

 “Cau là biểu tượng của làng quê. Người trồng cau là người giữ hồn quê”. Câu nói của nội khi trồng cây cau trước nhà tôi ngày ấy như đã chạm khắc vào ký ức tôi.

 

Thế giới thần tiên của tôi ngày ấy là ngôi nhà nhỏ và vuông sân có cây cau nội trồng bên mép. Nội thường bế tôi lại bên cây cau, nói: “Cháu ông mau lớn, đứng thẳng người như cây cau, học giỏi để đem lại tiếng thơm cho ông”. Tôi ngây thơ hỏi: “Vậy cau có đem lại tiếng thơm cho nội không?”. Nội cười: “Có. Khi cau ra hoa sẽ đem lại hương thơm cho nội, cho cu Bảo, cho cả cha mẹ nữa”.

Khi tôi đến tuổi đi học, thỉnh thoảng vào những đêm trăng hay những buổi bình minh, nội chỉ cho tôi biết ngắm vẻ đẹp của ngọn cau in trên nền trời. Vào một buổi sáng thức dậy sớm để tập thể dục, tôi ngạc nhiên bởi một mùi hương luênh loang khắp không gian. Tôi có ý kiếm tìm thì nghe nội nói: “Cau đã đem lại hương thơm cho ông, cho cháu đấy!”. Tôi nhìn lên ngọn cau. Một buồng hoa cau với những nhánh mang hình rong sụn, đầu mỗi nhánh là một hoa cau bé tí tỏa mùi hương… Từ đó, hương cau thấm đẫm hồn tôi. Tôi và cây cau lớn lên trong tình thương yêu và chăm sóc của nội.

 

 

Khi tôi trúng tuyển vào bộ đội, nỗi nhớ về hương cau ở nhà cứ day dứt mãi trong tôi. Mỗi lần về phép, tôi đều leo lên ngọn cau để ngắt vài hoa cau bỏ vào túi ni lông mang về đơn vị. Chính sự lãng mạn này đã giúp tôi cưới được người vợ xinh đẹp. Một lần tôi về phép thì có cô bạn hàng xóm đến nhà. Thay vì đem túi hoa cau về đơn vị thì tôi lại tặng cô bạn. “Tặng bạn. Hoa cau của lính đấy”… Xuất ngũ, tôi về quê và trẩy buồng cau từ cây cau nội trồng để tôi và cô bạn hàng xóm nên duyên chồng vợ.

* * *

Bước vào tháng Chạp năm ấy, quê tôi nhộn nhịp khác thường. Xã tôi sắp được thắp sáng bởi lưới điện quốc gia. Những hộ dân ven đường có đường dây điện đi qua được vận động phải đốn bỏ hoặc chặt ngang thân các loại cây nằm trong hành lang bảo vệ, trong đó có cây cau nội trồng…

Những ngày ấy nội tôi buồn hẳn, ít nói và hay cáu gắt. Tôi cũng buồn lây với nội. Dù sao cây cau cũng ghi dấu trong tôi nhiều kỷ niệm. Nhưng rất may, đường dây điện ở phía bên kia đường. Cây cau nội trồng vẫn khoe mình trong không gian để tỏa hương thơm mỗi lần hoa nở. Nội vui vô cùng.

Tối ba mươi Tết, người dân quê tôi hồi hộp đón chờ sự kiện trọng đại: Điện đã về làng. Tiếng reo mừng vang dội. Trong ánh điện sáng choang mà nội khóc. “Mừng quá nên khóc ấy mà. Sống trên đất quê gần tám mươi năm, bây giờ mới thấy ánh điện sáng trưng trong nhà mình”, nội nói.

* * *

Rồi đường giao thông quê tôi được nâng cấp, đổ bê tông. Những con đường mở rộng về phía không có trụ điện. Sân nhà tôi cũng bị lấn vào 3 mét theo yêu cầu chung. Vậy là cây cau nội trồng không còn đất sống!

Dọc theo bìa đường, những hộ dân đã tự nguyện đốn hạ các loại cây để kịp tiến độ thi công, còn cây cau nhà tôi thì vẫn khoe mình trong nắng gió. Người ta chưa vội thúc chặt bởi chỉ vài nhát rựa là xong. Mẹ tôi nói với ba tôi: “Việc hạ cây cau cứ để người khác làm, cha đỡ đau lòng”. Nghe mẹ tôi nói thế, nội nói: “Cha cảm ơn các con đã biết nghĩ đến cha. Quả thật cha không đành lòng nhìn con cháu mình đốn hạ cây cau. Thôi để người ta làm vậy… Sao hương cau mùa này thơm quá!”.

Nội nói vậy nhưng nội vẫn buồn đến lạ, cứ nằm trên ghế bố chong mắt nhìn lên ngọn cau đung đưa trong nắng gió. Mỗi đêm vài lần, nội lấy đèn pin rọi lên ngọn cau. Nội kiểm tra sự tồn tại của ngọn cau hay gởi gắm một điều gì?. Tôi thương nội đến thắt lòng.

Mai là ngày cây cau bị đốn hạ. Gia đình tôi muốn đưa nội đi thăm bà con ít ngày với dụng ý để nội khỏi nhìn thấy. Nhưng nội biết hết. Nội nói: “Các con không cần phải lo nghĩ nhiều. Cha còn sống nhiều năm nữa để đi thăm bà con, để thấy quê mình đổi mới hơn xưa. Phải chia xa với những gì thân thiết thật đau lòng, nhưng chúng ta cũng phải biết hy sinh cho cuộc đời được tốt đẹp, ý nghĩa hơn…”.

Cảnh quan trước nhà tôi giờ đã thay đổi bởi mặt đường đổ bê tông rộng rãi. Khi con đường được thi công, mươi lần nội ra đứng xem, góp chuyện với mọi người về lợi ích mà con đường sẽ mang lại. Nhưng vẫn có lúc, nội nằm trên ghế bố, đưa mắt nhìn lên khoảng không trước đây có ngọn cau đung đưa trong nắng gió, tay cầm nhành hoa cau đã khô đưa lên mũi như kiếm tìm một làn hương…

. Truyện ngắn của Phụng Tú