Mai mùa cũ

1. Hồi còn đi làm, do tính chất công việc, thời gian khoảng giữa tháng Chạp, tôi thường có những chuyến công tác vào TP. Hồ Chí Minh bằng ô tô. Ấn tượng nhất trên đường về từ Phan Rang đến Cam Ranh thấy nhiều người chạy xe máy chở những cây mai rừng thật lớn, đoán họ chặt trên núi mang về bán hay chơi Tết.

Mai rừng hay còn gọi mai núi là cây lâu năm, có cây sống đến trăm năm. Thời xa xưa, người ta coi như loài cây dại, hoang dã mọc trong rừng. Trong quá trình mở đất phương Nam, người xưa thấy cây cho hoa đẹp vào dịp Tết nên đưa về chưng, lưu truyền hậu thế. Năm 1974, lần đầu tiên tôi được đi chơi Thủy Triều vào dịp Tết. Tuổi mười lăm đã biết cảm nhận vẻ đẹp của đầm Thủy Triều khi quanh quẩn chờ đò sang làng. Hàng dừa xanh, cát trắng, mặt nước đầm trong xanh và bình yên, đẹp như tranh vẽ. Tuyệt vời nhất là động cát phía sau nhà người bà con. Cả một rừng mai vàng mọc như cây dại phủ trên đồi cát trắng đẹp hoang vu mà rực rỡ, sang trọng, thánh thiện.

Sau này đi làm, khoảng cuối thập niên 90, tôi thường đi công tác ở Thủy Triều. Có hai cách qua bên kia đầm, nếu không chờ đò thì lội bộ qua cầu gỗ. Cảnh vẫn đẹp, nên thơ nhưng rừng mai tuổi mười lăm của tôi không còn nữa. Cát được khai thác xuất khẩu.

Thời gian dần trôi, có con đường mới qua đèo Cù Hin chạy một mạch từ Nha Trang rồi rẽ xuống Thủy Triều. Chuyến đò ngang, động cát xưa với rừng mai rực rỡ chi chít hoa vàng là câu chuyện thời quá khứ, kể lại nghe như chuyện cổ tích.

Ký ức tấp nập trở về khi một lần tôi nói chuyện mai mùa cũ với một bạn, vốn là thủy thủ có gần hai mươi năm ra vào Cam Ranh; có năm tàu bạn neo đậu ở Cam Ranh hàng tháng trời nên vùng biển nơi đây bạn thuộc lòng. Bạn kể, hồi đó tàu vào vịnh Cam Ranh thường qua phía nam đảo Bình Ba, cửa vào vịnh Cam Ranh. Tàu đi ngoài biển sóng gió chao đảo, vất vả nhưng khi qua cửa, vào vịnh neo là êm ả, ít còn sóng to gió lớn nữa.

Thời bạn ở Cam Ranh chỉ thấy có hai màu tương phản: màu trắng của cát và màu xanh của biển trời, núi non cây cỏ. Bán đảo Cam Ranh mênh mông toàn cát trắng, nhưng trong lòng cát chứa đầy nước ngọt nên cây cối xanh tốt. Dải đất đầy nắng và gió này có loài cây quý là mai vàng. Khắp trên động cát, quanh bãi gò, trong bờ bụi, chỗ nào cũng có màu vàng của mai mỗi khi xuân về Tết đến. Cả rừng mai đua nhau phô sắc, khoe hương sáng đẹp một vùng. Mai bán đảo Cam Ranh đã nhiều lại đẹp, không chỉ 5, 6 cánh mà đến 10, 12 cánh, hoa nở lâu tàn, thơm dịu.

Nhớ về mai mùa cũ, bạn nói: “Mỗi lần Tết, anh em trên tàu lại đi kiếm mai về trang trí. Từ tàu đi bộ khoảng một cây số vào đến rừng mai. Mai rừng to, cây cao vài mét, đẹp tự nhiên trong sáng, hoa lâu tàn, rất thích!”.

Bạn rời quân ngũ về lại miền Bắc, mai mùa cũ chỉ còn trong ký ức, trong những tấm hình xưa. Mỗi lần Tết đến bạn lại nhớ biển, nhớ rừng, nhớ trời Cam Ranh nắng chang chang và nhớ hoa mai hơn cả nhớ người yêu. “Chiều chiều lại nhớ chiều/Nhớ đầm Thủy Triều, nhớ dốc Bông Mai/Dốc Bông Mai xuân về hoa nở/Người nhớ người biết thuở nào phai”. Đời thủy thủ khiến bạn tôi lãng mạn như vậy đó!

2. Bạn tôi quê Diên An kể chuyện ngày xưa ba bạn chuyên trồng mai bán Tết. Cả một vườn mai vàng rộng ngút mắt. Sau 23-10, chỗ ngồi của ba bạn là ở ngoài vườn, lặt tỉa mai, chờ khách và chờ Tết. Bạn tiếc: “Hồi đó còn nhỏ, lo học, không quan tâm việc của ba. Giờ già rồi, ba và vườn mai đều thành cát bụi. Tháng Chạp, nhìn ra vườn, nhớ ba, nhớ Tết xưa, nhớ mai mùa cũ quá chừng!”.

Ngày xưa ba tôi rất thích chơi mai. Ông mua một cái ché cắm mai thật lớn, hoa văn rất đẹp. Tết nào nhà tôi cũng có một cây mai cao, to đùng. Cảm xúc khó quên là sáng ra nhìn mai rụng vàng dưới nền nhà, anh em chúng tôi đếm ngày qua và… tiếc Tết hết mau.

Có một năm, chồng tôi mang về nhà cành bạch mai thật to. Tôi về nhà má mượn cái ché xưa. Tết năm đó, nhà tôi hoa mai vàng, mai trắng nở bung rất đẹp. Lại thêm nỗi nhớ những ngôi nhà mình đã từng sống, làm việc, nhớ mai mùa cũ một thời thật khó quên!

3. Tết vừa rồi, tôi có việc phải vào Sài Gòn rồi mắc kẹt dịch không về được. Nhờ vậy mà tôi mới biết trên dải phân cách ở đường Hàm Nghi (quận 1) bên dưới dãy cây hoa kèn hồng cao, xen kẽ là những cây mai thấp lúp xúp. Bình thường trong năm qua lại, tôi chắc ít ai chú ý và cũng không biết nó là mai, tôi cũng vậy.

Gần Tết, người ta lặt lá, hoa nở bung vàng thật ngỡ ngàng. Hoa kéo dài đến rằm, khi ấy kèn hồng ra hoa sớm, nhìn lên cao một khoảng trời hồng thắm bởi hoa, bên dưới hàng mai vàng thấp chạy dài, dễ thương chi lạ. Người xe ôm nói với tôi, hàng cây mai này có mười năm nay rồi, Tết nào cũng nở hoa vàng rực.

Chợt nghĩ, hay lắm chứ nếu Nha Trang có con đường hoa mai, gợi nhớ cho bất cứ ai về một mùa mai cũ khi xem lại những tấm hình kỷ niệm một lần ghé đến Nha Trang.

ĐÀO THỊ THANH TUYỀN