Năm 2010, bà Trần Thị Mại, Việt kiều Canada kiện bà Trần Thị Kim Liên (địa chỉ số 06B Hồng Lĩnh, Phước Hòa) ra Tòa để đòi lại căn nhà 99 Trịnh Phong, Nha Trang. Nguyên căn nhà này là của vợ chồng ông bà Trần Hưng Bá và Trần Thị Mại mua từ năm 1968.
Năm 2010, bà Trần Thị Mại, Việt kiều Canada kiện bà Trần Thị Kim Liên (địa chỉ số 06B Hồng Lĩnh, Phước Hòa) ra Tòa để đòi lại căn nhà 99 Trịnh Phong, Nha Trang. Nguyên căn nhà này là của vợ chồng ông bà Trần Hưng Bá và Trần Thị Mại mua từ năm 1968. Tháng 11-1975, ông Bá lập Giấy ủy quyền giao cho gia đình bà Liên (em ruột ông Bá) ở trong nhà này. Đến năm 1989, ông Bá và bà Mại xuất cảnh sang Canada. Tháng 1-1993 vợ chồng ông Bá về lại Việt Nam và đến Phòng Công chứng số 1 lập di chúc để lại phần tài sản chung cho vợ là bà Mại.
Năm 1993, ông Bá chết, bà Mại vẫn sinh sống ở Canada. Đầu năm 2010, bà Mại trở về Việt Nam và yêu cầu bà Liên trả nhà nhưng bà Liên không đồng ý với lý do bà Mại không có quyền sở hữu căn nhà này. Bởi thực tế, gia đình bà Liên đã quản lý, sử dụng căn nhà này từ năm 1975 đến nay và không có tranh chấp. Hàng năm, gia đình bà Liên đều nộp thuế đầy đủ cho Nhà nước theo quy định. Ngày 16-11-2011, Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh đã tuyên xử chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn, xác định nhà đất 99 Trịnh Phong là của nguyên đơn, buộc bị đơn phải giao trả nhà. Đồng thời buộc nguyên đơn thanh toán cho bị đơn 3 tỷ đồng công sức quản lý nhà.
Sau đó, phía bà Liên kháng cáo, đồng thời bà Mại cũng kháng cáo không đồng ý phần thanh toán 3 tỷ đồng mà chỉ tự nguyện hỗ trợ 1 tỷ đồng. Ngày 23-5-2012, Tòa phúc thẩm TAND Tối cao có bản án phúc thẩm với nội dung chấp nhận yêu cầu của bà Mại về việc đòi nhà, ghi nhận tự sự nguyện hỗ trợ 1 tỷ đồng. Từ tháng 6-2012, Cục Thi hành án dân sự (THADS) ra quyết định thi hành án nhưng việc thi hành án nhanh chóng bị dừng lại bởi nhiều diễn biến phức tạp.
Ngày 6-7-2012, phía bà Liên yêu cầu xem xét lại bản án phúc thẩm theo thủ tục giám đốc thẩm với nội dung: nhà đất 99 Trịnh Phong thuộc sở hữu của gia đình. Tháng 10-2012, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) Tối cao kháng nghị bản án phúc thẩm theo hướng đề nghị Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao xét xử giám đốc thẩm hủy toàn bộ bản án sơ thẩm, phúc thẩm để xét xử sơ thẩm lại theo quy định của pháp luật. Do có kháng nghị nên việc thi hành án phải hoãn để chờ kết quả xét xử giám đốc thẩm.
Thế nhưng TAND Tối cao không chấp nhận kháng nghị này mà vẫn giữ nguyên hiệu lực của 2 bản án cũ. Sau khi có quyết định giám đốc thẩm, tháng 3-2014, Cục THADS tiếp tục triển khai việc thi hành án bản án phúc thẩm nhưng việc thi hành án tiếp tục bị tạm dừng do có văn bản của Cơ quan điều tra VKSND Tối cao. Theo đó, cơ quan này đã xác định được quá trình thụ lý xét xử vụ án trên có dấu hiệu tội phạm “ra bản án trái pháp luật” trong hoạt động tư pháp. Cơ quan này đã báo cáo lãnh đạo VKSND Tối cao để có văn bản kiến nghị Chánh án TAND Tối cao, đồng thời trao đổi với Cục THADS tỉnh Khánh Hòa tạm dừng việc thi hành án đối với tài sản nhà và đất số 99 đường Trịnh Phong, chờ kết quả phán quyết của các cơ quan tố tụng.
Theo luật, dạng văn bản này không phải là loại văn bản của người có thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm để căn cứ ban hành quyết định hoãn hoặc tạm đình chỉ thi hành án. Tuy nhiên, Cục THADS tỉnh vẫn dừng việc thi hành án để chờ kết quả giải quyết của các cơ quan tố tụng. Vì thế, phía bà Mại khiếu nại việc Cục THADS dừng thi hành án không có căn cứ pháp luật. Sau hơn 3 tháng tạm dừng thi hành án, đến tháng 6-2014, Cục THADS tỉnh có văn bản đề nghị Cơ quan điều tra VKSND Tối cao trả lời về kết quả giải quyết vụ việc để có căn cứ tiếp tục thi hành án hay quyết định tạm đình chỉ theo pháp luật. Tuy nhiên, ngày 10-7-2014, Cục Điều tra VKSND Tối cao trả lời với nội dung: thẩm quyền thi hành án là của Cục THADS nhưng Cục Điều tra đang thụ lý đơn tố giác tội phạm trong hoạt động tư pháp, Cục THADS tỉnh cần cân nhắc trước khi quyết định...
Cho đến nay, việc điều tra hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp do Cơ quan điều tra VKSND Tối cao thụ lý, cũng như việc THADS của Cục THADS vẫn chưa xác định thời điểm kết thúc.
Qua vụ việc trên cho thấy, Bộ Luật Tố tụng dân sự, Luật Thi hành án dân sự và Bộ Luật Tố tụng hình sự hiện hành còn bất cập. Đó là luật chưa quy định về việc hoãn hay tạm đình chỉ thi hành án trong trường hợp cơ quan điều tra đang xác minh tố giác tội phạm trong hoạt động tư pháp hoặc trong trường hợp chờ kiến nghị theo thủ tục đặc biệt đối với bản án, quyết định của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao. Vấn đề này gây khó khăn trong việc thi hành bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật.
Hoài Linh
