Bất chấp lệnh cấm của UBND tỉnh Khánh Hòa và nỗ lực của các cơ quan chức năng, mỗi ngày có hàng chục chiếc ghe ồ ạt hút cát trái phép trên sông Cái thuộc địa bàn huyện Diên Khánh (Khánh Hòa).
Bất chấp lệnh cấm của UBND tỉnh Khánh Hòa và nỗ lực của các cơ quan chức năng, mỗi ngày có hàng chục chiếc ghe ồ ạt hút cát trái phép trên sông Cái thuộc địa bàn huyện Diên Khánh (Khánh Hòa). Cơ quan chức năng giải thích rằng do không đủ lực lượng và phương tiện để kiểm soát; trong khi đó, người dân chỉ biết kêu trời khi ruộng vườn, nhà cửa hàng ngày bị dòng sông “ngoạm” dần vì tình trạng sạt lở…
 |
| Một bến cát lậu hoạt động công khai thuộc địa phận xã Diên Lâm. |
. Hút nát lòng sông
6 giờ sáng, tại sông Cái đoạn giáp ranh giữa hai xã Diên Phước và Diên Lâm (huyện Diên Khánh), tiếng ghe hút cát nổ ầm ầm như một công trường. Chỉ một đoạn sông dài chưa đầy 1km nhưng có đến 8 chiếc ghe cùng hút cát cho 5 bến bãi khai thác cát lậu. Đây là hoạt động hoàn toàn trái phép nhưng lại diễn ra một cách ngang nhiên và công khai.
Ông Trình, một người dân ở xã Diên Phước tình nguyện chở chúng tôi đi dọc đoạn sông này để ghi nhận tình hình, dặn dò: “Anh phải khoác chiếc áo và đội thêm nón lá cho giống dân bản địa. Khi ghi hình, anh nhớ đừng để bọn chúng phát hiện, nếu không chúng lao ghe vào là mình toi đấy. Chúng côn đồ lắm”. Đi dọc một đoạn sông, chúng tôi chứng kiến cứ 15 phút là ghe hút đầy cát, rồi chở vào bến bãi bơm trực tiếp lên xe hoặc bơm lên bãi khi xe không đến kịp. Cứ vậy, ghe nào cũng hút từ sáng tinh mơ đến tối mịt. Ước tính mỗi ngày một chiếc ghe hút vài chục chuyến. Mỗi chuyến có thể bơm đầy xe tải 2,5 tấn.
 |
| Chỉ hút khoảng 25 phút là đầy một ghe cho xe 2,5 tấn chở đi. |
Vừa chèo thuyền, ông Trình vừa chỉ vào một bụi tre lớn nằm cách bờ sông chừng 5m và nói: “Bụi tre này năm ngoái còn nằm trên bờ, chỉ một trận mưa cuối năm ngoái đã trôi tất cả xuống sông”. Dọc đó, ruộng vườn của hàng chục hộ dân cũng sạt hàng chục mét xuống dòng sông. Có nơi, bờ sông đã sát móng nhà. Tuy chưa có nhà dân nào bị trôi xuống sông nhưng với tình trạng hút cát lậu ồ ạt như hiện nay, người dân ở đây lo ngại đến một ngày điều đó cũng sẽ xảy ra.
Ông Nguyễn Hùng (xã Diên Phước) cho biết: “Cách đây 3 năm, đoạn sông trước mặt vườn nhà tôi là bãi bồi toàn cát, có thể lội bộ từ bờ này qua bờ kia. Có lúc, muốn lấy nước tưới cây, tôi còn phải ra giữa dòng sông dẫn nước vào. Vậy mà giờ lòng sông đã sâu đến 5m, có nơi gần 10m, lặn không xuống được đáy. Mùa khô, ghe hút cát lậu hoành hành cả ngày lẫn đêm làm tụt cát dưới đáy, đến mùa mưa đất vườn hai bên bờ sạt xuống trôi theo sông. Đáng sợ nhất là những ghe này đậu sát bờ để hút cát. Chúng hút cát ngang nhiên và công khai nhưng chẳng thấy cơ quan chức năng nào xử lý”.
. Không sợ ai
 |
| Ghe hút cát sát bờ sông. |
Nói đến “cát tặc”, nhiều người dân ven sông Cái phải hoảng sợ bởi tính côn đồ của chúng. Ông Hùng kể: “Mỗi khi thấy ghe hút sát bờ, tôi chạy ra xua đuổi, chúng còn chửi lại như thách thức. Cách đây không lâu, một người dân quá bức xúc do đất vườn bị sạt lở đã dùng thuyền nhỏ bơi ra sông cắt dây neo ghe hút cát lậu liền bị chúng dùng ghe “quần” cho thuyền của ông chìm mới chịu thôi”.
