​​​​​​​Để phim ra rạp thuận lợi 

Trong các hoạt động văn hóa nổi bật dịp Tết Giáp Thìn 2024, câu chuyện xung quanh các bộ phim ra rạp được coi là một "sự kiện" khiến công chúng xôn xao. 

Poster phim Đào, phở và piano.

Trước Tết, truyền thông thông tin, có 2 dòng phim là phim Nhà nước đặt hàng (sản xuất bằng ngân sách) và phim tư nhân sẽ đến với công chúng. Phim Nhà nước đặt hàng có: Đào, phở và piano (đạo diễn Phi Tiến Sơn) và Hồng Hà nữ sĩ (đạo diễn Nguyễn Đức Việt). Cả 2 phim này đều trình chiếu ở Trung tâm Chiếu phim quốc gia - Hà Nội. Còn lại phim tư nhân gồm: Mai (do Trấn Thành đạo diễn); Gặp lại chị Bầu (đạo diễn Nhất Trung); Sáng đèn (đạo diễn Hoàng Tuấn Cương); Trà (đạo diễn Lê Hoàng).

Chưa bao giờ có cuộc đua thú vị như đợt phim Tết này và công chúng, giới làm phim đều chờ đợi xem phim nào sẽ mang về doanh thu tốt. Đúng như dự đoán, phim Mai của Trấn Thành đã thu hút mạnh mẽ khán giả, chỉ ít giờ đã thu về tiền tỷ trên mọi hệ thống rạp trong cả nước. Thế nên mới có chuyện chỉ ít ngày sau, 2 phim Sáng đèn và Trà rút lui khỏi rạp và hẹn dịp khác trở lại; cuộc đua phim Tết chỉ còn lại 2 phim Mai và Gặp lại chị bầu. Trong đó, phim Mai liên tục cán đích trăm tỷ ở mức siêu kỷ lục. Về chất lượng, bộ phim đã thực sự có chất nghệ thuật cảm xúc, không còn dạng phim hài như 2 phim trước đây của Trấn Thành.

Với 2 bộ phim do Nhà nước đặt hàng năm 2023, phim Hồng Hà nữ sĩ ít thấy nói về mức độ thu hút khán giả hay có chiếu tiếp không. Trong khi đó, sau ít ngày chìm lắng, phim Đào, phở và piano bỗng bùng lên trong cộng đồng mạng. Khán giả đặt vé từ vài trăm lên đến 15 nghìn vé hàng ngày làm website của Trung tâm Chiếu phim quốc gia bị tê liệt! Một tín hiệu bất ngờ đến ngạc nhiên vì từ xưa đến nay chưa có phim nào do Nhà nước đặt hàng lại hút khách đến thế. 

Lẽ thường, khi một bộ phim ăn khách sẽ được tung ngay ra các hệ thống rạp thì phim Đào, phở và piano vẫn chỉ chiếu duy nhất ở Trung tâm Chiếu phim quốc gia và ban đầu còn giới hạn số suất chiếu mỗi ngày chỉ có 3 đến 5 suất! Câu trả lời mà giới làm điện ảnh phía Bắc lâu nay đều biết, với phim do Nhà nước đặt hàng thì việc sản xuất và công chiếu không liên quan với nhau. Nhà sản xuất được cấp vốn để làm phim, xong giao nộp cho Nhà nước mà ở đây là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, với cơ quan chuyên môn là Cục Điện ảnh cất giữ. Việc phim ra rạp chiếu do bộ quyết định. Với cơ chế đó nên phim Đào, phở và piano dù đang hút khách nhưng không thể chớp thời cơ ra hệ thống rạp chiếu toàn quốc như phim tư nhân. Cục Điện ảnh phải trình xin bộ để duyệt... Hiện nay, bộ phim đã chính thức được công chiếu ở một số tỉnh, thành, trong đó có Nha Trang.  

Có thể thấy, thủ tục và cơ chế đã làm cho những sản phẩm văn hóa được sản xuất bằng ngân sách nhà nước rất khó khăn khi tham gia thị trường. Đây là điều hết sức lãng phí vì nếu năng động thì chắc chắn sẽ thu lại một phần kinh phí sản xuất để nộp ngân sách, tái tạo sản phẩm khác. Ngành Văn hóa có lẽ cần có cái nhìn sâu rộng hơn về vấn đề này để giảm thiểu rơi vào hoàn cảnh như phim Đào, phở và piano.

DƯƠNG MY ANH