Rộ mùa xay

Trái xay là món “ăn vui miệng”, thường hấp dẫn đối với các bạn trẻ. Hiện nay, xay đang vào mùa chín rộ…

 

Lộc từ rừng xanh

 

Mỗi năm cứ đến thời điểm này, gia đình anh Tùng, người dân huyện Khánh Vĩnh (Khánh Hòa), lại đi hái xay và đóng trại ngay bìa rừng để thu mua thêm từ những người hái xay.

 

Được biết, trong thời gian này, trung bình mỗi người có thể thu nhặt được khoảng 10kg/ ngày, mang lại nguồn thu nhập tương đối khá, nên đồng bào vùng cao xem đây là “lộc rừng" và thường rủ nhau đi khai thác khi vào mùa.

 

Năm nào, anh Tùng cũng chở xay rừng từ Khánh Vĩnh xuống bán tại TP. Nha Trang.

 

Phổ biến trên thị trường Nha Trang có 2 loại: xay trâu và xay bét. Nhìn vẻ bề ngoài có thể dễ dàng phân biệt 2 loại này. Xay trâu có vỏ màu nhung nâu hoặc đen đậm, trái to bằng ngón tay cái, cơm ngọt. Loại xay bét có vỏ màu lông chồn đèn, ít ngọt hơn. Ngoài ra, còn có loại xay sẻ trái nhỏ hơn, vị hơi chua.

 

Xay là loại trái rừng. Cây thường mọc ở núi cao, rừng già hiểm trở khu vực rừng núi huyện Khánh Vĩnh, lác đác ở vài cánh rừng rậm thuộc phía Bắc thị xã Ninh Hòa... Theo những người hái xay, cây đến tuổi cho quả thường cao to như cây cổ thụ, cành lá xum xuê. Để hái được trái, phải trèo lên nhiều gành gộp, gặp không ít hiểm nguy. “Để cho nhanh, 1 số người chọn phương án chặt cành, hoặc đốn cả cây nhưng quả thu hoạch theo kiểu “triệt hạ” này sẽ bị dập nát, giá bán thấp hơn nhiều so với loại còn nguyên trái”- anh Tùng nhận định.

 

Trái xay không còn nguyên vỏ được để riêng, giá rẻ, chỉ 3.000-4.000 đồng/kg.

 

Kinh doanh quả xay vào mùa

 

Trái xay xuất hiện nhiều ở các chợ lớn nhỏ trên địa bàn TP. Nha Trang. Ngoài ra, xay còn được bán “lưu động” trên 1 số tuyến đường như 2-4, Điện Biên Phủ… Đa số những người bán xay dạo là dân địa phương Khánh Vĩnh, Ninh Hòa…  

 

Chị Hòa, tiểu thương Chợ Vĩnh Hải cho biết: “Trái xay đúng mùa ngon, ngọt. Loại xay trâu tươi bán chạy nhất, giá 40.000 đồng- 50.000 đồng/kg, các loại còn lại giá rẻ hơn. Tuy nhiên, với cùng 1 loại xay cũng có 2 mức giá đối với loại chín tự nhiên và chín ủ.”

 

Mùa xay chỉ kéo dài khoảng 2 tháng. Từ nhiều tuần trước, 1 số tiểu thương tranh thủ mua xay non với giá rẻ, chỉ 8.000-9.000 đồng/kg về ủ chín đến hôm nay mang ra bán với giá gấp đôi. “Tuy mua bán kiểu này có lợi hơn nhưng xay ủ sẽ không ngon, ngọt như xay chín tự nhiên.” -  Chị Hòa khẳng định.

 

Ngoài trái tươi, xay còn được chế biến thành nhiều sản phẩm khác nhau như ngâm đường, trộn muối ớt, ngâm chua cay…, giá 50.000-100.000 đồng/ hộp, đặc biệt thu hút đối với các bạn trẻ, sinh viên, chị em công sở… để dành nhâm nhi trong những lúc rãnh rỗi, chuyện trò… Vị ngọt ngọt chua chua nhè nhẹ, món dân dã này từ l đã đi vào lòng người, để nhớ để quên…mỗi khi hè qua, thu đến.

 

Xay rim đường, trộn muối ớt... có thể để dành lâu.

 

Như Thảo