Hồi xưa, mỗi lần Tết đến, má tôi hay nói thiếu gì thì thiếu nhưng trong nhà không thể thiếu bánh tráng, mà phải bánh tráng Quang Thạnh (huyện Diên Khánh) mới ngon. Gần Tết, má tôi nhắn cho một người quen ở Quang Thạnh. Khoảng 23 tháng Chạp, tôi đi học về thấy trong nhà có chồng bánh tráng cao nghệu. Má mua nhiều còn để biếu các dì, hàng xóm. Biếu qua biếu lại là một tục Tết gắn kết tình làng nghĩa xóm tôi thấy hay.
Hồi xưa, mỗi lần Tết đến, má tôi hay nói thiếu gì thì thiếu nhưng trong nhà không thể thiếu bánh tráng, mà phải bánh tráng Quang Thạnh (huyện Diên Khánh) mới ngon. Gần Tết, má tôi nhắn cho một người quen ở Quang Thạnh. Khoảng 23 tháng Chạp, tôi đi học về thấy trong nhà có chồng bánh tráng cao nghệu. Má mua nhiều còn để biếu các dì, hàng xóm. Biếu qua biếu lại là một tục Tết gắn kết tình làng nghĩa xóm tôi thấy hay.
Phơi bánh tráng buổi sáng tại Diên Khánh. Ảnh: T.K |
Bánh tráng má tôi mua là loại cuốn, dai, vị có chút mặn mặn ngọt ngọt. Lấy tay lướt qua nước, cái bánh mềm vừa phải, cuốn thứ gì cũng ngon. Có loại bánh mỏng hơn, biết cách giữ ẩm (bọc lá chuối) cho cái bánh ỉu thì khi cuốn không cần phải nhúng.
Kỷ niệm về cái bánh tráng trong tôi là những năm tiểu học, tôi có người bạn tên Mát nhà ở Vườn Trầu (xã Diên Toàn). Nhà bạn rộng nên chúng tôi hay tổ chức họp nhóm. Gia đình Mát làm xì dầu, hầu như ngày nào chúng tôi cũng được ăn món bánh tráng nhúng chấm xì dầu dằm ớt xiêm sau khi học xong, ngon ơi là ngon!
Có nhiều loại bánh tráng: Loại thật mỏng cuốn chả ram, dày hơn một chút làm món cuốn hay đơn giản là nhúng nước chấm xì dầu, nước mắm ớt tỏi. Dày hơn chút nữa là bánh tráng nướng. Thế hệ tôi hầu như ai cũng biết cách nướng bánh tráng. Xế chiều, má tôi bày ra một bếp than hồng, cái khéo tay của người nướng bánh là phải trở và đè mặt bánh sao cho cái bánh cong và nổ những đốm phồng tròn to nhỏ. Cái bánh tráng nướng tuổi thơ của tôi luôn có vị ngọt ngọt, ăn khô cũng ngon mà nhúng nước, chấm xì dầu cũng ngon.
Một loại đặc biệt nữa là bánh tráng dang. Dang ở đây là phơi nắng. Bánh được tráng dày, trước khi ăn phải phơi nắng, lúc bẻ ra nó thật giòn, ăn nghe rùm rụm trong miệng, cũng vị xíu mặn xíu ngọt, rất ngon.
Lớn lên, đi nhiều nơi, tôi biết nhiều loại bánh tráng không “chân phương” như bánh tráng quê mình. Từ Ninh Hòa trở ra miền Trung, tôi thấy người ta chuộng bánh tráng mè, có thể thêm vào các gia vị cay, mặn, ngọt làm nên đa dạng mùi vị cho cái bánh tráng. Sau này, tôi phát hiện ra ở Vạn Ninh có loại bánh tráng nướng, vị giống hệt bánh tráng Quang Thạnh mà má thích. Mỗi lần đi công tác ở Vạn Ninh, tôi luôn mua về cho bà vài cái. Má hay nói, má thích loại này bởi ăn xong nó không bị chua miệng như các loại bánh tráng khác.
Những ràng bánh tráng Tết trong nhà tôi chủ yếu cho món cuốn. Cái gì cũng cuốn được. Trong cái cuốn là cả một “thế giới động, thực vật” thu nhỏ. Chủ lực là cá, thịt nướng, luộc, bì, tôm, chả lụa…, nhưng chủ đạo phải có rau: Xà lách, húng quế, húng lủi, diếp cá, ngò gai, tía tô, hẹ… Có thể thêm vài thứ nữa như dưa leo, khế chua, chuối chát, đồ chua, củ kiệu… Nói chung, trong cái cuốn nhỏ bé là bức tranh đủ màu sắc, phong phú, hấp dẫn. Quan trọng không kém là nước chấm: Mắm ớt tỏi, nước tương chế biến từ tôm thịt bằm nhuyễn… Tiện dụng nhất cho ngày Tết là món măng hầm cuốn bánh tráng rau sống hầu như nhà nào cũng có.
Sau này, má tôi không bày than nướng bánh tráng nữa vì chị Giỏi nhà bên cạnh mở cái tiệm bán hàng, có bán bánh tráng nướng Quang Thạnh. Xế chiều thèm ăn vặt, má tôi qua mua mấy cái bánh tráng, ngồi lại nói chuyện với chị đang ngồi nướng bánh.
Kỷ niệm đời xưa, kể lại biết bao giờ cho hết!
BÌNH AN
