Hiện nay, các quy định của pháp luật về việc giải quyết khiếu nại và khởi kiện đối với các quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai được quy định tại khoản 2, Điều 136 và 138 Luật Đất đai năm 2003;...
Hiện nay, các quy định của pháp luật về việc giải quyết khiếu nại (GQKN) và khởi kiện đối với các quyết định hành chính (QĐHC), hành vi hành chính (HVHC) về quản lý đất đai được quy định tại khoản 2, Điều 136 và 138 Luật Đất đai năm 2003; Điều 39, 46 Luật Khiếu nại, tố cáo năm 2005; khoản 2, Điều 2 Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính 1996 (được sửa đổi bổ sung năm 1998, 2006).
Các quy định pháp luật hiện hành cho thấy có sự khác biệt về thủ tục GQKN và khởi kiện đối với các QĐHC về quản lý đất đai so với việc GQKN và khởi kiện đối với các QĐHC trong các lĩnh vực khác. Do có sự khác biệt này nên thời gian qua có nhiều trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định GQKN của cơ quan hành chính, nhưng khi họ khởi kiện vụ án hành chính thì Tòa án không thụ lý vì cho rằng không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, dẫn đến những khiếu kiện bức xúc, kéo dài.
Để giải quyết vấn đề này, Luật TTHC đã sửa đổi, bổ sung quy định tại điểm a, điểm b, khoản 2, Điều 136 của Luật Đất đai, bỏ cụm từ “quyết định GQKN là quyết định giải quyết cuối cùng”. Vì quy định này có thể hiểu rằng việc GQKN đến đây là kết thúc, người khiếu nại không thể khởi kiện QĐHC ra Tòa Hành chính. Hơn nữa, trong Luật Khiếu nại tố cáo năm 2005 không quy định quyết định GQKN lần 2 là quyết định giải quyết cuối cùng.
Luật TTHC sửa đổi bổ sung Điều 138 Luật Đất đai, đã bỏ quy định trình tự, thủ tục GQKN và khởi kiện đối với các QĐHC, HVHC về quản lý đất đai trong Luật Đất đai để đảm bảo tính thống nhất giữa các văn bản pháp luật. Đối với trình tự, thủ tục GQKN QĐHC, HVHC về đất đai được thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại. Còn trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện QĐHC, HVHC về đất đai thực hiện theo quy định của Luật TTHC.
Căn cứ quy định của Luật Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định về việc ban hành một luật sửa nhiều luật, Điều 264 Luật TTHC đã sửa đổi, bổ sung khoản 2, Điều 136 và Điều 138 Luật Đất đai để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Khoản 2, Điều 136 của Luật Đất đai được sửa đổi, bổ sung như sau: Tranh chấp về quyền sử dụng đất mà đương sự không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại các khoản 1, 2 và 5 Điều 50 của Luật này được giải quyết như sau:
a) Trường hợp Chủ tịch UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh giải quyết mà một bên hoặc các bên đương sự không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương giải quyết hoặc khởi kiện theo quy định của Luật TTHC;
b) Trường hợp Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương giải quyết mà một bên hoặc các bên đương sự không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện theo quy định của Luật TTHC.
Điều 138 của Luật Đất đai được sửa đổi, bổ sung như sau:
Điều 138. Khiếu nại, khởi kiện đối với QĐHC, HVHC về quản lý đất đai.
1. Người sử dụng đất có quyền khiếu nại QĐHC hoặc HVHC về quản lý đất đai.
2.Trình tự, thủ tục GQKN QĐHC, HVHC về đất đai thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện QĐHC, HVHC về đất đai thực hiện theo quy định của Luật TTHC.
Quy định mới này đã dành cho người khởi kiện quyền tự do lựa chọn quyền khiếu nại QĐHC, HVHC trong lĩnh vực đất đai tại cơ quan hành chính hay khởi kiện vụ án tại Tòa án. Đây là một trong những điểm mới căn bản đáp ứng yêu cầu của cải cách tư pháp đã được xác định trong Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị, đó là: “… đổi mới mạnh mẽ thủ tục giải quyết các khiếu kiện hành chính tại Tòa án; tạo thuận lợi cho người dân tham gia tố tụng…”.
Luật sư NGUYỄN HỒNG HÀ
