Hủy bản án sơ thẩm vụ "ăn chặn" trầm kỳ ở Khánh Sơn

Ngày 30-9, Hội đồng xét xử phúc thẩm Tòa án nhân dân tỉnh Khánh Hòa đã tuyên hủy bản án sơ thẩm vụ án "ăn chặn" trầm kỳ ở Khánh Sơn, giao hồ sơ cho Viện Kiểm sát nhân dân huyện Khánh Sơn để điều tra lại theo đúng quy định pháp luật.

Ngày 30-9, Hội đồng xét xử phúc thẩm Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh Khánh Hòa đã tuyên hủy bản án sơ thẩm vụ án “ăn chặn” trầm kỳ ở Khánh Sơn, giao hồ sơ cho Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) huyện Khánh Sơn để điều tra lại theo đúng quy định pháp luật.

Tình tiết mới không thể bỏ qua

Trong phần tranh tụng, đại diện VKSND tỉnh Khánh Hòa giữ quyền công tố tại phiên tòa cho rằng, các giấy xác nhận của nhân chứng (đã được thu thập đúng quy định sau phiên tòa sơ thẩm) về việc có nhậu cùng bị cáo (BC) này tại quán nhậu Quê Hương đúng thời điểm được cho là BC đang ngồi bàn bạc bán trầm kỳ tại quán cà phê Góc Núi là tình tiết mới phát sinh của vụ án, chưa được xem xét đánh giá ở cấp sơ thẩm mà cấp phúc thẩm không thể khắc phục được. Để đảm bảo việc điều tra, truy tố khách quan, toàn diện, đúng pháp luật và tránh oan sai, vị đại diện VKSND tỉnh Khánh Hòa đề nghị tòa phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm ngày 20-6-2014 của TAND huyện Khánh Sơn, giao hồ sơ cho VKSND huyện Khánh Sơn điều tra lại theo quy định của pháp luật.  

Hai luật sư bào chữa cho BC Nguyễn Thành Trung là luật sư Nguyễn Đình Thơ (Đoàn Luật sư tỉnh Khánh Hòa) và luật sư Lê Văn Minh (Đoàn luật sư TP. Hà Nội) đồng quan điểm với đại diện VKSND tỉnh Khánh Hòa trong kiến nghị tòa hủy án.

Hội đồng xét xử phúc thẩm nhận định, việc cấp sơ thẩm không chấp nhận giấy xác nhận của một số nhân chứng do luật sư cung cấp do việc thu thập không đúng trình tự, thủ tục quy định, tài liệu cũng không được các cơ quan có thẩm quyền xác nhận là đúng. Tuy nhiên, sau khi xét xử sơ thẩm, luật sư bào chữa cho BC Nguyễn Thành Trung đã cung cấp bổ sung các giấy xác nhận của 3 nhân chứng, có xác nhận của chính quyền địa phương. Đây là những tình tiết mới phát sinh chưa được xem xét đánh giá ở cấp sơ thẩm mà cấp phúc thẩm không thể khắc phục được nên cần hủy bản án sơ thẩm, trả hồ sơ cho VKSND huyện Khánh Sơn để điều tra, truy tố lại. Đối với kháng cáo của BC Luân Văn Nam, do hủy án nên cấp phúc thẩm chưa thể xem xét trong phiên tòa này.  

Huỷ án là thận trọng, khách quan

Quay trở lại vụ án ở giai đoạn trước phiên tòa phúc thẩm. Ở giai đoạn điều tra, truy tố, Nguyễn Thành Trung không khai báo bất cứ vấn đề gì liên quan đến vụ án. Ngày 9-9-2013, cơ quan Cảnh sát điều tra có quyết định bổ sung quyết định khởi tố bị can đối với Nguyễn Thành Trung về tội: “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” vì cho rằng, ngoài hành vi tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có, Nguyễn Thành Trung còn có hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ với vai trò đồng phạm với các bị can Vũ Anh Trung, Nguyễn Hồng Hà, Trần Lệ Kiên. Tuy nhiên, đến ngày 24-10-2013, VKSND tỉnh Khánh Hòa đã huỷ quyết định bổ sung này.

Ngày 6-3-2014, VKSND huyện Khánh Sơn kết luận: Tối 26-9-2012, Vũ Anh Trung, Nguyễn Hồng Hà, Trần Lệ Kiên đã có hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, làm trái với quy định của pháp luật trong việc thu giữ 1 đoạn trầm kỳ khai thác trái phép, gây thiệt hại lợi ích Nhà nước 3,8 tỉ đồng. Luân Văn Nam cùng Nguyễn Hồng Hà thu giữ 1 đoạn trầm kỳ khai thác trái phép, gây thiệt hại lợi ích Nhà nước 350 triệu đồng. Nguyễn Thành Trung biết rõ 2 đoạn trầm kỳ do Trần Lệ Kiên và Lê Anh Luân cất giữ là tài sản do Nguyễn Hồng Hà, Vũ Anh Trung, Trần Lệ Kiên, Luân Văn Nam phạm tội mà có, nhưng vẫn đứng ra thực hiện việc mua bán, đưa ra tỉ lệ ăn chia nhằm mục đích hưởng lợi.

