"Phận nghèo con ốc, lá rau/Làng trên xóm dưới có nhau một đời", câu ca dao ấy tôi thuộc từ khi còn rất nhỏ. Hồi ấy, cả xóm tôi chỉ toàn nhà tranh vách đất. Thực phẩm dùng để sống qua ngày là con cá, con cua bắt ở ngoài đồng, con ốc bắt được dưới ao, đìa, ruộng; rau hái trong vườn, thậm chí cả ở ven hàng rào.
“Phận nghèo con ốc, lá rau/Làng trên xóm dưới có nhau một đời”, câu ca dao ấy tôi thuộc từ khi còn rất nhỏ. Hồi ấy, cả xóm tôi chỉ toàn nhà tranh vách đất. Thực phẩm dùng để sống qua ngày là con cá, con cua bắt ở ngoài đồng, con ốc bắt được dưới ao, đìa, ruộng; rau hái trong vườn, thậm chí cả ở ven hàng rào. Cua đồng, cá ruộng, ốc đìa… những loại đặc sản của đồng ruộng ấy đã gắn bó hàng ngày với cuộc sống của người nông dân.
Bắt được ốc không phải là việc khó. Thường vào mùa mưa, khi ruộng đồng xâm xấp nước, ốc bươu hay tụ tập ở bờ để kiếm ăn. Bọn nhỏ chúng tôi thường đi ven ruộng, mò trong bùn để bắt. Những khi mùa khô, ruộng cạn, ốc thường xuống các ao đìa. Và những lúc như thế, chúng tôi lấy một cành dừa, thả xuống ao, vài ngày sau nhè nhẹ kéo lên, ốc bám vào đầy, chỉ việc gỡ chúng ra.
Ốc bắt được hàng ngày nên trở thành món ăn thường xuyên trong gia đình. Mẹ tôi chế biến ốc thành nhiều món, nào là ốc xào, ốc luộc, ốc nhồi thịt, ốc nấu chuối xanh (thường gọi là ốc bung chuối, hoặc ốc um chuối), ốc nấu bún riêu…nhưng món chị em tôi thích nhất vẫn là ốc nấu chuối xanh. Món này ăn quanh năm, vì nó thơm ngon, đậm đà, ăn nhiều mà chẳng thấy ngán.
Sau khi bắt ốc bươu về, mẹ ngâm với nước vo gạo, thêm vài trái ớt cho ốc mau nhả hết đất, sau vài giờ đem ra đập vỏ, lấy thịt rồi rửa sạch. Chuối xanh ở quê nhiều lắm, bước ra vườn quanh nhà là đã có nải chuối xanh không non quá và cũng không già quá. Chuối tước vỏ, cắt làm 3 khúc, rồi chẻ dọc làm 4, ngâm trong nước có pha giấm để không bị thâm đen. Lấy mỡ heo xắt miếng, rán cho ra mỡ. Xào ốc với ớt, hành, tỏi và một ít bột nghệ cho vừa chín tới, để riêng; sau đó xào chuối, nêm cho vừa rồi cho khoảng 1 chén nước vào um. Chuối vừa chín, nước hơi cạn, cho ốc vào đảo trong 2-3 phút, trút ra đĩa, cho lá lốt, tía tô và đậu phụng rang giã dập lên, thế là được một món ngon, dùng với cơm hoặc bún.
Món ốc nấu chuối học được của mẹ khi còn nhỏ đã trở thành món ăn theo tôi cho đến tận bây giờ. Món ăn dân dã ấy ở vùng quê có thể làm món nhậu cho cánh đàn ông sau một ngày làm đồng vất vả. Thịt ốc giòn sật sật thấm gia vị cay cay, cùng vị bùi bùi của chuối xanh, vị giòn của tóp mỡ, mùi thơm của lá lốt, lá tía tô, đậu phụng đã làm nên một món ăn hấp dẫn.
Nay các món chế biến từ ốc bươu (nhất là ốc bắt ở ngoài đồng) được đưa vào các nhà hàng đặc sản và được thực khách rất ưa chuộng. Mỗi khi thưởng thức món ốc, tôi lại nghĩ tới những ngày gian khó đi mò cua, bắt ốc để có bữa cơm ngon cho gia đình.
HOÀNG LINH
