Một thửa đất có nhiều ngôi mộ được sang nhượng cách đây gần nửa thế kỷ và sử dụng ổn định trong thời gian dài, cho đến khi chủ đất muốn di dời mồ mả trên đất thì tranh chấp xảy ra, đến nay vẫn chưa chấm dứt…
Một thửa đất có nhiều ngôi mộ được sang nhượng cách đây gần nửa thế kỷ và sử dụng ổn định trong thời gian dài, cho đến khi chủ đất muốn di dời mồ mả trên đất thì tranh chấp xảy ra, đến nay vẫn chưa chấm dứt…
. 18 năm tranh chấp
Năm 1970, gia đình ông Đặng Phúc Khán (trú thôn Phú Ân Nam 2, xã Diên An, huyện Diên Khánh, Khánh Hòa) sang nhượng của gia đình ông Nguyễn Khắc Thiệu (cùng địa phương) một mảnh đất vườn có diện tích 830m2. Khi sang nhượng, trong thửa đất này có 18 ngôi mộ được chôn cất cách đây hàng thế kỷ. Sau khi sang nhượng, gia đình ông Khán tiếp tục quản lý toàn bộ khoảnh vườn này. Trước và sau năm 1975, các nghĩa vụ kê khai, đóng thuế đều được gia đình ông thực hiện đầy đủ. Đến năm 1994, do gia đình đông con nên ông Khán đã làm đơn xin chính quyền địa phương cho phép di dời toàn bộ số mồ mả trong vườn nhà mình để làm nơi sinh sống. Xét thấy nguyện vọng của gia đình ông Khán chính đáng, ngày 6-9-1994, UBND xã Diên An đã đồng ý cho gia đình ông tự di dời các ngôi mộ này về nơi chôn cất tập trung của địa phương. Tuy nhiên, kể từ khi chính quyền cho phép di dời cũng là lúc bắt đầu nảy sinh tranh chấp giữa gia đình ông Khán với một số cá nhân có mồ mả tại đây.
Ngày 24-12-1994, UBND huyện ra Quyết định số 177/QĐ-UB giải quyết khiếu nại về việc tranh chấp đất liên quan đến gia đình ông Khán. Theo đó, chính quyền địa phương công nhận toàn bộ diện tích đất mà gia đình ông Khán đã sang nhượng (trong đó có 370m2 thổ mộ) là hợp pháp. UBND huyện cho rằng, mảnh đất mà gia đình ông Đặng Phúc Khán mua lại của gia đình ông Nguyễn Khắc Thiệu đã được ông Khán liên tục quản lý sử dụng, đăng ký kê khai và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế cho Nhà nước. Vì vậy, UBND huyện tiếp tục cho phép gia đình ông Khán được di dời các ngôi mộ trên phần đất quản lý về chôn cất tại nghĩa trang xã Diên An.
Tuy nhiên, chỉ sau đó 1 tháng, UBND huyện Diên Khánh lại ra Quyết định số 17/QĐ-UB, chỉ công nhận cho ông Khán phần diện tích đất không có mồ mả, còn 370m2 đất có mồ mả, nếu gia đình ông muốn cải táng, phải thỏa thuận được với những thân nhân hiện có mộ phần chôn cất tại đây. Từ lúc này, việc tranh chấp phần đất có mộ giữa gia đình ông Khán và các gia đình ông Trần Văn Bang và Ngũ Hữu Lợi (cùng địa phương) liên tục xảy ra. Các gia đình này đều khẳng định, phần đất có mộ là đất của gia đình và dòng tộc, lý do là trên đó có mộ phần của người thân.
Vụ việc đã được chính quyền nhiều cấp giải quyết, song đến nay đã 18 năm vẫn chưa dứt điểm. 370m2 đất có mộ hiện được giao cho UBND xã Diên An trực tiếp quản lý, trong khi các bên liên quan vẫn tiếp tục tranh chấp.
. Chưa có hồi kết
Hiện nay, các giấy tờ chứng minh nguồn gốc lô đất và các lần sang nhượng vẫn còn khá đầy đủ, kể cả những văn tự bằng chữ Hán. Tuy nhiên, qua nhiều lần sang nhượng, số mộ phần trên đất cũng biến động nên rất khó xác định chính xác các chủ mộ. Thửa đất mà gia đình ông Đặng Phúc Khán sang nhượng, trước đó cũng đã qua 6 đời chủ. Theo các văn tự chữ Hán (đã được dịch và công chứng), phần đất này vốn của một người tên là Đặc, trú xã Phú Ân, tổng Trung Châu, huyện Phước Điền, phủ Diên Khánh (nay là xã Diên An, huyện Diên Khánh). Năm Tự Đức thứ 34 (1881), ông Đặc bán đứt toàn bộ thửa đất cho ông Binh Kế (cùng địa phương). Toàn bộ giấy tờ mua bán đã được lý trưởng và hương chức thời đó xác nhận. Tại thời điểm này, trên thửa đất đã có 9 ngôi mộ. Cho đến thời điểm ông Nguyễn Khắc Thiệu sang nhượng cho gia đình ông Đặng Phúc Khán, thửa đất này đã sang nhượng tổng cộng 6 lần. Cứ sau mỗi lần sang nhượng, số mộ phần chôn cất trên đất lại tăng thêm do trong thời gian sử dụng, các chủ đất chôn cất thêm người thân đã khuất. Đến khi ông Khán sang nhượng đất thì số mộ có trên mảnh đất đã lên tới 21 mộ (trong đó có 1 ngôi mộ của chính gia đình ông Khán và 2 mộ khác được chôn cất trong thời gian gia đình ông Khán sử dụng đất).
Sau khi vụ việc chuyển lên tỉnh, ngày 29-7-2011, Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa đã đồng ý giao cho gia đình ông Khán lô đất đang tranh chấp với điều kiện gia đình ông Khán phải thỏa thuận với những thân nhân có mộ phần trên đất để di dời, cải táng toàn bộ số mồ mả. Tuy nhiên, trao đổi với chúng tôi, ông Lương Văn Sáu - Phó Chủ tịch UBND huyện Diên Khánh khẳng định: “Việc thỏa thuận là rất khó, bởi bản thân những người có mộ phần của người thân trên mảnh đất này cũng chính là người muốn có được diện tích đất này. Nếu cứ để cho các bên thỏa thuận, chắc chắn tranh chấp sẽ không bao giờ được giải quyết dứt điểm”.
Hiện nay, mồ mả trên đất không được coi là “tài sản gắn liền với đất” hoặc là “tài sản” theo quy định của Bộ Luật Dân sự. Việc giải quyết tranh chấp đất đai liên quan đến mồ mả cũng chưa được pháp luật quy định cụ thể, do vậy, vụ việc vẫn chưa có hồi kết. Điều này cũng cho thấy cần thiết phải bổ sung trong quá trình xây dựng luật cho phù hợp thực tế.
LAM ĐIỀN
