Nghĩ về một không gian sách ở phố biển

UBND tỉnh Khánh Hòa vừa có văn bản gửi các cơ quan liên quan về ý tưởng thiết kế đô thị và định hướng quy hoạch chung TP. Nha Trang để lấy ý kiến tham khảo và thực hiện khi triển khai. Trong đó, có ý tưởng thiết kế đô thị và định hướng quy hoạch lại khu vực chợ đêm cạnh Trung tâm Hội nghị tỉnh và khu Quảng trường 2 tháng 4 (Nha Trang) hiện nay thành tuyến phố đi bộ và đường sách. Đây là một tín hiệu rất vui và khả quan vì ý tưởng Nha Trang có không gian văn hóa sách là điều ước ao từ lãnh đạo tỉnh, thành phố cho tới người dân. Bởi Nha Trang đã có không gian biển hoàn chỉnh với công viên cùng hệ thống dịch vụ du lịch đẳng cấp nhưng các thiết chế văn hóa như bảo tàng, nhà văn hóa và đặc biệt là văn hóa sách vẫn chưa hoàn chỉnh.

Đường Nguyễn Thi - Chợ đêm Nha Trang.

Ai cũng biết rằng mô hình thư viện kiểu cổ điển đã không còn phù hợp với thị hiếu người yêu sách, thế nên không gian sách mở với gian hàng sách cùng các dịch vụ đi kèm là phù hợp hơn. Thực tế, người yêu sách lâu nay vẫn còn nhớ và thích đến các góc sách ở Hà Nội, như: phố Đinh Lễ, Đường Láng, phố Phạm Văn Đồng, 19 tháng 12…; ở TP. Hồ Chí Minh trước đây và hiện nay vẫn còn như: đường Nguyễn Huệ, Trần Nhân Tông, Nguyễn Thị Minh Khai, Trần Huy Liệu... Đó chính là nơi có những quán sách bán đủ loại nhưng chủ yếu là sách cũ để cho khách tha thẩn đến sưu tầm sách tìm ký ức hay kỷ niệm của mình.

Tuy nhiên, vượt lên tất cả là tạo dựng hẳn một không gian sách theo nhu cầu mới, điển hình là đường sách Nguyễn Văn Bình ở quận 1, TP. Hồ Chí Minh - mô hình mới hội tụ đủ tiêu chí hiện đại: Kinh doanh, giải trí và tương tác liên quan đến văn hóa sách. Không những thế, nơi đây là điểm thu hút rất nhiều du khách, đặc biệt là giới trẻ đến chơi, tham quan và mua sách. Hiện tại ở TP. Hồ Chí Minh, phần lớn các cuộc giao lưu, giới thiệu sách hay Talk Show chuyên đề đều chọn nơi đây để tổ chức. Các nhà văn, học giả lựa chọn vì nó gần gũi với khán giả, cảnh quan phù hợp, địa chỉ nổi tiếng, ai cũng biết và dễ đến… Thế nên, đường sách Nguyễn Văn Bình trở thành điểm văn hóa nổi tiếng trong quần thể Nhà thờ Đức Bà, Bưu điện Sài Gòn, Dinh Độc Lập…

Đường sách Nguyễn Văn Bình - TP. Hồ Chí Minh.

Cũng ở TP. Hồ Chí Minh, cuối năm 2023, tại TP. Thủ Đức cũng hình thành thêm một đường sách mới quy mô không thua kém đường sách Nguyễn Văn Bình. Trước đó, ở tỉnh Đồng Tháp hay TP. Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk) cũng xây dựng tuyến đường sách để giới văn nghệ và công chúng đến thưởng thức.

Trở lại với Nha Trang, đúng là lâu nay chúng ta rất lúng túng không biết chọn vị trí nào phù hợp để làm “phố sách”. Đã có những đề xuất như: Một phần Công viên Yến Phi, đường Lý Tự Trọng, khuôn viên Thư viện tỉnh… nhưng đều không được. Vì thế, đề án chuyển chợ đêm trên đường Nguyễn Thi bên hông Trung tâm Hội nghị tỉnh thành phố đi bộ và một phần đường sách là hợp lý. Bởi đường Nguyễn Thi là trung tâm có lượng khách đông đảo, nằm trong quần thể Quảng trường 2 tháng 4, nay làm không gian văn hóa, trong đó có sách là rất hợp lý.

Tuy nhiên, để có một đường sách không đơn giản bởi thị trường sách của Nha Trang không lớn như TP. Hồ Chí Minh, nên sẽ khó có các nhà xuất bản lớn góp tay vào làm gian hàng kinh doanh. Trước mắt, có thể sẽ tổ chức đấu thầu cho các doanh nghiệp tư nhân hay công ty văn hóa phẩm làm gian hàng dạng ki-ốt để kinh doanh, đồng thời cho một phần kinh doanh cà phê giải khát nhưng phải phù hợp với không gian sách. Bên cạnh đó, Nhà nước vẫn có một khu để tổ chức các hội thảo, giới thiệu sự kiện văn hóa - đó chính là điều quan trọng của đường sách. Chúng tôi từng có dịp đến đường sách ở một thành phố cao nguyên thì thấy còn rất nhiều hạn chế khi kinh doanh không thuận lợi, dẫn đến cảnh đìu hiu. Vậy, cơ quan chức năng cần chuẩn bị và tạo điều kiện hết sức cho các doanh nghiệp vì họ chính là xương sống cho sự tồn tại của đường sách.

Dù còn nhiều khó khăn của khúc mở đầu nhưng tín hiệu là rất khả quan, đường sách Nha Trang sẽ chẳng mấy chốc trở thành điểm văn hóa nổi tiếng ở phố biển.

DƯƠNG MY ANH