Ninh Hòa là miền đất có những món ăn ngon miệng theo cách quê dân dã. Những món ngon Ninh Hòa gần như đã đi vào đời sống thị dân nhiều nơi khác, dẫu chỉ một lần tình cờ ghé qua miền đất có con sông Dinh chảy ngang và có điệu hò Ba lý ngọt ngào này.
Ninh Hòa là miền đất có những món ăn ngon miệng theo cách quê dân dã. Những món ngon Ninh Hòa gần như đã đi vào đời sống thị dân nhiều nơi khác, dẫu chỉ một lần tình cờ ghé qua miền đất có con sông Dinh chảy ngang và có điệu hò Ba lý ngọt ngào này. Vì thế, không ngạc nhiên khi nhiều món ăn Ninh Hòa đã rời khỏi huyện lỵ nhỏ bé này đi xa đến các nơi khác.
Nem Ninh Hòa được nhắc đến nhiều nhất trong các món ngon tại đây. Người Ninh Hòa coi món nem như là một phần của văn hóa ẩm thực xứ mình. Cuốn nem Ninh Hòa được xâu lại mỗi xâu 20 chiếc, dấu hiệu nhận ra so với nơi khác chính là chiếc nem gói kiểu khối tam giác, thịt được bao bọc trọn vẹn trong lớp lá chùm ruột non để dậy chua. Cách ăn nem cũng chẳng có gì cầu kỳ, bóc nem vừa chua tới, ăn với tỏi và chấm nước chấm nem. Bí quyết chính là ở cách chế nước chấm như thế nào để ngọt, chua, cay, mặn đều vừa miệng mà không làm cho người ăn phải hít hà. Chính nước chấm ăn nem làm tăng giá trị vị ngon. Muốn mua nem phải vào tận chợ Ninh Hòa. Người bán sẵn sàng bóc một cuốn nem mời bạn ăn thử xem chất lượng trước khi quyết định mua. Lạ kỳ là cũng ở Khánh Hòa, nem Thành (Diên Khánh) khi đem đến Nha Trang bán chục tới 14 chiếc, thì nem Ninh Hòa bán một chục 10 chiếc. Ăn nem trong tiết trời se lạnh, uống thêm ly rượu đưa mồi thì ngon hết biết.
Còn loại nem cuốn khác gồm có rau, thịt băm nhỏ nướng lụi, bánh tráng cuốn chiên giòn cuốn với rau sống chấm tương cũng là nem Ninh Hòa. Món này phải đủ loại rau: sà lách, tía tô, húng, diếp cá, hẹ, chuối chát, khế (hoặc xoài chua) kèm với dưa chua mới ra cuốn nem. Nhìn đĩa nem không bao nhiêu, nhưng chỉ ăn 3 cuốn là lưng bụng. Tại Nha Trang, có nhiều tiệm do chính người Ninh Hòa mở chuyên bán nem Ninh Hòa khá hấp dẫn du khách.
|
Dĩ nhiên, Ninh Hòa không chỉ có nem. Món dân dã khác chính là bún cá. Từ bắc chí nam, nơi nào chẳng bán bún cá, nhưng tới Ninh Hòa thì món ăn bình dân này đã lên hàng thượng lưu từ bàn tay người chế biến. Có bà bún cá bán quanh khu vực trước UBND thị xã từ đời mẹ đến đời con, bán ở hè đường, vậy mà khách từ Nha Trang ra cũng ghé vào ăn tô bún cá rồi khen sao mà ngon thế. Tô bún cá ngon từ nước dùng, đó là bí quyết. Nhưng nếu những nơi khác xắt vụn miếng chả hoặc dùng thịt xay máy làm chả thì miếng chả Ninh Hòa dai và ngon bởi qua công đoạn giã nhuyễn bằng tay. Trên tô bún là một miếng chả chiên, một miếng chả hấp lớn. Rất ít người ăn bún lại để thừa, đó là bí quyết của người bán hàng, nấu ăn luôn vừa miệng thực khách.
Ở Ninh Hòa còn nổi tiếng với món bún lá Ninh Quang, một xã ngoại thành của Ninh Hòa. Nơi đây có một làng nhỏ trung thành với nghề làm bún ngay ngã ba Mỹ Thạnh. Cũng là bún, nhưng bún lá, bún chén ở đây được làm khá công phu. Bún dính từng lá một, cuộn vừa trong chén, chứ không tách rời ra từng sợi như nhiều nơi khác. Bún lá Ninh Hòa có đặc điểm là có thể dùng để cuốn bánh tráng làm từ xóm Rượu, rồi chỉ cần chấm nước mắm ngon chế biến là ăn no không chán. Chiếc bánh tráng xóm Rượu làm từ những hạt gạo của vùng đất Ninh Hòa thơm dẻo và không lớn lắm. Đây cũng là đặc sản rất riêng, vì người xóm Rượu không đem hàng đi bán khắp chốn, mà sản xuất ra chủ yếu phục vụ cho người dân làng quê.
Một món ăn độc đáo khác do người Ninh Hòa chế biến chính là mắm ruột. Loại mắm này làm từ ruột của các loại cá lớn như: cá chù, ồ, sọc dưa... Ruột cá làm ra, lấy luôn cả máu cá, bỏ vào hũ, thêm muối vào đậy kín, đem phơi nắng. Sau một tuần lễ đem ra chế biến bằng cách bắc chảo lửa, xắt thịt mỡ dạng sợi rang đều, bỏ mắm ruột vào, thêm gia vị. Mắm ruột có thể dùng ăn với thịt heo luộc cuốn bánh tráng.
Ninh Hòa còn có nét độc đáo là tài chế biến nước chấm của những người phụ nữ nơi này. Cũng nước mắm, tỏi, ớt, đường, chanh, vậy mà miếng thịt luộc chấm vào như đậm đà miếng ăn, bữa cơm rau đôi khi ăn hết chén này đến chén nọ cũng bởi món nước chấm diệu kỳ.
Khuê Việt Trường
