Năm 1984, ông Phan Hớn, trú tổ 9, thị trấn Diên Khánh được cậu ruột nhượng cho một lô đất để ở. Đến năm 1987, ông làm đơn xin sửa nhà, được chính quyền địa phương cho phép...
Năm 1984, ông Phan Hớn, trú tổ 9, thị trấn Diên Khánh được cậu ruột nhượng cho một lô đất để ở. Đến năm 1987, ông làm đơn xin sửa nhà, được chính quyền địa phương cho phép. Năm 2008, khi nhận được thông báo phải đóng hơn 144 triệu đồng để làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) thì ông rất bất ngờ và cho rằng Nhà nước đã áp dụng sai quy định pháp luật…
Theo trình bày của ông Phan Hớn, nguyên diện tích nhà đất gia đình ông đang sử dụng có nguồn gốc do ông Nguyễn Tiếu (là cậu ruột) nhượng lại. Vợ chồng ông đã về ở trên lô đất này từ năm 1984. Đến năm 1987, do căn nhà hư hỏng nặng nên ông đã làm đơn xin sửa nhà và được chính quyền địa phương đồng ý. Đầu năm 1993, ông đã kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế liên tục đối với lô đất này. Năm 2008, ông xin Nhà nước cấp GCNQSDĐ thì nhận được thông báo phải nộp hơn 144 triệu đồng tiền SDĐ. Cho rằng bất hợp lý, ông đã khiếu nại đến các cơ quan Nhà nước.
Ngày 22-10-2008, UBND huyện Diên Khánh có Quyết định (QĐ) số 1580/QĐ-UBND giải quyết đơn khiếu nại của ông Phan Hớn. Theo đó, UBND huyện cho rằng nguồn gốc đất của gia đình ông là do ông Nguyễn Tiếu nhượng lại song từ năm 1997, UBND huyện đã có QĐ số 140/QĐ-UB thu hồi 815m2 đất của ông Nguyễn Tiếu (gồm cả diện tích đất mà ông Tiếu nhượng lại cho ông Hớn) vì cho rằng đây là đất lấn chiếm. Chính vì thế, UBND huyện bác đơn khiếu nại của ông Hớn. Khi ông Hớn khiếu nại lần 2 thì UBND tỉnh cũng đã bác đơn khiếu nại của ông. Do đó, ông Phan Hớn đã làm đơn kiện ra Tòa Hành chính vì cho rằng các cấp dựa vào QĐ 140/QĐ là không đúng.
Tại phiên tòa sơ thẩm ngày 28-9-2009, Tòa án nhân dân huyện Diên Khánh đã bác đơn kiện của ông Hớn dựa trên QĐ 140/QĐ. Điều đó khiến gia đình ông Hớn cảm thấy chưa “tâm phục, khẩu phục” vì phiên tòa chưa xem xét một số chứng cứ mà theo gia đình ông là khá quan trọng.
Thứ nhất, trong quá trình giải quyết vụ việc này, ông Nguyễn Tiếu (người đã nhượng đất cho ông Phan Hớn) khẳng định diện tích đất của ông (trong đó có phần đất nhượng cho ông Hớn) là đất gia tộc từ trước năm 1975. Tuy toàn bộ giấy tờ gốc bị thất lạc trong chiến tranh, nhưng họ tộc vẫn sử dụng đất liên tục. Hiện nay, gia đình vẫn còn biên lai đóng thuế ruộng vườn năm 1974. Bên cạnh đó, các ông Nguyễn Sướng, Nguyễn Ngang, Nguyễn Sức vốn gần 70 năm nay sống quanh khu vực đều khẳng định diện tích lô đất của gia đình ông Nguyễn Tiếu đã sử dụng từ trước năm 1975. Mặt khác, trong phiên tòa sơ thẩm, Hội đồng xét xử có đưa ra chứng cứ là biên bản làm việc của UBND huyện đối với 10 hộ dân (có sang nhượng đất của ông Tiếu) về khiếu nại QĐ thu hồi đất 140/QĐ, trong đó có chữ ký của ông Hớn nhưng kết quả giám định sau này đã xác định là không phải. Thế nhưng phiên tòa sơ thẩm bỏ qua những tình tiết ấy mà chỉ dựa vào QĐ 140/QĐ là chưa thỏa đáng.
Như vậy, vấn đề là QĐ 140/QĐ của UBND huyện Diên Khánh thu hồi đất của ông Tiếu có giá trị pháp lý hay không? Theo quy định của pháp luật thì đây là một văn bản có giá trị pháp lý bởi vì thời điểm ban hành, đương sự không có khiếu nại, cơ quan Nhà nước chưa có văn bản nào điều chỉnh hoặc hủy bỏ thì đến nay vẫn có giá trị thi hành. Cho nên việc các cơ quan chức năng dựa vào đó để trả lời, giải quyết thắc mắc của ông Hớn là đúng quy định.
Tuy nhiên, theo tìm hiểu của chúng tôi, quá trình ban hành QĐ 140/QĐ (vào thời điểm Luật Đất đai 1993 có hiệu lực) cũng có những vấn đề đáng quan tâm. Đó là việc các cơ quan tham mưu thu hồi đất liệu đã xác minh đúng nguồn gốc lô đất hay chưa? Căn cứ thu hồi đất có đúng luật bởi vì ngoài những vấn đề mà ông Hớn đã đặt ra ở trên thì chi tiết ông Hớn đã làm nhà từ năm 1984 sau đó có làm đơn xin sửa nhà được chính quyền cho phép vào năm 1987 cũng cần quan tâm xem xét.
Gia đình ông Hớn hy vọng, trong phiên tòa phúc thẩm sắp đến, Hội đồng xét xử sẽ xem xét, đánh giá sự việc một cách khách quan dựa trên hoàn cảnh lịch sử cụ thể, nhất là xem lại QĐ 140 có đúng sự thật hay không. Theo chúng tôi, các cơ quan chức năng căn cứ vào QĐ có hiệu lực để giải quyết là đúng, song cũng cần xem xét kỹ yêu cầu này. Tuy nhiên, nếu bản án phúc thẩm vẫn y án sơ thẩm thì gia đình ông Hớn cần phải nghiêm túc chấp hành.
LAM ĐIỀN
