Án đã thi hành, vẫn bị kháng nghị

Mới đây, Chánh án Tòa án nhân dân (TAND) Tối cao có quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao xử giám đốc thẩm, hủy bản án sơ và phúc thẩm một vụ kiện dân sự ở Khánh Hòa; giao hồ sơ cho tòa án cấp sơ thẩm xử lại. Điều đáng nói, việc kháng nghị ban hành không đúng thời điểm, bởi các bên đương sự đã thực hiện xong thỏa thuận thi hành án vào tháng 7-2015.

Hủy hợp đồng chuyển nhượng đất cho Việt kiều

Vợ chồng ông Q. là người có quyền sử dụng thửa đất có diện tích 2.500m2 tại thôn Phước Hạ, xã Phước Đồng, TP. Nha Trang, đã được UBND thành phố cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ). Ngày 14-11-2008, ông H. (Việt kiều) cùng vợ chồng ông Q. ký hợp đồng chuyển nhượng diện tích đất nêu trên với giá 125.000 USD. Vợ chồng ông Q. đã giao GCNQSDĐ cho ông H. và đã nhận đủ tiền. Hợp đồng chuyển nhượng không có công chứng, chứng thực. Ông H. không thể lập thủ tục sang tên, nên đầu năm 2013, ông H. khởi kiện vợ chồng ông Q. yêu cầu tòa xử hủy hợp đồng chuyển nhượng, buộc vợ chồng ông Q. phải hoàn trả 125.000 USD.

Tháng 7-2013, tại phiên tòa sơ thẩm, bị đơn đồng ý hủy hợp đồng và chỉ chấp nhận trả 1,5 tỷ đồng trong thời hạn 18 tháng kể từ ngày xử sơ thẩm, số tiền còn lại là số tiền ông H. phải bồi thường thiệt hại do giá chuyển nhượng đất tại thời điểm này không được giá như thời điểm chuyển nhượng cho ông H.

Bản án sơ thẩm của TAND tỉnh đã tuyên xử chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn; tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng giữa các bên lập ngày 14-11-2008 là hợp đồng vô hiệu; buộc bị đơn phải trả cho nguyên đơn số tiền 125.000 USD quy ra tiền Việt Nam tại thời điểm xét xử sơ thẩm hơn 2,6 tỷ đồng; buộc nguyên đơn phải trả lại GCNQSDĐ cho bị đơn…

Rối khi xác định thiệt hại, lỗi bồi thường

Ngay sau đó, bị đơn có đơn kháng cáo. Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) tỉnh có quyết định kháng nghị bản án sơ thẩm, đề nghị tòa án cấp phúc thẩm sửa án sơ thẩm theo hướng, xác định lại lỗi, trách nhiệm bồi thường thiệt hại thuộc về nguyên đơn nhiều hơn và xác định lại giá trị thiệt hại để bảo vệ quyền lợi cho bị đơn.

Tháng 12-2013, TAND Tối cao tại Đà Nẵng (nay là TAND cấp cao tại Đà Nẵng) đã xử phúc thẩm vụ kiện này. Tại phiên tòa, đại diện VKSND Tối cao tại Đà Nẵng đã thay đổi nội dung kháng nghị, yêu cầu hội đồng xét xử cấp phúc thẩm tính giá trị USD tại thời điểm giao dịch của các đương sự để trả lại cho nguyên đơn.

Bản án phúc thẩm kết luận không có căn cứ để chấp nhận kháng cáo của bị đơn cũng như kháng nghị của Viện trưởng VKSND tỉnh đã được viện kiểm sát phúc thẩm thay đổi tại phiên tòa, tuyên giữ nguyên án sơ thẩm.

Kháng nghị việc đã rồi ?!

Tháng 2-2014, Cục Thi hành án dân sự (THADS) tỉnh có quyết định thi hành bản án phúc thẩm theo yêu cầu của ông H.

