Theo hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương, năm 2014, việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh tập trung vào chuyên đề "Nêu cao tinh thần trách nhiệm, chống chủ nghĩa cá nhân, nói đi dôi với làm".
Theo hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương, năm 2014, việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh tập trung vào chuyên đề “Nêu cao tinh thần trách nhiệm, chống chủ nghĩa cá nhân, nói đi dôi với làm”.
“Nói đi đôi với làm” là một trong những phẩm chất sáng ngời của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho mọi thế hệ người Việt Nam học tập và noi theo. Sinh thời, Bác thường nhắc nhở: “Nói cái gì phải cho dân tin, nói và làm cho nhất quán”. Với quan niệm đó, trong suốt cuộc đời mình, Người đã thực hiện một cách nghiêm túc và đầy đủ nói đi đôi với làm. Nói ít nhưng làm nhiều; thống nhất giữa lời nói và việc làm là nguyên tắc đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, là sự thể hiện tấm gương thực hành đạo đức của bản thân Người.
Sức thuyết phục mạnh mẽ trong tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh là ở chỗ lời nói luôn đi đôi với việc làm, dù việc lớn hay nhỏ, tự mình phải làm gương trước. Người quan niệm: “Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”, tự mình phải chính trước mới giúp người khác chính, mình không chính mà muốn người khác chính là vô lý. “Nếu chính mình tham ô bảo người ta liêm khiết có được không? Không được. Mình trước hết phải siêng năng, trong sạch thì mới bảo người ta trong sạch, siêng năng được” (Hồ Chí Minh toàn tập, tập 7, trang 59). Tấm gương nói đi đôi với làm của Hồ Chí Minh bắt nguồn từ quan niệm của Người, từ lòng dạ trong sáng, chính tâm, thật sự nêu gương của Người.
 |
| Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm trường Trung học Giao thông vận tải thủy - bộ. (Ảnh tư liệu) |
Trong cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh có nhiều câu chuyện cảm động về việc nêu gương, nói đi đôi với làm, tự mình làm trước. Năm 1945, trước nạn đói ở miền Bắc, Người đề xuất toàn dân tiết kiệm gạo để giúp đồng bào bị đói và Người kêu gọi: “Tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước và tôi xin thực hành trước. Cứ 10 ngày nhịn ăn 1 bữa, mỗi tháng nhịn 3 bữa. Đem gạo đó (mỗi bữa 1 bơ) để cứu dân nghèo”. Những năm Chủ tịch Hồ Chí Minh sống và làm việc tại Phủ Chủ tịch, khi kinh tế khó khăn, đời sống của nhân dân còn nghèo khó, mọi người ăn cơm độn ngô, khoai, sắn, Người đề nghị với nhà bếp là: Cán bộ, nhân dân ăn độn bao nhiêu phần trăm, nấu cơm độn cho Người từng ấy, giống như cán bộ, nhân dân. Trong nhiều chuyến thăm các địa phương, nhất là những chuyến đi trong ngày, Bác thường mang theo cơm nắm muối vừng. Người nói, “người ta dọn ra một bữa cơm sang, có khi Bác chẳng ăn đâu nhưng rồi để lại cái tiếng: Đấy, Bác Hồ đến thăm còn làm một bữa cơm sang, còn điều người này, người khác từ giao tế sang, chuẩn bị cả buổi. Thế là tự Bác bao che cho cái chuyện xôi thịt. Như thế nắm cơm theo cho tiện, ăn no rồi làm việc”. Khi ăn cơm, không bao giờ Người để rơi cơm. Bác bảo một hạt cơm là một giọt mồ hôi của người nông dân. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Ăn cơm với Cụ hàng trăm lần, lần nào cũng thấy Cụ không để rơi một hạt cơm. Bởi vì Cụ quý và tiết kiệm công sức của người làm ra lúa gạo. Chuyện nhỏ đức lớn hài hòa ở một con người”.
Về chỗ ở, Người khước từ ở ngôi nhà sang trọng của Toàn quyền Đông Dương trước đây mà chỉ ở ngôi nhà của người công nhân phục vụ, đi dép lốp, mặc áo vá vai, dùng chiếc ô tô cũ, coi đó là “cái phúc của dân, đừng bỏ cái phúc đó đi”. Mùa hè nóng bức, Chủ tịch Hồ Chí Minh dùng chiếc quạt lá cọ, “để dành điện phục vụ cho sản xuất, dành điện phục vụ sinh hoạt cho nhân dân”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh làm những việc như thế để thực hiện điều Người nói: “Cơm chúng ta ăn, áo chúng ta mặc, vật liệu chúng ta dùng đều do mồ hôi nước mắt của nhân dân mà ra. Vì vậy, chúng ta phải đền bù xứng đáng cho nhân dân. Muốn làm được như vậy, chúng ta phải cố gắng thực hiện cần, kiệm, liêm, chính”. Người nói: “Ai chẳng muốn no cơm ấm áo, nhưng cuộc sống vật chất hết đời người là hết. Còn tiếng tăm tốt xấu truyền đến ngàn đời sau. Cán bộ, đảng viên nếu làm theo được những việc như trên sẽ thật sự quan liêm, mà quan liêm thì dân hạnh phúc và sẽ đẩy thuyền đi; và sẽ chẳng có những loại quan tham, mà quan tham nhiều thì dân khổ, nước nguy”.
Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thấm nhuần sâu sắc đặc trưng truyền thống văn hóa phương Đông là “một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền” nên nhiều khi Người đã giải thích lý luận bằng thực tiễn hành động, bằng việc làm, thấy làm đúng, làm phải, mọi người khắc làm theo. Thủ tướng Phạm Văn Đồng lúc sinh thời đã nhận xét: “Mọi lời nói, việc làm của Hồ Chí Minh đều thiết thực và cụ thể”. Nói là làm, thường là làm nhiều hơn nói, có khi làm mà không cần nói, tư tưởng thể hiện trong hành động.
Phẩm chất nói đi đôi với làm của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy chúng ta về lẽ sống thật, đối lập với giả dối như Người đã cảnh báo: “Có những người miệng thì nói phụng sự cho Tổ quốc, phụng sự nhân dân, nhưng bị vật chất dỗ dành mà phạm vào tham ô, lãng phí, hại đến Tổ quốc, nhân dân”.
NGỌC KHÁNH
