Còn nhiều vấn đề cần làm rõ

Trung tâm Giáo dục thiên nhiên thuộc Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (gọi tắt là ENV) vừa gởi công văn đến các cơ quan chức năng ở trung ương và tỉnh Khánh Hòa đề nghị khởi tố hình sự vụ phát hiện gần 4,4 tấn rùa biển khô và sản phẩm từ rùa biển tại xã Phước Đồng (TP. Nha Trang) ngày 19-11.

Kẻ cầm đầu đường dây mua bán rùa biển là ai?

Ngày 26-11, bà Nguyễn Thị Phương Dung - Phó Giám đốc ENV cho biết: “Chúng tôi đã kiến nghị các cơ quan pháp luật điều tra, xử lý đường dây mua bán rùa biển tại TP. Nha Trang. Trước đó, ENV đã hợp tác cùng lực lượng trinh sát Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (C49) Bộ Công an điều tra, phát hiện cơ sở sản xuất đồ mỹ nghệ tại xã Phước Đồng lưu giữ trái phép hơn 4,4 tấn rùa biển khô (ước tính gần 1.000 cá thể) nhằm mục đích chế tác và buôn bán. Đây là vụ vi phạm liên quan đến rùa biển lớn nhất từng được phát hiện và ghi nhận từ trước đến nay tại Việt Nam. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, các cơ quan chức năng mới chỉ ghi nhận đối tượng Hoàng Tuấn Hải là chủ cơ sở sản xuất đồ mỹ nghệ nói trên. Trong khi đó, theo điều tra của ENV, đối tượng thực sự cầm đầu đường dây buôn lậu, chế tác và tiêu thụ trái phép rùa biển nguy cấp, quý hiếm lớn nhất nước này vẫn chưa được đề cập tới”.

Theo bà Dung, trong 3 năm qua, ENV đã điều tra về tình trạng săn bắt, buôn bán rùa biển có tổ chức tại Việt Nam. ENV được biết đối tượng tên C. ở TP. Nha Trang là người trực tiếp móc nối với một số đầu nậu tại Quảng Ngãi, hỗ trợ tài chính và nguyên liệu cho các đội tàu đánh bắt rùa biển trái phép với tần suất 6 - 7 chuyến/năm. Sản lượng mỗi đội tàu thường đạt 50 - 100 cá thể rùa mỗi chuyến. “Điều tra của ENV cho thấy toàn bộ số rùa biển đánh bắt được đều được các đầu nậu thu mua, bán trực tiếp cho C. Đồng thời, C. còn thu mua rùa biển số lượng lớn tại các tỉnh miền Trung, miền Nam và tập kết về cơ sở sản xuất đồ mỹ nghệ tại thôn Phước Lợi (xã Phước Đồng) mà Hoàng Tuấn Hải nhận là chủ cơ sở” - bà Dung cho hay.

Một góc kho chứa rùa biển khô ở Phước Đồng.

ENV nhận định, tuy ông Hoàng Tuấn Hải đã khai nhận là chủ các nhà kho và cơ sở chế tác đồ mỹ nghệ này nhưng theo các khảo sát của ENV từ năm 2011 đến nay, ông này không phải là “ông trùm” thực sự. Người đứng sau đường dây này là đối tượng tên C. Bởi vì để tàng trữ hơn 4,4 tấn rùa biển khô, các đối tượng phải thiết lập một đường dây mua bán, đánh bắt trong một thời gian dài. Thậm chí, mạng lưới đánh bắt, thu gom, chế tác, tiêu thụ trái phép rùa biển của “ông trùm” này không chỉ bao gồm một số đối tượng đã bị phát hiện hay bó hẹp phạm vi trong nước, mà còn có sự tham gia của nhiều đối tượng từ khâu khai thác trong các vùng biển của Việt Nam và Philippines đến khâu tiêu thụ thành phẩm sang Trung Quốc”.