Tháng 3-2014, Viện trưởng VKSND Tối cao có văn bản yêu cầu hoãn thi hành án 3 tháng để xem xét đơn khiếu nại của bị đơn theo thủ tục. Cục THADS tỉnh đã có quyết định hoãn thi hành đến tháng 6-2014. Hết thời hạn hoãn thi hành án, Viện trưởng VKSND Tối cao không kháng nghị, nên Cục THADS tỉnh quyết định tiếp tục thi hành án.

Cuối tháng 3-2015, chấp hành viên Cục THADS tỉnh đã lập biên bản ghi nhận và chứng kiến việc 2 bên thỏa thuận được việc thi hành án, cụ thể: Ông H. chỉ nhận 2 tỷ đồng và trả lại GCNQSDĐ cho vợ chồng ông Q. Tháng 7-2015, hai bên đã thực hiện xong thỏa thuận. Cục THADS tỉnh đã ban hành các quyết định đình chỉ thi hành án đối với số tiền còn lại mà vợ chồng ông Q. phải thi hành là 650 triệu đồng.

Nhưng mới đây, Chánh án TAND Tối cao có quyết định kháng nghị bản án phúc thẩm, đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND cấp cao tại Đà Nẵng xử giám đốc theo hướng hủy bản án phúc thẩm và bản án sơ thẩm, giao hồ sơ về cho TAND tỉnh xử sơ thẩm lại theo đúng quy định pháp luật; tạm đình chỉ thi hành bản án phúc thẩm nêu trên (thực tế đã thi hành xong) cho đến khi có Quyết định Giám đốc thẩm! Nội dung kháng nghị của Chánh án TAND Tối cao nhận định: Hợp đồng chuyển nhượng ngày 14-11-2008 giữa các bên không có công chứng, chứng thực của cơ quan có thẩm quyền là vi phạm khoản 2 Điều 689 của Bộ luật Dân sự. Hơn nữa, nguyên đơn là người Việt Nam định cư ở nước ngoài không phải là đối tượng được nhận chuyển nhượng QSDĐ theo quy định của Luật Đất đai 2003. Do vậy, tòa án cấp sơ thẩm, phúc thẩm tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ giữa các bên vô hiệu là đúng. Tuy nhiên, tại “Biên bản định giá” ngày 9-4-2013 của TAND tỉnh căn cứ Quyết định số 41/2012 ngày 22-12- 2012 của UBND tỉnh để xác định giá đất tranh chấp là 8.450 đồng/m2, còn “Biên bản định giá” ngày 18-7-2013 của TAND tỉnh thống nhất theo biên bản định giá ngày 9-4-2013 nêu trên.

Như vậy, hai biên bản định giá nêu trên căn cứ vào khung giá đất của UBND tỉnh để giải quyết vụ án là không đúng. Lẽ ra, phải định giá phần chuyển nhượng theo giá thị trường tại thời điểm xét xử sơ thẩm để xem xét thiệt hại, nhưng tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm đều nhận định rằng khi giao dịch hai bên thỏa thuận giá thị trường là 125.000 USD không phải giá đất trồng rừng sản xuất, nên giá trị lô đất hiện nay không xác định được tăng hay giảm so với giá hai bên nhận chuyển nhượng để buộc các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận là không đúng quy định tại Điều 137 của Bộ luật Dân sự năm 2005.

Quyết định kháng nghị không kịp thời có ý nghĩa gì trên thực tế? Liệu Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao xử giám đốc thẩm sẽ chấp nhận kháng nghị khi các đương sự đã tự thỏa thuận giải quyết xong phần xử lý “hậu quả hợp đồng vô hiệu”. Kháng nghị khi vụ thi hành án đã kết thúc: Chậm vẫn hơn không hay có cũng như không...

Báo Khánh Hòa sẽ theo dõi và thông tin đến bạn đọc về tình huống kháng nghị giám đốc thẩm hi hữu này.

ĐẠI HƯNG