Người gieo tình yêu "biển bạc đồng xanh"

Người yêu nhạc Việt Nam gần như ai cũng biết ca khúc Tình ta biển bạc đồng xanh, nhưng không phải ai cũng biết về tác giả của ca khúc này - nhạc sĩ Hoàng Sông Hương. Trong một lần về Quảng Bình, tôi đã tìm gặp người nhạc sĩ tài hoa này để tìm hiểu về cuộc đời âm nhạc của ông.

Lớn lên bên dòng sông Nhật Lệ (TP. Đồng Hới, Quảng Bình), nhạc sĩ Hoàng Sông Hương (sinh năm 1942) rất yêu những làn điệu dân ca miền Trung. Yêu thích âm nhạc, ông đã tập chơi các nhạc cụ truyền thống dân tộc, rồi nhạc cụ phương Tây. Sau một thời gian làm nhạc công cho Đoàn Văn công Quảng Bình, năm 1967, ông được gửi đi học tại Nhạc viện Hà Nội. Dù được cử đi học về biểu diễn nhạc cụ, nhưng ông tranh thủ học thêm lý luận - sáng tác. Với tố chất âm nhạc vốn có, lại thêm được học hành bài bản, ông đã cho ra đời nhiều ca khúc mang âm hưởng dân ca được nhiều người yêu thích, trong đó nổi bật nhất là tác phẩm Tình ta biển bạc đồng xanh.

Nhạc sĩ Hoàng Sông Hương

Theo nhạc sĩ Hoàng Sông Hương, ca khúc này được ông sáng tác năm 1973, sau một chuyến đi biểu diễn phục vụ đồng bào kháng chiến. “Hồi đó, đoàn văn công có chương trình đi biểu diễn cho đồng bào các xã vùng biển, từ Cảnh Dương (Quảng Bình) vào đến Vĩnh Linh (Quảng Trị). Đêm biểu diễn, ngày thì cùng sinh hoạt với ngư dân, nông dân; có lúc cùng xuống biển, có lúc lại lên đồng. Cứ lặp đi lặp lại như thế, trong tôi hình thành cái tứ biển bạc - đồng xanh. Đất nước mình trải dài theo biển và rừng, gần như nơi nào cũng bên biển bên rừng; con người Việt Nam thì yêu lao động và luôn trăn trở dựng xây quê hương. Cái tứ đó thấm đẫm vào tôi, hết thời gian biểu diễn dọc tuyến biển đó thì bài hát Tình ta biển bạc đồng xanh ra đời”, nhạc sĩ kể. Năm 1976, nhạc sĩ Hoàng Sông Hương gửi Tình ta biển bạc đồng xanh ra Đài Tiếng nói Việt Nam; thính giả cả nước đã biết đến ca khúc này qua phần thể hiện của đôi song ca Phan Huấn - Tuyết Thanh. Bài hát mang âm hưởng dân ca, nhưng lại bắt nhịp hơi thở cuộc sống hiện đại và nhanh chóng được khán giả đón nhận; trở thành niềm động viên cho mọi người ra sức xây dựng đất nước.

Nghe Tình ta biển bạc đồng xanh, người yêu nhạc như thấy được bức tranh rộng lớn về giang sơn gấm vóc của nước Việt. Giai điệu ngọt ngào hòa quyện với chất men tình yêu quê hương, tình yêu lao động, tình yêu đôi lứa... đã lay động hồn người. Dù không có một địa danh cụ thể, mảnh đất miền Trung thân thương mà đầy gian khó đã ẩn hiện trong câu hát “hải âu vui sóng xô” , “cánh cò bay trên thảm lụa”, “cá bạc đầy khoang”, “lúa vàng trĩu bông”… Giai điệu mang âm hưởng dân ca, cùng những các câu hát sử dụng phương ngữ miền Trung như: “Hỏi mà chi sao em cứ bông đùa”, “Đôi ta, chừ thương nhau cho lúa xanh đồng”... Sau Phan Huấn và Tuyết Thanh, trong thập niên 80, ca khúc này còn được các cặp nghệ sĩ Trung Đức - Thu Hiền, Trọng Tấn - Anh Thơ, Tuấn Anh - Tân Nhàn… thể hiện rất thành công. Không chỉ lớp người lớn tuổi, lớp trẻ hiện nay cũng rất yêu thích ca khúc này. Về sức hút của tác phẩm, nhạc sĩ Hoàng Sông Hương lý giải: “Mọi thứ đều có giới hạn, chỉ có tình yêu quê hương đất nước - tình yêu đôi lứa - tình yêu lao động mãi mãi trường tồn. Nghe bài hát, ai cũng thấy có mình trong đó!”.

Hơn 40 năm theo đuổi sự nghiệp, ngoài Tình ta biển bạc đồng xanh, nhạc sĩ Hoàng Sông Hương còn có nhiều ca khúc trữ tình được nhiều người yêu nhạc biết đến như: Giọng hò quê hương, Tiếng dạ tiếng thương, Thành Huế chúng mình thương (thơ Lê Anh Phong), Huyền thoại trăng Nhật Lệ (thơ Lý Hoài Xuân)… Nói về ảnh hưởng dân ca trong sự nghiệp của mình, nhạc sĩ bày tỏ: “Có lẽ tôi cũng như nhiều người con của miền Trung nói chung, lớn lên trên vùng đất này thì dân ca đã chảy vào trong huyết quản. Mỗi ca từ, nốt nhạc bật ra từ con tim và người nghe nhận thấy sự mềm mại, ngọt ngào của dân ca, chứ không thể lấy dân ca để nhào nặn thành ca khúc của mình. Nghệ thuật là một bông hoa của chính người sáng tạo chứ không của ai khác”.

Dù có không ít thành công trong sáng tác, nhạc sĩ Hoàng Sông Hương vẫn luôn thấy mình nợ quê hương Quảng Bình, nợ với vùng đất miền Trung nghèo khó. Từ nhiều năm nay, ông đã mở quán cà phê Nghệ sĩ (TP. Đồng Hới) để làm nơi giao lưu gặp gỡ bạn bè. Không ít khách phương xa có dịp đến Quảng Bình cũng đã ghé đến quán để một lần được trò chuyện với người gieo tình yêu “biển bạc đồng xanh”!

THÀNH NGUYỄN