Đại diện trong tố tụng hành chính: Chỉ được ủy quyền cho cấp phó

 Từ vụ việc cụ thể

Hơn 4 năm trước, Báo Khánh Hòa có bài viết: "Hủy án sơ thẩm vì xét xử vượt quá yêu cầu khởi kiện" phản ánh phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ tranh chấp quyền sử dụng đất tại huyện Khánh Vĩnh, giữa nguyên đơn là bà Nguyễn Thị Ích, bị đơn là ông Nguyễn Thành Cát, bà Nguyễn Thị Mùi; ...

. Từ vụ việc cụ thể

Hơn 4 năm trước, Báo Khánh Hòa có bài viết: “Hủy án sơ thẩm vì xét xử vượt quá yêu cầu khởi kiện” phản ánh phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ tranh chấp quyền sử dụng đất tại huyện Khánh Vĩnh, giữa nguyên đơn là bà Nguyễn Thị Ích, bị đơn là ông Nguyễn Thành Cát, bà Nguyễn Thị Mùi; người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan là ông Lê Văn Thanh và bà Nguyễn Thị Hồng (cùng trú tại xã Sông Cầu, huyện Khánh Vĩnh). Theo đó, bản án sơ thẩm lần thứ nhất bị hủy vì vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, xét xử quá yêu cầu khởi kiện, không thụ lý đơn yêu cầu phản tố và yêu cầu độc lập của bị đơn. (Xem http://www.baokhanhhoa.com.vn/phap-luat/201204/huy-an-so-tham-vi-xet-xu-vuot-qua-yeu-cau-khoi-kien2149282)

Ngày 19-7, Tòa án nhân dân huyện Khánh Vĩnh mở phiên tòa xét xử sơ thẩm lần hai vụ kiện này. Nội dung vụ kiện được xác định đầy đủ là tranh chấp quyền sử dụng đất; yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hủy hợp đồng chuyển nhượng đất”. Hội đồng xét xử (HĐXX) sơ thẩm sẽ giải quyết các yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, yêu cầu phản tố của bị đơn với nguyên đơn; yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đối với nguyên đơn.

Ngay phần thủ tục phiên tòa, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân huyện Khánh Vĩnh đã đề nghị HĐXX hoãn phiên tòa để triệu tập nhân chứng và người đại diện theo pháp luật của UBND huyện Khánh Vĩnh. Bởi trong vụ kiện này, tòa án đã thụ lý yêu cầu của bị đơn đề nghị hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do UBND huyện Khánh Vĩnh đã cấp cho cấp nguyên đơn. Tòa án huyện đã xác định Chủ tịch UBND huyện Khánh Vĩnh là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ kiện. Điều này đúng theo quy định tại điều 32a Bộ luật Tố tụng dân sự 2004 (sửa đổi, bổ sung năm 2011) (nay là Điều 34 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015). Trước ngày 1-7, Chủ tịch UBND huyện Khánh Vĩnh có văn bản ủy quyền cho cán bộ Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện tham gia tố tụng. Nhưng tại thời điểm xét xử sơ thẩm, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, Luật Tổ chức hành chính (TTHC) năm 2015 đã có hiệu lực. Chủ tịch UBND huyện Khánh Vĩnh là người đại diện bên bị kiện. Theo luật mới, Chủ tịch UBND huyện chỉ được ủy quyền cho phó chủ tịch tham gia tố tụng... Sau khi hội ý, HĐXX  đã căn cứ khoản 3 Điều 60 Luật TTHC năm 2015, Điều 34 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 chấp nhận đề nghị của đại diện viện kiểm sát, công bố quyết định hoãn phiên tòa, tiếp tục triệu tập đại diện UBND huyện và những người tham gia tố tụng tham gia phiên tòa được ấn định vào đầu tháng 8.

. Chỉ được ủy quyền cho cấp phó

Việc xác định chủ tịch UBND liên quan đến các khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai, kể cả trong tranh chấp dân sự (có yêu cầu hủy quyết định hành chính cá biệt) là thực hiện đúng các Nghị quyết của Quốc hội về việc thi hành Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 và Luật  TTHC 2015. Theo luật và Nghị quyết, đối với các vụ án hành chính, dân sự đã được tòa án thụ lý trước ngày 1-7 nhưng từ ngày 1-7 mới xét xử sơ thẩm thì áp dụng luật mới để giải quyết. Theo khoản 3 Điều 60 Luật TTHC 2015, trường hợp người bị kiện là cơ quan, tổ chức hoặc người đứng đầu cơ quan, tổ chức thì người bị kiện chỉ được ủy quyền cho cấp phó của mình đại diện. Người được ủy quyền phải tham gia vào quá trình giải quyết toàn bộ vụ án, thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của người bị kiện theo quy định của luật này.

Đây là quy định mới về đại diện trong TTHC nhằm khắc phục những bất cập trong xét xử án hành chính, đặc biệt liên quan đến lĩnh vực đất đai. Thực tiễn cho thấy, hầu hết người bị kiện là người đứng đầu trong các cơ quan hành chính nhà nước không tham gia tố tụng, thường ủy quyền cho cán bộ, công chức cấp dưới như: thanh tra Nhà nước, Trưởng phòng  Tài nguyên - Môi trường… Những người được ủy quyền là cán bộ cấp dưới không có thẩm quyền xem xét, giải quyết những việc liên quan đến các quyết định bị kiện. Điều này làm cho việc tổ chức đối thoại giữa các đương sự, việc kiểm tra, đánh giá chứng cứ, tranh luận tại phiên tòa không hiệu quả, việc giải quyết vụ án kéo dài, không đảm bảo nguyên tắc tranh tụng trong xét xử.

Thực hiện nghiêm túc bộ luật, luật mới, kể từ ngày 1-7, các cán bộ tham mưu, cán bộ thanh tra không được đại diện Chủ tịch UBND các cấp tham gia tố tụng án hành chính (kể cả án dân sự có yêu cầu hủy quyết định hành chính cá biệt). Trường hợp Chủ tịch UBND các cấp không tham gia tố tụng, chỉ được ủy quyền cho phó chủ tịch. Và cấp phó không được ủy quyền lại cho người khác. Việc tòa án xử vắng mặt tất cả các bên đương sự chỉ được thực hiện khi tất cả các bên đương sự trong vụ kiện có yêu cầu và phải tuân thủ các điều kiện mà luật đã quy định. Đây là nhiệm vụ quan trọng của lãnh đạo các cơ quan hành chính nhà nước khi thực hiện quyền và nghĩa vụ tham gia tố tụng nhằm bảo vệ tính đúng đắn đối với các quyết định, hành vi hành chính bị kiện, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân, cơ quan tổ chức.

ĐẠI HƯNG

Đại diện trong tố tụng hành chính

“Trường hợp người bị kiện là cơ quan, tổ chức hoặc người đứng đầu cơ quan, tổ chức thì người bị kiện chỉ được ủy quyền cho cấp phó của mình đại diện. Người được ủy quyền phải tham gia vào quá trình giải quyết toàn bộ vụ án, thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của người bị kiện theo quy định của luật này.

Cán bộ, công chức trong các cơ quan tòa án, viện kiểm sát, thanh tra, thi hành án; công chức, sĩ quan, hạ sĩ quan trong ngành Công an không được làm người đại diện trong tố tụng hành chính, trừ trường hợp họ tham gia tố tụng với tư cách là người đại diện cho cơ quan của họ hoặc với tư cách là người đại diện theo pháp luật.

 (Trích khoản 3 và Khoản 7 Điều 60  Luật TTHC 2015)