Khi biết tôi đi thăm phân trạm y tế trên đảo Trí Nguyên (Nha Trang), bà cụ ngồi cạnh đọc vanh vách tên 4 cán bộ y tế “đóng quân” ở phân trạm.
Khi biết tôi đi thăm phân trạm y tế (TYT) trên đảo Trí Nguyên (Nha Trang), bà cụ ngồi cạnh đọc vanh vách tên 4 cán bộ y tế “đóng quân” ở phân trạm. Thuyền cập bến, leo qua một con dốc quanh co, chật hẹp, hai bên nhà dân san sát, xuống lưng chừng dốc thì đến phân trạm. Tôi thoáng chút ngỡ ngàng khi thấy trước mặt tòa nhà hai tầng khang trang. Đã gần 12 giờ nhưng 4 cán bộ của phân trạm vẫn đang làm việc.
. Cơ sở khang trang
Là một trong 3 phân trạm trên đảo thuộc TYT phường Vĩnh Nguyên, được xây dựng năm 2007, nhưng phân trạm này có tới 15 phòng chức năng, được trang bị khá đầy đủ dụng cụ, thuốc men. Giường inox, máy hút đờm, máy tính, máy in được trang bị từ năm 2008. Trạm sạch bóng, mọi người vào trạm đều phải bỏ giày dép ở ngoài; qua lối vào có bàn tiếp đón bệnh nhân, quy củ chẳng kém bệnh viện. Y sĩ nha khoa Hải dẫn tôi đi giới thiệu từng phòng. Anh chỉ vào chiếc máy nhổ răng hiện đại vừa mới nhận: “Ở đảo này có nhiều bà con bị bệnh răng miệng lắm. Có máy này, em có thể chăm sóc răng miệng cơ bản cho bà con”. Tôi thấy một số phòng chức năng như Tai mũi họng, Răng hàm mặt còn trống, đang chờ thiết bị y tế. Nếu được trang bị đầy đủ hơn thì phân trạm này có thể trở thành một bệnh viện dã chiến giữa biển.
Phân trạm rộng rãi, có cả nhà bếp, người dân trên đảo lại thường biếu cán bộ y tế cá ngon mỗi khi đi khơi về, nên việc ăn, nghỉ, trực dường như không gặp khó khăn. Từ ngày có phân trạm, hơn 3.000 người dân trên đảo Trí Nguyên được chăm sóc sức khỏe tốt hơn. Dân đi biển thường bị cảm cúm và các bệnh đường ruột, đôi khi là các vết thương lao động và đều được cán bộ y tế phân trạm xử lý tại chỗ. Các bệnh phụ khoa, bệnh về đường tiêu hóa do ăn ở mất vệ sinh đã giảm rõ rệt…
Trong 4 cán bộ của trạm, anh Thư, chị Vân đã lập gia đình, trở thành công dân đảo thứ thiệt. Hai bạn trẻ hơn chưa lập gia đình, thường xuyên đi về giữa đất liền và đảo, nhưng trong họ cũng đã ngấm “văn hóa đảo” và đều dự định công tác lâu dài ở đây.
Không chỉ TYT phường Vĩnh Nguyên được xây dựng to đẹp, mà từ năm 2004 đến nay, tỉnh liên tục đầu tư mạnh cho ngành Y tế, nhất là y tế cơ sở. TYT nào cũng khang trang, trung bình mỗi trạm có 15 phòng chức năng. 7 năm qua, tỉnh có 116 TYT xã được xây mới, 26 trạm cũ vẫn sử dụng tốt được cải tạo. Những nơi bố trí được đất, trạm đều có diện tích tối thiểu 700m2, xây 2 tầng. Ở đô thị, do quỹ đất hạn chế thì trạm được xây 3 tầng, đầu tư mới nhiều thiết bị, máy móc, phương tiện khám, chữa bệnh (KCB). Điểm mới là, ngoài lương, phụ cấp, mỗi TYT hiện được tỉnh hỗ trợ 40 triệu đồng cho chi khác, được chủ động quyết định mục chi số tiền này. Nhờ đó, các trạm đều sạch đẹp, phong quang, quy củ.
