Trong một lần theo nhóm bạn "phượt" ngắm ruộng bậc thang ở Mù Cang Chải, khi đi qua Văn Chấn - Yên Bái, nhóm chúng tôi được thưởng thức món xôi nếp non Tú Lệ với nhộng ong rang!
Trong một lần theo nhóm bạn “phượt” ngắm ruộng bậc thang ở Mù Cang Chải, khi đi qua Văn Chấn - Yên Bái, nhóm chúng tôi được thưởng thức món xôi nếp non Tú Lệ với nhộng ong rang!
Từ lâu, đặc sản nếp Tú Lệ, Yên Bái đã được nhiều người biết là loại nếp ngon nhưng “nếp Tú Lệ” là một cụm từ chung chung và nếp Tú Lệ mà mọi người thấy bà con bày bán là loại nếp già mà bà con người Thái gọi là “Khảu nua”. Còn một loại nếp Tú Lệ nữa, đây mới thực sự làm nên món ngon đặc biệt đó là nếp non, tiếng Thái gọi là “Khảu hang”. Xôi nếp non Tú Lệ được gọi là món xôi tiến vua của người Thái Tây Bắc. Cho đến giờ nếp non Tú Lệ và món xôi nếp non này vẫn là một món ít người biết. Chính vì thế, cho dù bạn có tra trên Google thì cũng rất hiếm thông tin về món này. Món xôi nếp non chỉ được bà con chế biến dùng trong gia đình, các hàng, quán không bán xôi này.
Sự đặc biệt ở món xôi nếp non là có hương thơm gần như cốm, có độ dẻo và vị ngọt của nếp, cái ngon chỉ thực sự cảm nhận được khi đã nuốt xong miếng xôi, hương hoa lúa như còn phảng phất và ăn xôi nếp non không bị ngán như ăn xôi nếp già. Cách chế biến xôi nếp non cũng không giống với xôi nếp già, chỉ cần ngâm 10 phút sau đó đồ 15 phút và với loại nếp này thì phương pháp chế biến chỉ có đồ, tức là hấp. Khách quý đến nhà bà con người Thái vào dịp tháng 9, 10 âm lịch nhất định sẽ được đãi món xôi nếp non với nhộng ong rừng rang.
Xuân Hiến, một người con của Tú Lệ cho biết: Ở Tú Lệ, nếp được thu hoạch làm 3 đợt, đợt đầu là loại non nhất để làm cốm, tiếng Thái gọi là “khảu mau” bắt đầu từ cuối tháng 8 âm lịch. Đợt thu hoạch thứ 2 là loại nếp non nhưng đã xay được, bắt đầu từ đầu tháng 9 âm lịch, đợt này sẽ cho ra sản phẩm nếp đặc biệt: nếp non mà tiếng Thái gọi là “khảu hang”. Đợt cuối cùng là đợt nếp già nhất gọi là “khảu nua”, đây là loại nếp bán phổ biến phải ngâm nhiều tiếng trước khi đồ xôi.
Gần đây ở một số nhà hàng lớn tại Văn Chấn - Yên Bái đã có bày bán nếp non nhưng cũng ít người biết mua. Vào lúc thu hoạch cao điểm, nếp non có giá 70.000 đồng/kg, hết mùa tăng lên 90.000 - 100.000 đồng/kg. Nếp non Tú Lệ, tùy thời gian sử dụng mà bảo quản trong ngăn đá hoặc ngăn mát tủ lạnh, để ở ngoài mau bị mốc. Đặc biệt ngon nhưng do giá thành cao, bảo quản khó nên nếp non Tú Lệ ít người biết. Mùa du lịch cao điểm ở Mù Cang Chải cũng chính là mùa nếp non. Thị trấn Sơn Thịnh, huyện Văn Chấn là nơi có một vài nhà hàng đã bán nếp non Tú Lệ. Hãy một lần thử món xôi nếp non, “khảu hang” Tú Lệ.
CHÂU LÊ THỊNH