Bà Võ Thị Thu, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Diên Khánh cho biết, mỗi khi Công an xã hay đội liên ngành phát hiện ghe đang hút cát thì chúng nhấn chìm ghe rồi tẩu thoát, thậm chí còn hăm dọa người thi hành nhiệm vụ. “Cách đây mấy ngày, Công an xã Diên Phú bắt quả tang một ghe đang hút cát lậu. Biết Công an xã điện thoại nhờ đội liên ngành hỗ trợ, chúng lập tức nhấn chìm ghe rồi chạy thoát. Chúng tôi phải thuê xe kéo và mất cả ngày mới đưa được ghe lên bờ”.
 |
| Ghe hút cát ngang nhiên hoạt động giữa ban ngày trên sông Cái đoạn giáp ranh giữa xã Diên Phước và Diên Lâm |
Ông Phạm Viết Ngọc Linh, Trưởng Công an xã Diên Thọ cho biết, “cát tặc” không hề sợ Công an xã. Mỗi khi Công an huyện làm mạnh tay thì chúng có rút đi, xong lại đâu vào đấy. Thượng tá Đào Ngọc Châu, Đội trưởng Đội Cảnh sát kinh tế Công an huyện Diên Khánh cho biết thêm, hiện nay dọc sông Cái chảy qua địa bàn huyện dài khoảng 12km có khoảng 30 ghe hút cát lậu phục vụ cho 18 bến bãi. Những ghe hút cát lậu này xuất hiện từ ngày có các bãi khai thác cát hợp pháp, nhưng từ khi các bãi này hết hạn thì số lượng ghe tăng lên nhiều hơn và khai thác rầm rộ hơn.
. Chính quyền, Công an bất lực
Ông Nguyễn Đình Bá, Chủ tịch UBND xã Diên Phước cho biết: “Mỗi khi có tin báo của người dân, tôi lập tức cử lực lượng đến hiện trường nhưng cũng không làm gì được vì không có phương tiện, cũng không dám lội ra vì sông rất sâu và thành phần bọn khai thác cát rất ghê gớm. Nhiều khi chính tôi trực tiếp chỉ đạo cấp dưới làm nhiệm vụ nhưng ghe vẫn ngang nhiên hút”. Theo ông Bá, vấn đề bức xúc nhất hiện nay là tình trạng khai thác cát làm sạt lở vườn của người dân, có nơi đất sụt lở vào sát nhà dân. “Kỳ tiếp xúc cử tri nào, người dân cũng phản ánh vấn đề này. Tôi cũng đã kiến nghị lên cấp trên có biện pháp ngăn chặn, nhưng chẳng thấy khả quan”, ông Bá cho biết.
Theo Thượng tá Đào Ngọc Châu, phương tiện để kiểm tra và bắt giữ ghe hút cát chỉ có duy nhất một chiếc ca nô phòng, chống bão lụt mượn của Huyện đội, mà ca nô này lúc tắc xăng, lúc thì không nổ. Bà Võ Thị Thu cho biết, mỗi lần kéo ca nô xuống sông, xe kéo chạy ầm ầm nên “cát tặc” phát hiện và báo cho nhau để né. Thượng tá Đào Ngọc Châu cho rằng: “Muốn xử lý dứt điểm tình trạng này, cần phải có quy chế cho chúng tôi bắt giữ cả những ghe đậu trên sông mà có đầu bơm, ống hút. Với yêu cầu phải bắt ghe có cát thì khó quá, bởi chúng tôi ra quân thì chúng có người báo trước và xả hết cát xuống sông rồi”.
Bà Võ Thị Thu cho rằng tất cả các bãi khai thác cát trên địa bàn huyện đã hết hạn nhưng không được UBND tỉnh cấp phép mới hoặc cho đấu thầu lại. Trong khi cát khai thác ở huyện Diên Khánh là nguồn cung cấp chính cho nhu cầu xây dựng ở Nha Trang nên dẫn đến tình trạng khai thác cát trái phép. Theo bà Thu, UBND tỉnh nên cho phép đấu thầu khai thác hợp pháp tại các bãi bồi, nhằm đảm bảo điều kiện môi trường, đông thời dễ dàng trong công tác quản lý.
VĂN KỲ
Ông Nguyễn Đình Bá, Chủ tịch UBND xã Diên Phước): “Cảnh sát giao thông phải kiểm tra các xe vận chuyển cát từ Diên Khánh về Nha Trang xem có hóa đơn chứng từ hợp pháp không, nếu là cát lậu thì đề nghị xử lý nghiêm. Theo tôi, nếu làm nghiêm khâu kiểm soát xe cát lậu vận chuyển đi nơi khác, sẽ hạn chế đến 90% tình trạng khai thác cát lậu hiện nay”.
Ông Phan Trọng Chinh, cán bộ Địa chính xã Diên Lâm: “Xe chở cát chỉ có con đường duy nhất là qua Quốc lộ 1A để về Nha Trang chứ không bao giờ chạy ngược lên Khánh Vĩnh hay đi Cam Lâm. Vì vậy, muốn bắt xe này không khó, nhưng không hiểu sao vẫn không bắt được”.
Thượng tá Đào Ngọc Châu, Đội trưởng Đội Cảnh sát kinh tế Công an huyện Diên Khánh: “Cách đây mấy tháng, chúng tôi có bắt quả tang họ đang bơm cát lên xe. Chúng tôi đến lập biên bản thu giữ thì chủ ghe đổ xăng đòi đốt ghe và làm náo loạn cả khu vực. Chúng tôi phải thuyết phục và mất mấy tiếng đồng hồ để giải quyết vụ việc”.
