Xây dựng cảng cá là trung tâm để gỡ “thẻ vàng”

Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) tổ chức hội nghị về công tác quản lý hoạt động khai thác thủy sản tại cảng cá. Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến; Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Hòa Nam; Cục trưởng Cục Thủy sản Trần Đình Luân chủ trì hội nghị. Tại hội nghị, các đại biểu đã thảo luận nhiều vấn đề liên quan đến công tác đầu tư cho cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão và khẳng định vai trò trung tâm của cảng cá để gỡ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC).

Cá ngừ đại dương là một trong những sản phẩm chủ lực được xuất khẩu sang thị trường châu Âu.

Cần được quan tâm đầu tư

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 5 cảng cá, gồm: Hòn Rớ, Vĩnh Lương (TP. Nha Trang), Đá Bạc (TP. Cam Ranh), Đại Lãnh, Quảng Hội (huyện Vạn Ninh) và 1 khu neo đậu tránh trú bão Ninh Hải (thị xã Ninh Hòa). Trong đó, cảng cá Hòn Rớ được công bố là cảng chỉ định thực hiện việc xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác. Trong thời gian qua, UBND tỉnh đã quan tâm đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng dịch vụ cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, cũng như nhiều địa phương ven biển khác, cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển nghề cá của tỉnh vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của nghề cá địa phương và các tỉnh lân cận.

Ông Nguyễn Văn Trung - Trưởng phòng Quản lý tàu cá và cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá (Cục Thủy sản) nhận định, mặc dù đã được quan tâm đầu tư song nhiều cảng cá trong cả nước vẫn còn một số tồn tại như: Cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển ngành, nguồn lực đầu tư còn hạn chế; quy mô, công suất các cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão chưa đáp ứng yêu cầu theo quy hoạch; đa số cảng cá được đầu tư xây dựng từ lâu nên so với các tiêu chí quy định của Luật Thủy sản vẫn còn thiếu nhiều hạng mục, không đáp ứng được yêu cầu quản lý, thực hiện các nhiệm vụ tại cảng cá. Ngoài ra, việc duy tu, sửa chữa định kỳ còn hạn chế; một số cảng cá có luồng lạch bị bồi lắng, song chưa được nạo vét kịp thời làm cho tàu cá ra, vào bốc dỡ hàng hóa, neo đậu gặp nhiều khó khăn, không đảm bảo an toàn.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Hòa Nam thông tin: “Vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã chủ trì cuộc họp Hội đồng thẩm định Quy hoạch cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Hy vọng sau khi quy hoạch được phê duyệt, cơ sở hạ tầng cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão trên cả nước, trong đó có Khánh Hòa sẽ được quan tâm, đầu tư tương xứng để phục vụ cho phát triển của ngành Thủy sản”.

Khắc phục những tồn tại trong khâu kiểm soát

Nhiều ý kiến thảo luận tại hội nghị nhận định rằng, trong tháo gỡ “thẻ vàng” của EC về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), cảng cá đóng vai trò trung tâm. Tuy nhiên, khâu kiểm soát hoạt động khai thác hải sản tại nhiều cảng cá vẫn còn một số vấn đề tồn tại cần khắc phục. Bà Nguyễn Thị Trang Nhung - Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và Hợp tác quốc tế (Cục Kiểm ngư) cho biết: “Hiện nay, việc kết nối giữa các cảng cá với doanh nghiệp thu mua, chế biến chưa chặt chẽ; việc kiểm soát tàu cá ra vào cảng, quản lý dữ liệu còn nhiều bất cập, chưa rõ ràng. Bên cạnh đó, văn phòng kiểm soát IUU tại một số cảng cá cũng không có sự kết nối về số liệu với các bộ phận khác ở tại cảng…”.

Ngư dân cập cảng Hòn Rớ để lên cá.

Một số ý kiến còn cho rằng, để xuất khẩu hải sản sang các thị trường khó tính như châu Âu thì phải đáp ứng rất nhiều yêu cầu. Ngoài các vấn đề về chống khai thác IUU, vấn đề an toàn thực phẩm đòi hỏi rất khắt khe, vấn đề đảm bảo vệ sinh môi trường tại cảng cá và việc bảo quản đối với hải sản khai thác cũng phải được chú trọng. Thực tế, việc kiểm soát các vấn đề này tại nhiều cảng cá, tàu cá vẫn còn hạn chế. Do đó, các đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý cảng cá cần quan tâm hơn đến việc đảm bảo an toàn thực phẩm tại cảng cá; cơ quan cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện cho cảng cá, tàu cá cũng phải đảm bảo giám sát, yêu cầu khắc phục những vấn đề còn tồn tại.

Cục trưởng Cục Thủy sản Trần Đình Luân cho biết, vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại đã được chỉ ra qua các đợt kiểm tra, nhất là đợt kiểm tra của Đoàn Thanh tra EC lần thứ 4 vừa qua. Để làm tốt công tác quản lý tại cảng cá, phát huy vai trò trung tâm của cảng cá trong tháo gỡ “thẻ vàng”, bên cạnh việc đầu tư về cơ sở hạ tầng, cần phải ổn định tổ chức bộ máy tại các cảng cá; ưu tiên đào tạo, bồi dưỡng các cán bộ làm việc tại cảng cá có đủ trình độ chuyên môn để thực hiện tốt công tác giám sát sản lượng, kiểm soát tàu cá ra vào cảng. Bên cạnh đó, cần phải rà soát lại quy trình phối hợp giữa cảng cá và các văn phòng đại diện thanh tra, kiểm soát nghề cá đặt tại các cảng cá để khi phát hiện những vấn đề bất cập là có biện pháp xử lý kịp thời. Đối với thuyền trưởng, chủ tàu khi cho tàu ra khơi và cập cảng phải thông báo, ghi chép nhật ký khai thác, bật thiết bị giám sát hành trình, thực hiện đúng các quy định… Có như vậy mới có thể giám sát được toàn bộ hoạt động của tàu cá theo đúng quy định, cũng như công khai, minh bạch về nguồn gốc của các sản phẩm hải sản khai thác của ngư dân cung cấp đến các nhà máy chế biến; đảm bảo ngành khai thác thủy sản bền vững, trách nhiệm.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn PHÙNG ĐỨC TIẾN: Cảng cá là trung tâm của việc gỡ “thẻ vàng” của EC. Vì vậy, các cảng cá phải quản lý, giám sát đội tàu chặt qua hệ thống thiết bị hành trình. Bởi thời gian qua, các tàu cá vi phạm chủ yếu là các tàu mất kết nối thiết bị này. Bên cạnh đó, việc thực hiện truy xuất nguồn gốc, ghi nộp nhật ký khai thác, giám sát sản lượng hải sản qua cảng và xử lý vi phạm hành chính cũng phải thực nghiêm túc, không làm theo hình thức đối phó. Đối với trang thiết bị, nguồn nhân lực thiếu tại các cảng cá, các địa phương cần phải bổ sung để đáp ứng yêu cầu. Việt Nam quyết tâm gỡ “thẻ vàng” trong năm 2024.

HẢI LĂNG