Hiện ENV đã chuyển các hồ sơ, tài liệu thu thập được về đường dây tổ chức đánh bắt, thu gom, chế tác, tiêu thụ trái phép rùa biển này cho cơ quan chức năng của Bộ Công an. ENV kiến nghị Bộ Công an, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhanh chóng mở rộng điều tra, thu thập bằng chứng nhằm xác định vai trò của người cầm đầu đường dây này và những đối tượng liên quan. Đồng thời, khởi tố hình sự các đối tượng trên theo Điều 190 Bộ luật Hình sự về tội “Vi phạm các quy định về bảo vệ động vật thuộc danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ”.

Đủ căn cứ khởi tố vụ án?

Luật sư Nguyễn Hồng Hà - Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh cho rằng, các loài rùa biển ở Việt Nam đều thuộc danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ. Do đó, các hành vi săn bắt, giết, vận chuyển, nuôi, nhốt, buôn bán trái phép rùa biển hoặc vận chuyển, buôn bán trái phép bộ phận cơ thể hoặc sản phẩm của rùa biển, đặc biệt với số lượng lớn như vậy phải được xem xét xử lý theo Điều 190 Bộ luật Hình sự. Đây là tội phạm nghiêm trọng, mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội này là 7 năm tù.

Cũng theo luật sư Nguyễn Hồng Hà, EVN là tổ chức xã hội, có tin báo tội phạm, đã có văn bản yêu cầu các cơ quan pháp luật xem xét khởi tố vụ án theo Điều 190 Bộ luật Hình sự là có căn cứ. Nếu chỉ xử lý hành chính hành vi tàng trữ thì chỉ giải quyết được phần ngọn, trong khi gốc rễ của vấn đề theo phản ánh của ENV là có đường dây săn bắt, vận chuyển, mua bán trái phép động vật nguy cấp, quý, hiếm được bảo vệ và sản phẩm từ loại động vật này chưa được xem xét. Rõ ràng hơn 4,4 tấn rùa biển khô không tự dưng xuất hiện trong các xưởng tại xã Phước Đồng, Nha Trang. Tàng trữ được với số lượng lớn như vậy phải có việc tổ chức săn bắt, mua bán, vận chuyển... Việc chứng minh những ai đã thực hiện hành vi này thuộc trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng. Đẩy mạnh công tác điều tra, truy tố, xét xử đối với các đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật hình sự trong việc mua bán, vận chuyển các loài động vật hoang dã nguy cấp quý hiếm là một trong những công việc mà Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành thực hiện theo tinh thần Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 20-2-2014 về việc tăng cường và thực hiện các biện pháp kiểm soát, bảo tồn các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm. Vì vậy, kiến nghị của ENV và kết quả kiểm tra, thu giữ hàng tấn rùa biển khô và các quy định pháp luật chính là những căn cứ để cơ quan chức năng khởi tố, mở rộng điều tra, xử lý theo đúng pháp luật.

Hiện nay, 4,4 tấn khô rùa biển đã được cơ quan Công an bàn giao cho Thanh tra Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Cơ quan này đã có văn bản đề nghị Viện Hải dương học giám định số rùa biển này nhằm xác định đúng chủng loại, mức độ nguy cấp, quý hiếm. Sau khi có kết quả giám định sẽ thành lập hội đồng xem xét xử lý.

Báo Khánh Hòa sẽ tiếp tục thông tin về tiến trình giải quyết vụ việc này.

Đình Lâm - Bích La

Ông Nguyễn Tấn Tuân - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh cho biết: Cùng với việc chỉ đạo giám định số xác rùa biển để xác định chủng loại và kiểm tra giấy phép hoạt động, kinh doanh của cơ sở chế tác mỹ nghệ do ông Hoàng Tuấn Hải làm chủ, tỉnh đã giao Công an điều tra nguồn gốc số rùa biển ở kho xưởng của ông Hải, đối tượng tham gia đường dây săn bắt, mua bán, thu gom, vận chuyển rùa biển về Nha Trang. Quan điểm của lãnh đạo tỉnh là sai phạm ở mức nào thì phải xử lý nghiêm ở mức đó, đủ cơ sở xử lý hình sự thì phải xử lý.