Những bước đi đầu tiên

Cùng với cả nước, Khánh Hòa đang triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đề ra mục tiêu đến năm 2015, toàn tỉnh cơ bản đạt các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới.

Cùng với cả nước, Khánh Hòa đang triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM). Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đề ra mục tiêu đến năm 2015, toàn tỉnh cơ bản đạt các tiêu chí về xây dựng NTM. Điều này thể hiện ý chí của toàn Đảng, toàn dân trong tỉnh quyết tâm xây dựng nông thôn Khánh Hòa hiện đại, văn minh, về đích trước thời hạn so với cả nước.

Những năm qua, nông thôn Khánh Hòa có sự đổi mới một cách toàn diện. Cụ thể: 100% xã có đường ô tô đến trung tâm xã; 97,2% hộ dân sử dụng điện lưới quốc gia; 77% dân số sử dụng nước hợp vệ sinh; 100% xã có trạm y tế và trường tiểu học; 91,3% xã có trường mẫu giáo; 57,7% xã có chợ; có 87 điểm bưu điện văn hóa; mật độ điện thoại đạt 67,7/100 dân; 100% huyện, thị xã được phủ cáp quang điện thoại di động. Các lĩnh vực y tế, văn hóa, giáo dục, thể dục thể thao phát triển mạnh… Đời sống người dân được cải thiện và nâng cao. Toàn tỉnh có 80% hộ dân xây nhà kiên cố và bán kiên cố; không còn hộ đói, hộ nghèo giảm nhanh… Cùng với đó, dịch vụ cũng có bước phát triển. Nhiều địa phương xây dựng được nhà máy chế biến lau bóng gạo, phục vụ trong nước và xuất khẩu. Dịch vụ sản xuất hàng xuất khẩu, hàng mỹ nghệ phát triển, góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động. Việc tổ chức sản xuất kinh tế ở nông thôn tiếp tục phát triển đa dạng dưới nhiều hình thức… Những thành tựu đó đã góp phần đem lại cho nông nghiệp, nông thôn Khánh Hòa một diện mạo mới.

Tuy nhiên, qua rà soát thực trạng nông nghiệp, nông thôn, hầu hết các xã vẫn chưa có quy hoạch nông thôn theo tiêu chí mới; chưa đạt tiêu chí về nhà văn hóa, khu thể thao theo quy định; chợ nông thôn chưa đảm bảo yêu cầu… Điều đó cho thấy, vấn đề xây dựng NTM không hề đơn giản, không thể nóng vội, chủ quan.

Thời gian qua, Khánh Hòa đã triển khai bước đầu chương trình xây dựng NTM. Tỉnh ủy, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết thực hiện Chương trình xây dựng NTM. Theo đó, trong năm 2011 - 2012, tập trung công tác quy hoạch xây dựng NTM tại 100% số xã; rà soát, điều chỉnh đề án các xã xây dựng NTM phù hợp với quy hoạch được duyệt. Giai đoạn 2011 - 2013, song song với công tác quy hoạch, tập trung hỗ trợ, hướng dẫn nông dân tập trung chuyển dịch cơ cấu, phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập; xem xét hỗ trợ các xã đầu tư hoàn thành cơ bản một số nội dung các tiêu chí về giao thông, thủy lợi, trường học…; đồng thời đầu tư cơ sở hạ tầng bưu điện, viễn thông, nhà ở… nhằm đảm bảo có hơn 50% số xã đạt 10 tiêu chí trở lên theo Bộ tiêu chí quốc gia về NTM. Giai đoạn 2013 - 2015, tập trung chỉ đạo toàn diện, trong đó tiếp tục hỗ trợ đầu tư cho các xã để bảo đảm đến năm 2015 có 79/94 xã đạt từ 10 đến 19 tiêu chí, trong đó có 19 xã (20% số xã của toàn tỉnh) đạt 19 tiêu chí theo Bộ tiêu chí quốc gia về NTM.

Các giải pháp và cơ chế chính sách thực hiện chương trình là: Nhà nước đóng vai trò định hướng, ban hành chính sách, cơ chế hỗ trợ, đào tạo cán bộ và hướng dẫn thực hiện. Các hoạt động cụ thể do chính cộng đồng người dân bàn bạc, quyết định và tổ chức thực hiện, phát huy tối đa quyền làm chủ của nhân dân. Đào tạo nghề cho nông dân, đồng thời trang bị kiến thức cần thiết để họ tham gia quá trình xây dựng NTM và thích nghi với cách sống mới. Xây dựng cơ chế huy động vốn hợp lý, bố trí đầu tư lồng ghép có hiệu quả các chương trình, dự án. Kết hợp nhiều nguồn vốn huy động, khuyến khích và có cơ chế ưu đãi các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, huy động sự đóng góp của nhân dân vào xây dựng cơ sở hạ tầng thôn, xóm, khu sản xuất bằng nhiều hình thức đa dạng, theo khả năng của từng địa phương. Xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng các thiết chế văn hóa thể thao cơ sở; bảo vệ và giữ gìn cảnh quan môi trường nông thôn… Dự kiến, nhu cầu vốn và cơ chế bố trí vốn giai đoạn 2011 - 2015 là 5.739 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách 2.583 tỷ đồng (45%), vốn tín dụng 1.205 tỷ đồng (21%), vốn doanh nghiệp, hợp tác xã 1.090 tỷ đồng (19%) và vốn của nhân dân là 861 tỷ đồng (15%).

Thế nhưng hiện nay, vốn không phải là lực cản duy nhất, chương trình xây dựng NTM vẫn còn nhiều vấn đề nảy sinh như: quy hoạch, yếu tố sản xuất, con người… Nông thôn phải được quy hoạch có khu trung tâm xã, các cụm dân cư để bảo đảm mỹ quan, phát triển. Tuy nhiên, từ trước đến nay vẫn chưa có quy hoạch toàn diện nông thôn mà chỉ tập trung vào quy hoạch sử dụng đất. Do vậy, việc triển khai quy hoạch gặp nhiều khó khăn. Yếu tố sản xuất đối với NTM là then chốt, bởi đã có quy hoạch, có hạ tầng nhưng tổ chức sản xuất vẫn theo lối cũ, thụ động thì không thể phát triển nông thôn. Các loại hình tổ chức sản xuất cần được đổi mới theo hướng liên kết, tương trợ nhằm đẩy mạnh phát triển nông nghiệp, nông thôn. Một vấn đề cũng rất cần thiết cho việc quản lý, giám sát, hướng dẫn xây dựng NTM là yếu tố con người. Một bộ máy có năng lực, làm việc ổn định, có định biên từ tỉnh xuống cơ sở là nhân tố quan trọng giúp thực hiện thành công chương trình xây dựng NTM…

Theo ông Trương Hữu Lan - Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), đến nay, Khánh Hòa đã chỉ đạo chọn tư vấn xây dựng đề cương xây dựng NTM. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã thuê tư vấn là Viện Nghiên cứu kinh tế phát triển (Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh) thực hiện. Việc quy hoạch đang triển khai rất tích cực, phấn đấu theo kịp kế hoạch đề ra. Tỉnh cũng đã thành lập Văn phòng Điều phối chương trình xây dựng NTM trực thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giúp việc cho tỉnh; đồng thời xây dựng các mô hình điểm tại các huyện, thị xã, thành phố để triển khai, nhân rộng.

QUANG VIÊN