Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng quê nghèo khó. Tuổi thơ chị em tôi cơ cực nhưng không lầm than, vì chúng tôi có mẹ.
Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng quê nghèo khó. Tuổi thơ chị em tôi cơ cực nhưng không lầm than, vì chúng tôi có mẹ.
Cứ mỗi lần nhìn những đứa trẻ trong xóm được mẹ đút cơm là những ký ức ngày nhỏ hiện về trong tâm trí chúng tôi.
Ngày chị em tôi còn nhỏ, có cơm ăn no là mừng rồi, mong gì thịt cá hay đợi mẹ đút. Tới bữa ăn, đứa nào cũng cố gắng lùa cơm, mắt cứ dòm chừng khi thấy nồi cơm mỗi lúc một vơi. Miếng ăn của nhà nghèo đơn sơ lắm. Bé Út có một câu quen thuộc: “Bữa cơm nhà mình có hai món. Một chén mắm có, một chén mắm không”. Những khi ấy, mẹ lại thở dài.
Chuyện làm tôi nhớ hơn cả là bữa ăn có tới hai nồi cơm. Cơm của ba mẹ đẹp, bé Út đòi ăn!... Nhưng ăn một miếng, bé nhè ra vì khó nhai... Cơm của ba mẹ độn bắp, sắn, đương nhiên đẹp vì đủ màu nhưng không ngon bằng cơm trắng của các con. Tới bây giờ, anh tôi vẫn nhớ kỷ niệm về trái chuối chát non. Anh kể, hồi đó, tới bữa cơm, mẹ hay cầm trái chuối chát non chấm mắm đục, ăn một miếng cơm, cắn một miếng chuối, trong khi mấy anh em thì ăn cơm với cá. Anh hỏi mẹ sao không ăn cá? Mẹ bảo, ăn chuối chát chấm mắm ngon hơn. Anh chạy lại, giật trên tay mẹ, cắn một miếng, ôi, nó đắng chát.
Chị Hai bảo, có năm đói khổ quá, mấy chị em phải ăn cơm độn với ba mẹ. Tới bữa cơm, mẹ ngồi lựa phần khoai sắn bỏ vào chén mình, chia cho các con phần cơm trắng. Có hôm đi học về, chị thấy mẹ ra sau hè, nơi có đám mía vừa chặt, mẹ cúi xuống hít lấy hít để mấy gốc mía còn trơ lên cho qua cơn đói. Hôm nào ba đi câu, bữa cơm có con rô con sặc, mẹ lấy thịt cá bỏ vào chén con và gắp xương bỏ vào chén mình. Bé Út ngây thơ nói: “Bữa nào mẹ cũng ăn xương hết trơn!”, mẹ bảo, ông bà mình dạy rồi, “Ăn cá mút xương...”, “khéo ăn” sẽ không sợ đói. Mỗi khi anh chị kể lại chuyện đó, mẹ cười: “Thời đó khổ trầy trật, không ăn vậy làm sao các con có ăn, có học!...”.
Có một dạo tôi bị bệnh, phải chạy vạy để kiếm tiền đi bệnh viện. Cả nhà làm nông, mình tôi là giáo viên nên không dám hỏi mượn người nhà.
Tôi khám bệnh xong thì nhập viện luôn. Biết tin, mẹ đón xe vô bệnh viện chăm sóc, dúi vào tay tôi xấp tiền phẳng phiu, bảo lo viện phí. Tới bữa cơm, mẹ đi xin cơm từ thiện; nếu phải mua cơm thì mẹ luôn dặn:
- Mua cho mẹ đĩa cơm nhỏ đấy, đĩa to mẹ ăn không hết đâu.
Nhà có một vườn rau. Mẹ xới đất, gieo hạt. Hầu như ngày nào mẹ cũng ra vườn rau bắt sâu, nhổ cỏ. Đêm, mẹ rưới tro lên các luống rau, mẹ giải thích để ban đêm sâu bò ra gặp tro thì cay mắt mà chết. Mẹ không dùng phân, thuốc. Rau của mẹ là rau sạch. Bữa cơm nào cũng có rau. Tôi thì chỉ thích thịt cá, thấy mẹ ăn rau nhìn rất ngon nhưng vẫn không đụng đũa. Mẹ bảo “Cơm không rau như nhà giàu chết không trống”.
Mẹ tôi là thế đấy. Cả đời chắt chiu dành dụm cho con. Mẹ ăn uống giản dị, luôn miệng nhắc chị em tôi “Miếng ăn là miếng tồi tàn...”.
Nguyễn Thị Bích Nhàn