. “Phủ sóng” y tế rộng khắp
TYT phường Vĩnh Nguyên “phủ sóng” y tế ở khu vực ven biển và một số đảo gần bờ với khoảng 20 nghìn dân. Phường Vĩnh Nguyên được chia làm 25 tổ dân cư thì có 24 cộng tác viên dân số - y tế phụ trách, ứng trực, sẵn sàng phối hợp đất liền xử lý các vụ việc xảy ra. Cán bộ y tế phường cho biết, ngoài Trí Nguyên, các đảo khác có đông dân như Bích Đầm (gần 1 nghìn dân), Vũng Ngán (hơn 500 dân) đều có phân TYT và cán bộ y tế định cư trên đảo. Đảo xa nhất phải mất gần 2 giờ đi thuyền mới tới. Hàng tuần, có 1 bác sĩ tuyến huyện tăng cường ra đảo khám bệnh từ 1 - 2 ngày.
Trong gần 200 đảo lớn, nhỏ, không tính quần đảo Trường Sa đã có quân y đảm nhiệm, 3 xã đảo là Cam Bình, Ninh Vân và Vạn Thạnh đều có TYT được xây dựng kiên cố, rộng rãi theo mô hình lồng ghép quân y và dân y, được trang bị đầy đủ các phương tiện cấp cứu, KCB, có thể tổ chức cấp cứu cho ngư dân trên biển, KCB thông thường, xử lý được các trường hợp cấp cứu như ruột thừa, mổ đẻ… Hầu hết các xã đảo, xã ven biển đều có bác sĩ, riêng xã đảo Cam Bình chưa có bác sĩ nhưng tỉnh cũng đã cử 1 y sĩ của trạm đi học đại học. Trong thời gian chờ bác sĩ, Trung tâm Y tế TP. Cam Ranh tăng cường 1 bác sĩ ra đảo làm việc 2 - 3 ngày/tuần. Định kỳ, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh cử bác sĩ, cán bộ y tế hỗ trợ nhân viên y tế các đảo tổ chức tiêm chủng mở rộng, vận động tuyên truyền người dân phòng, chống dịch bệnh, vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhờ phòng ngừa tốt, đến nay, chưa xã đảo nào phát sinh dịch bệnh.
Những trường hợp cấp cứu xa đất liền, các đảo có thể huy động thuyền bè của dân, tàu của Bộ đội Biên phòng, UBND xã để đưa nạn nhân vào bờ nhanh chóng. Cùng với sự hỗ trợ của Đề án Kiểm soát dân số các vùng biển, đảo và ven biển của Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, tỉnh đã thành lập thêm các đội y tế lưu động, “phủ sóng” KCB tới tất cả các vùng có dân cư biển. Các cụm dân cư, cụm đảo xa đất liền đều có Bộ đội Biên phòng phối hợp với cán bộ y tế cung cấp dịch vụ KCB. Nhờ quân dân y kết hợp chặt chẽ nên tất cả bệnh nhân đều được sơ cứu, chăm sóc kịp thời trước khi đưa vào đất liền để tiếp tục điều trị. Đầu năm 2011, tỉnh quy định thêm chế độ hỗ trợ cho cán bộ y tế nhận công tác tại các TYT xã đảo với mức 20 triệu đồng cho bác sĩ, dược sĩ đại học, cử nhân đại học chuyên ngành y tế, hỗ trợ 22 triệu đồng cho bác sĩ, dược sĩ chuyên khoa I. Bác sĩ, dược sĩ đại học và sau đại học được hỗ trợ tiền thuê nhà 700.000 đồng/tháng… Tỉnh chọn giải pháp đào tạo y sĩ lên bác sĩ, dự kiến đến 2015, sẽ phủ kín bác sĩ cho tuyến xã.
Những bước đi cụ thể của ngành Y tế Khánh Hòa đã tạo nên mạng lưới y tế cơ sở vững vàng, góp phần xây dựng lực lượng cư dân biển có trí tuệ, có sức khỏe, làm chủ vùng biển.
HÀ HỒNG HÀ
