Theo chuyên gia John Hemming thuộc Diễn đàn Thái Bình Dương - CSIS, hàng loạt sự kiện gần đây (kéo giàn khoan khổng lồ vào vùng biển Việt Nam; từ chối yêu cầu của tòa trọng tài Liên hợp quốc cung cấp bằng chứng trong vụ kiện của Philippines
Theo chuyên gia John Hemming thuộc Diễn đàn Thái Bình Dương - CSIS, hàng loạt sự kiện gần đây (kéo giàn khoan khổng lồ vào vùng biển Việt Nam; từ chối yêu cầu của tòa trọng tài Liên hợp quốc cung cấp bằng chứng trong vụ kiện của Philippines; lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình lần đầu công khai ý tưởng thành lập một cơ chế an ninh mới ở châu Á, loại bỏ vai trò của Mỹ; tàu lớn của Trung Quốc tàn nhẫn đâm chìm tàu cá bé nhỏ của Việt Nam...), đã trở thành biểu tượng hoàn hảo cho chiến lược ngoại giao mới của Trung Quốc.
John Hemming viết: Trong khi Trung Quốc xem những gì họ đang làm như biểu hiện sức mạnh của một siêu cường đang trỗi dậy, thế giới lại nhìn thấy ở đó sự hung hãn, thái độ tự phụ, kiêu ngạo, nhập nhèm không đáng có ở một nước lớn. Tham vọng siêu cường đã biến thành một gánh nặng và đẩy Trung Quốc vào tình thế “thập diện mai phục”. Mỹ vừa gọi việc Trung Quốc trơ tráo chối bỏ, nói không hề đưa tàu chiến tới bảo vệ giàn khoan Hải Dương 981 là “lố bịch”. Khó có từ nào xác đáng hơn thế để nói về việc Trung Quốc đổ thừa “tàu cá Việt Nam cố lao vào giàn khoan nên tự chìm”. Chính học giả gốc Hoa Chen Dingding buộc phải thừa nhận dù Trung Quốc cáo buộc tàu Việt Nam đâm tàu Trung Quốc hơn 1.500 lần, song nước này không thể đưa ra bất kỳ hình ảnh nào làm chứng. Hình ảnh quốc gia của Trung Quốc đã bị hoen ố trên toàn cầu bởi chính hành vi của họ.
Trung Quốc đã bất ngờ khi thử thách quyết tâm và lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam. Đủ sức mạnh và bản lĩnh đáp trả, nhưng Việt Nam quyết không mắc mưu để trở thành con tốt thí trên bàn cờ nước lớn. Trung Quốc cũng nhận phản ứng ngược, tạo ra sự dịch chuyển chiến lược mạnh mẽ trong khu vực, khi dùng cơ bắp đe nẹt các đồng minh và đối tác của Mỹ. Một “liên minh kim cương” chiến lược gồm Mỹ - Nhật - Ấn - Australia manh nha từ giữa những năm 2000 đang nhanh chóng hiện hình với sự năng nổ của Nhật Bản. Trước nguy cơ, ASEAN trở nên đồng thuận, đoàn kết hơn.
Một số học giả “nhắc” Trung Quốc rằng, nước này không mạnh như họ nghĩ. Không vô cớ mà Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden gần đây hài hước đố các sinh viên tìm thấy một phát minh nào đáng kể của Trung Quốc. Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Liên Xô chỉ chiếm 4% tổng thương mại toàn cầu nên ít phụ thuộc vào bên ngoài, nhưng nay, ngược lại Trung Quốc dễ tổn thương hơn nhiều với một nền kinh tế chủ yếu dựa vào thương mại và xuất khẩu, phần lớn nguyên nhiên liệu phải nhập khẩu. Binh pháp Tôn Tử mà Trung Quốc tôn thờ chỉ là thứ âm mưu, thủ đoạn thích hợp cho nội chiến đồng văn, đồng chủng thời Xuân Thu, chứ không đắc dụng với thế giới văn minh ngày nay.
Ông Hemming cho rằng, Mỹ đã thất bại với kế hoạch giúp Trung Quốc thịnh vượng hơn để nước này trở nên “có trách nhiệm”. Với khoảng thời gian còn lại của nhiệm kỳ, Tổng thống Obama phải cùng các đồng minh và đối tác vạch ra một “giới hạn đỏ” với Trung Quốc. Và Mỹ cần phải hành động nếu Trung Quốc liều lĩnh vượt qua lằn ranh đó.