Bị can Nguyễn Thành Trung đã kêu oan và yêu cầu đối chất. Tại phiên tòa sơ thẩm, BC Nguyễn Thành Trung tiếp tục kêu oan và chứng minh tình trạng ngoại phạm bằng việc cung cấp 3 bản tường trình của những người nhậu chung. Các luật sư bào chữa cho BC Nguyễn Thành Trung đề nghị tòa trả hồ sơ để điều tra bổ sung những vấn đề không thể làm rõ tại tòa. Cụ thể: Các cục rễ cây mà cáo trạng xác định là trầm kỳ do người dân đào được, không phải là tài sản do phạm tội mà có; vật này chưa được xác định, chưa được giám định, không biết giá trị là bao nhiêu. Mặt khác, lời khai của các BC, người làm chứng có nhiều mâu thuẫn với lời khai của Nguyễn Thành Trung nhưng chưa được đối chất làm rõ. VKSND huyện Khánh Sơn chỉ truy tố người bán, không truy tố người mua trầm là bỏ lọt tội phạm.

Tranh luận với các luật sư, đại diện VKSND huyện Khánh Sơn khẳng định: Không có căn cứ trả hồ sơ. Tài liệu mà BC cung cấp không được thu thập theo trình tự, thủ tục quy định về thu thập chứng cứ nên không chấp nhận là chứng cứ vụ án.

Sau phiên toà sơ thẩm, nhóm BC nguyên là cán bộ công an được xử dưới khung hình phạt về tội phạm tham nhũng không kháng cáo, VKSND  các cấp cũng không kháng nghị. Chỉ có BC Luân Văn Nam kháng cáo xin giảm nhẹ, BC Nguyễn Thành Trung kháng cáo kêu oan.

Theo luật tố tụng hiện hành, các cơ quan tiến hành tố tụng phải thu thập chứng cứ buộc tội và chứng cứ gỡ tội. Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết tăng cường các biện pháp đấu tranh phòng chống tội phạm… Theo đó, cơ quan điều tra, điều tra viên phải tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật về điều tra; nâng cao chất lượng công tác điều tra, thu thập đầy đủ cả chứng cứ xác định có tội và chứng cứ xác định vô tội; tạo điều kiện cho người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, người bào chữa và những người tham gia tố tụng khác trong việc đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, đưa ra yêu cầu; tăng cường các biện pháp chống bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội… Thực tiễn cho thấy, việc bỏ qua bằng chứng gỡ tội có thể sẽ dẫn đến án oan, hậu quả khó lường. Bộ luật Tố tụng hình sự đã quy định, những tình tiết có liên quan đến vụ án được ghi nhận trong các tài liệu cũng như đồ vật do cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp có thể coi là chứng cứ. Trường hợp tại phiên toà, BC và luật sư cung cấp tài liệu, đồ vật có liên quan đến việc gỡ tội, Hội đồng xét xử cần cẩn trọng trả hồ sơ điều tra bổ sung, xác minh làm rõ và chuyển hóa thành chứng cứ, thì việc xét xử sẽ toàn diện, khách quan.  

Trong vụ án này, có ý kiến cho rằng, Toà cấp sơ thẩm không được áp dụng thêm các tình tiết tăng nặng, áp dụng theo hướng bất lợi cho BC khi cơ quan điều tra, truy tố chỉ kết luận số tiền thu lợi bất chính đối với BC Nguyễn Thành Trung là 20 triệu đồng. Việc Nguyễn Thành Trung im lặng, không khai báo và kêu oan, yêu cầu đối chất… là quyền của bị can, BC, không phải là tình tiết tăng nặng. Việc chứng minh tội phạm là trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng. Toà cấp sơ thẩm hoàn toàn có thể xét xử BC về tội Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có, tuyên BC phạm tội hoặc không phạm tội này, hoặc tuyên BC phạm tội khác nhẹ hơn. Nhưng Toà án không thể tuyên BC phạm tội với vai trò đồng phạm với các BC bị truy tố theo Điều 281 BLHS, cho dù có đủ căn cứ chứng minh BC phạm tội này. Bởi cơ quan điều tra đã từng khởi tố bổ sung bị can Nguyễn Thành Trung về tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” với vai trò đồng phạm và VKSND tỉnh Khánh Hòa đã huỷ bỏ. Quyết định huỷ bỏ quyết định khởi tố bổ sung bị can vẫn đang có hiệu lực.

Bằng phán quyết hủy bản án sơ thẩm, tòa cấp phúc thẩm đã cho thấy có sự đánh giá thận trọng, toàn diện vụ án. Để làm rõ sự thật khách quan, làm rõ bản chất vụ án tham nhũng đặc biệt nghiêm trọng này, cần điều tra làm rõ những bạn nhậu của BC là ai, có đúng cuộc nhậu diễn ra vào tối 27-9-2012, đồng thời tiến hành đối chất làm rõ những mâu thuẫn trong lời khai của BC và những nhân chứng, người liên quan khác.

N.V-L.S