Một vụ đòi nhà kéo dài 24 năm

Tòa án thụ lý vụ kiện này từ năm 1991, đã xét xử sơ thẩm, phúc thẩm vào năm 2000. Hơn 13 năm sau, Tòa án nhân dân Tối cao mới có quyết định tái thẩm, hủy các bản án để giải quyết lại từ đầu. Các đương sự mòn mỏi trong vòng tố tụng bởi đường lối xét xử không thống nhất, mỗi cấp tòa một cách.

Tòa án thụ lý vụ kiện này từ năm 1991, đã xét xử sơ thẩm, phúc thẩm vào năm 2000. Hơn 13 năm sau, Tòa án nhân dân (TAND) Tối cao mới có quyết định tái thẩm, hủy các bản án để giải quyết lại từ đầu. Các đương sự mòn mỏi trong vòng tố tụng bởi đường lối xét xử không thống nhất, mỗi cấp tòa một cách.

Theo hồ sơ, năm 1970, cha mẹ bà Lưu Thị Út là ông Lưu Ngọc Châu và bà Nguyễn Thị Bảy có cho bà Lê Thị Nuôi ở nhờ một căn nhà vách ván lợp tôn, nền đất rộng 71,5m2 tại số 171 đường 2-4, Vạn Thắng, TP. Nha Trang. Hai bên không làm giấy tờ, cũng không hẹn thời gian trả. Năm 1986, cha bà Út qua đời. Đến năm 1991, mẹ bà Út kiện đòi nhà. Năm 1993, mẹ bà Út mất, bà Út tiếp tục kế thừa tố tụng của cha mẹ đòi tài sản thừa kế.

Trong khi đó, bà Nuôi - bị đơn có nhiều lời khai khác nhau, có lúc cho rằng cha mẹ bà Út cho bà Nuôi thuê nhà, khi khác lại khẳng định họ đã bán nhà cho mình từ năm 1975. Bà Nuôi có xuất trình một giấy bán nhà viết tay lập ngày 30-12-1982 không được cơ quan có thẩm quyền chứng thực, có nội dung cha mẹ bà Út thỏa thuận bán cho bà Nuôi căn nhà tôn vách ván... Bà Nuôi cho rằng bà Út muốn lấy lại nhà thì hai bên phải thỏa thuận thanh toán tiền mua nhà năm 1975 cùng công sức của gia đình bà Nuôi đã tu bổ ngôi nhà...

Kết quả kết luận giám định chữ ký bà Nguyễn Thị Bảy trong giấy bán nhà nói trên là chữ ký giả, chữ ký ông Lưu Ngọc Châu thì chỉ nhận định “có khả năng do một người ký ra”, còn chữ viết bên mua không phải của bà Lê Thị Nuôi.

Tháng 7-2000, TAND TP. Nha Trang xử sơ thẩm tuyên buộc gia đình bà Nuôi phải trả lại toàn bộ nhà đất cho nguyên đơn; hủy giấy bán nhà ngày 30-12-1982. Tháng 10-2000, TAND tỉnh sửa án sơ thẩm, công nhận việc mua bán 1/2 nhà đất theo giấy mua bán nhà lập ngày 30-12-1982 giữa cha mẹ bà Út với bà Nuôi, buộc bà Nuôi phải trả 1/2 nhà đất giao cho các đồng thừa kế của cha mẹ bà Út do bà Út đại diện.

Nguyên đơn cho rằng bản án phúc thẩm xử không đúng pháp luật nên liên tục khiếu nại. Tháng 8-2014, TAND Tối cao có quyết định tái thẩm, chấp nhận kháng nghị của Chánh án TAND Tối cao, với nhận định: Xét nội dung ghi số liệu kích thước trong giấy bán nhà trên giấy phát hiện có dấu hiệu bị tẩy xóa nhưng Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm vẫn xác định diện tích mua bán là 71,5m2 là chưa chính xác. Sau khi xét xử phúc thẩm, UBND TP. Nha Trang cung cấp một tài liệu mới được phát hiện làm thay đổi bản chất nội dung vụ án nên được coi là tình tiết mới.

Ngày 30-6-2015, TAND tỉnh đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ kiện này. Tại phiên tòa, nguyên đơn giữ nguyên yêu cầu khởi kiện, đề nghị Tòa xử buộc bị đơn phải giao trả toàn bộ nhà đất với diện tích 71,5m² bị đơn đã ở nhờ, đề nghị Tòa tuyên bố giấy bán nhà viết tay ngày 30-12-1982 do bị đơn xuất trình là vô hiệu...

Tại phiên tòa sơ thẩm, đại diện bị đơn cũng nghị Tòa án xử công nhận 1/2 diện tích nhà tranh chấp như án phúc thẩm của TAND án tỉnh đã xử năm 2000 hoặc đồng ý trả nhà cho nguyên đơn nhưng yêu cầu nguyên đơn thanh toán tiền theo kết quả định giá diện tích đất tranh chấp là 71,5m².

Hoàn toàn khác với đường lối xử lý vụ kiện mà bản án sơ thẩm, phúc thẩm và tái thẩm đã giải quyết, bản án sơ thẩm lần này vẫn nhận định giấy mua bán nhà ngày 30-12-1982 về hình thức không đảm bảo theo quy định pháp luật, chỉ có chữ ký của ông Phạm Đăng, khóm trưởng xác nhận không được công chứng, chứng thực, bên mua không ký, chữ ký của bà Bảy (bên bán) là chữ ký giả. Tòa vẫn tuyên xử chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện đòi nhà cho ở nhờ của nguyên đơn, nhưng lại công nhận một phần việc mua bán lập ngày 30-12-1982 giữa ông Lưu Ngọc Châu, bà Nguyễn Thị Bảy với bà Lê Thị Nuôi. Đồng thời buộc bà Nuôi và các con phải giao trả phần nhà đất tại 171 đường 2-4, Vạn Thắng - Nha Trang diện tích 57,8m2 cho nguyên đơn; phần diện tích còn lại 57,92m2 bị đơn được sở hữu và được mở lối đi... Với phán quyết như vậy, án sơ thẩm lần này không giải quyết những sai sót của Tòa án các cấp đã được TAND Tối cao nêu trong quyết định tái thẩm...

Chính vì vậy, bà Lưu Thị Út đã có đơn kháng cáo toàn bộ nội dung bản án sơ thẩm, cho rằng Tòa án sơ thẩm giải quyết không khách quan. Phán quyết của Tòa án sơ thẩm vi phạm nghiêm trọng trong việc đánh giá chứng cứ, công nhận giấy mua bán vi phạm cả về hình thức cũng như nội dung, xử quá yêu cầu của các đương sự (nguyên đơn chỉ kiện  đòi 71.5m2, bị đơn tại Tòa cũng đề đạt nguyện vọng Tòa án xử công nhận 1/2 diện tích nhà tranh chấp như án phúc thẩm của TAND tỉnh xử năm 2000 hoặc đồng ý trả lại nhà nhưng yêu cầu thanh toán tiền theo kết quả định giá diện tích đất tranh chấp là 71,5m²...)

Vụ kiện kéo dài đến nay đã 24 năm, các đương sự mòn mỏi trong vòng tố tụng bởi đường lối xét xử không thống nhất, mỗi cấp Tòa mỗi cách... Với vòng luẩn quẩn tố tụng này, không biết đến bao giờ mới có một bản án đúng pháp luật?

TƯỜNG LINH