Theo thông tin đăng trên tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng, Bắc Kinh đang biến bãi đá ngầm Gạc Ma (mà nước này đánh chiếm bất hợp pháp của Việt Nam vào năm 1988) thành một đảo nhân tạo khổng lồ. Trên đó sẽ có cả sân bay, cảng biển cho tàu quân sự và dân sự, khu vực dân cư và du lịch. Những công trình này đang dần được hình thành với sự trợ giúp của máy hút cát dưới lòng biển của Trung Quốc nhằm đưa Gạc Ma trở thành căn cứ nổi quy mô lớn ở Biển Đông với diện tích 30 ha và có thể đón các tàu tải trọng lên tới 5.000 tấn. Một khi được hoàn thành, đây sẽ là nơi để Bắc Kinh phô diễn sức mạnh quân sự nhằm uy hiếp cả Philippines và Việt Nam ở quần đảo Trường Sa.
Bên cạnh Gạc Ma, Bắc Kinh cũng đang có kế hoạch xây bãi đá ngầm Chữ Thập theo một kịch bản tương tự. Tức là cũng có sân bay, cảng biển và các công trình phục vụ công tác cung cấp tiếp tế, hỗ trợ quân sự cho hải quân Trung Quốc. Hiện tại, Đá Chữ Thập chỉ là một bãi đá chìm dài 14 hải lý, rộng 4 hải lý. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc có thể biến bãi đá ngầm này thành một hòn đảo nổi thì nó sẽ là trạm dừng chân chiến lược cho hải quân và có diện tích gấp nhiều lần so với Gạc Ma, gấp 2 lần căn cứ quân sự Diego Garcia của Mỹ (44km2) ở Ấn Độ Dương.
Một số nguồn tin thân cận ở Trung Quốc cho biết hiện đề án xây dựng bãi đá ngầm Chữ Thập đã được trình lên nhà cầm quyền Trung ương Trung Quốc chờ thông qua và sẽ được khởi công thực hiện ngay sau khi công cuộc xây dựng ở Gạc Ma hoàn thành.
Tuy nhiên, xây dựng các đảo nhân tạo giữa biển đòi hỏi rất nhiều điều kiện từ nguồn lực tài chính, sức người, công nghệ đến cơ sở pháp luật quốc tế… Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, dân số hơn 1,3 tỷ người và từ lâu đã chú trọng phát triển công nghệ, Trung Quốc có thể phần nào tự đảm bảo được 3 điều kiện đầu. Nhưng còn cơ sở luật pháp quốc tế, Bắc Kinh sẽ không bao giờ có được điều này một khi còn ngang nhiên tiến hành các hoạt động gây hấn trong khu vực, làm suy giảm nghiêm trọng lòng tin trong cộng đồng quốc tế và gây tâm lý bất an trong chính người dân nước mình. Theo kết quả một cuộc thăm dò dư luận mới đây do tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng thực hiện, có tới 66% độc giả lựa chọn phương án nói “không” với xây dựng đảo nhân tạo ở Trường Sa so với chỉ 34% số người nói “có”.
Theo các nhà phân tích chiến lược, với những toan tính và hành động nói trên, Trung Quốc đã thể hiện rõ ý đồ xoay chuyển chiến lược an ninh từ phòng vệ sang tấn công. Bởi một khi phi trường Gạc Ma ở Trường Sa hoàn thành, phi trường ở đảo Đá Chữ Thập được khởi công và phi trường đã có sẵn ở đảo Phú Lâm thuộc Hoàng Sa đi vào hoạt động đầy đủ, Bắc Kinh sẽ có chuỗi các sân bay ở hai đầu Đông Tây của Biển Đông, cơ sở thiết yếu cho việc thành lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) bao trùm vùng biển này. Đây thực sự mới là mục tiêu mà Trung Quốc đang nhắm tới và cũng đã được nhiều nước bày tỏ quan ngại ngay khi Bắc Kinh thành lập ADIZ ở Hoa Đông tháng 12 năm ngoái.
Theo chinhphu.vn
