Ngày 1-1-2009, Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sẽ có hiệu lực. Thế nhưng, nhiều người vẫn chưa rõ cách tính thuế TNCN hiện nay và từ 1-1-2009 khác nhau thế nào. Bên cạnh đó...
 |
| Rà soát hồ sơ khai thuế tại Phòng Kiểm tra Thuế số 1, Cục Thuế tỉnh Khánh Hòa. |
Ngày 1-1-2009, Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sẽ có hiệu lực. Thế nhưng, nhiều người vẫn chưa rõ cách tính thuế TNCN hiện nay và từ 1-1-2009 khác nhau thế nào. Bên cạnh đó, vẫn còn rất nhiều ý kiến chưa thống nhất về “mức khởi đầu chịu thuế, chiết trừ gia cảnh và các đối tượng miễn thuế”.
° Cách tính thuế có phức tạp?
Theo văn bản pháp luật về thuế TNCN đang có hiệu lực (Pháp lệnh Thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao năm 2001) và các văn bản hướng dẫn thi hành, đối tượng nộp thuế là người có thu nhập thường xuyên bình quân tháng trong năm từ hơn 5 triệu đồng. Thu nhập thường xuyên gồm các khoản: tiền lương, tiền công, tiền thù lao, lương làm thêm giờ, tiền phụ cấp (ngoại trừ một số phụ cấp được miễn thuế theo quy định), tiền thưởng… không phân biệt loại hợp đồng lao động có hay không có thời hạn hay hợp đồng thời vụ. Đối với tiền nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế từ tiền lương của người lao động thì không thuộc diện chịu thuế. Việc tính thuế được áp dụng theo biểu thuế lũy tiến từng phần từ 10 - 40%. Ví dụ, một người có thu nhập 7 triệu đồng/tháng, sau khi trừ khoản đóng bảo hiểm và trừ 5 triệu đồng được miễn thuế nêu trên, số còn lại sẽ phải nộp thuế TNCN theo thuế suất 10%.
Kể từ 1-1-2009, khi Luật Thuế TNCN có hiệu lực, sẽ không áp dụng cách tính thuế theo đối tượng có thu nhập thường xuyên từ hơn 5 triệu đồng nữa, mà sẽ áp dụng cách tính giảm trừ gia cảnh. Theo đó, mỗi đối tượng nộp thuế sẽ được giảm trừ gia cảnh cho bản thân 4 triệu đồng/tháng, cứ mỗi người phụ thuộc được giảm thêm 1,6 triệu đồng/người/tháng. Ví dụ, một người có thu nhập 7 triệu đồng/tháng, nếu có con nhỏ và vợ (hoặc chồng) mà vợ (hoặc chồng) không có thu nhập thì được tính là người phụ thuộc. Như vậy, tổng mức giảm trừ gia cảnh của đối tượng trên là 4 triệu + 1,6 triệu x 2 = 7,2 triệu đồng. Với mức lương 7 triệu đồng/tháng, đối tượng này không phải đóng thuế. Còn nếu đối tượng này còn độc thân, không có người phụ thuộc, sau khi trừ tiền nộp bảo hiểm xã hội được miễn thuế và giảm trừ gia cảnh cho bản thân là 4 triệu đồng, số còn lại sẽ nộp thuế theo biểu thuế lũy tiến từng phần với thuế suất 5% (mức áp dụng cho phần thu nhập tính thuế đến 5 triệu đồng).
So sánh 2 cách tính thuế như trên để thấy rằng, cách tính thuế theo Luật Thuế TNCN có hiệu lực từ 1-1-2009 không phức tạp. Thậm chí, với việc áp dụng cách tính giảm trừ gia cảnh, Luật Thuế TNCN còn có lợi cho người nộp thuế. Tuy nhiên, khi Luật Thuế TNCN có hiệu lực thì cơ quan thuế có thể sẽ… đau đầu với khái niệm “người phụ thuộc”. Bởi với mối quan hệ gia đình như ở Việt Nam, số lượng người phụ thuộc có thể sẽ rất nhiều. Anh Nguyễn Minh Tuấn (đường Hà Thanh, Nha Trang) nói: “Cơ quan Thuế sẽ tính sao nếu như một cá nhân là trụ cột trong gia đình trong khi lại có cả ông bà, bố mẹ, các em đang đi học và bản thân có vợ và con nhỏ?”. Không chỉ vậy, người nhận con nuôi thì con nuôi có được tính là “người phụ thuộc” hay không? Cơ quan Thuế liệu có quản lý nổi đối tượng “người phụ thuộc” này không, nếu không đây sẽ là “mắt xích” làm nảy sinh tiêu cực… Tất cả những thắc mắc trên đều có cơ sở và rất cần cơ quan Thuế trả lời để tăng tính khả thi của dự luật này.
°… Và chưa phù hợp?
Có thể nói, Luật Thuế TNCN là luật gây nhiều tranh cãi nhất từ trước tới nay. Điều đó cho thấy sự phức tạp cũng như ít có sự đồng thuận không chỉ từ người dân mà cả trong giới công chức.
Ngay từ khi mới đưa ra lấy ý kiến của người dân, dự thảo Luật Thuế TNCN đã vấp phải nhiều ý kiến không đồng thuận về mức khởi đầu chịu thuế. Còn nhớ, trong một cuộc họp lấy ý kiến của các sở, ban, ngành về dự thảo Luật Thuế TNCN, một đại diện của Sở Tư pháp nói: “Đến năm 2009, chúng ta mới áp dụng Luật Thuế TNCN. Khi đó, với mức giảm trừ gia cảnh đối với mỗi người nộp thuế và đối với mỗi người phụ thuộc lần lượt là 4 triệu đồng/tháng và 1,6 triệu đồng/người như trong quy định tại thời điểm 2007 có còn hợp lý?”. Đến nay, khi thời điểm Luật Thuế TNCN có hiệu lực đã gần kề, người ta mới mới thấy dự luật chưa tính hết được các yếu tố hình thành chi phí trong đời sống thực tế. Tại thời điểm hiện nay, khi tình hình lạm phát ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống, sự bất hợp lý trong mức khởi điểm chịu thuế càng bộc lộ rõ. Với mức 4 - 5 triệu đồng/tháng, một cá nhân ở thành phố chỉ đủ chi tiêu, chưa tính đến các khoản chi phí khác, đặc biệt là việc tích lũy. Anh Lê Thành Danh (đường Hoa Lư, Nha Trang) cho rằng: “Với mức khởi điểm chịu thuế thấp như thế, người dân sẽ không có cơ hội tích lũy. Mức này không phù hợp vào thời điểm áp dụng từ năm 2009”. Theo anh Danh, nên quy định mức khởi điểm chịu thuế bằng 10 lần mức lương tối thiểu và mức giảm trừ gia cảnh bằng 4 lần mức lương tối thiểu để có sự ổn định lâu dài, không nên đưa ra một mức thuế cụ thể như dự thảo. “Thời gian còn ít, ngành chức năng nên điều chỉnh để tăng tính khả thi của Luật” - anh Danh nói.
LÊ NGUYÊN
