Xét tuyển hay thi tuyển?

Tuy chỉ mới kết thúc học kỳ 1 năm học 2011 - 2012 nhưng các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và các gia đình có con em đang học lớp 9 đã bắt đầu “nóng” dần với việc tuyển sinh vào lớp 10

Tuy chỉ mới kết thúc học kỳ 1 năm học 2011 - 2012 nhưng các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông (THPT) và các gia đình có con em đang học lớp 9 đã bắt đầu “nóng” dần với việc tuyển sinh vào lớp 10 các trường THPT công lập năm học 2012 - 2013. Ngành Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) sẽ chọn phương thức nào trong kỳ thi tuyển sinh lớp 10 năm nay; thi tuyển như năm trước hay tổ chức xét tuyển rộng rãi như nhiều địa phương khác trong cả nước?

Đó là câu chuyện thời sự có sức thu hút xã hội không hề thua kém việc Bộ GD-ĐT giao lại quyền chủ động cho các địa phương trong việc tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT và hứa hẹn có nhiều đổi mới trong tuyển sinh đại học đang được dư luận quan tâm hiện nay. Tuy lâu nay Bộ đã để ngỏ quyền lựa chọn phương thức tuyển sinh lớp 10 (gồm có thi tuyển, xét tuyển và kết hợp thi với xét tuyển) cho các địa phương toàn quyền quyết định nhưng quả thật, chọn phương thức nào không hề là việc đơn giản, dễ dàng vì phải tính kỹ đến nhiều yếu tố có liên quan và hệ quả của nó thì kỳ thi tuyển sinh lớp 10 mới có ý nghĩa tích cực về nhiều mặt.

Theo kế hoạch tuyển sinh lớp 10 năm học 2012 - 2013 đã được tỉnh Khánh Hòa phê duyệt, các trường THPT công lập trong toàn tỉnh sẽ tuyển mới 11.640 học sinh (HS) lớp 10, chiếm 66,5% so với HS lớp 9 có mặt đầu năm học 2011 - 2012. Tuy vậy, tỷ lệ này lại phân bổ không đồng đều giữa các địa phương và có nơi chênh lệch nhau khá lớn; nếu xếp từ cao xuống thấp là Vạn Ninh (82,64%), Khánh Sơn (76,58%), Cam Lâm (75,89%), Cam Ranh (72,46%), Diên Khánh (72,41%), Khánh Vĩnh (70,48%), Ninh Hòa (63,44%) và Nha Trang (47,75%). Theo thông tin đáng tin cậy từ Sở GD-ĐT thì Ninh Hòa sẽ được tăng thêm khoảng 200 chỉ tiêu và đạt khoảng 68%. Tuy vậy, tỷ lệ “chọi” trong thực tế sẽ khác, theo hướng thấp hơn vì mỗi năm, con số HS lớp 9 bỏ học, không tốt nghiệp trung học cơ sở và không đăng ký dự thi vào lớp 10 của cả tỉnh khoảng 2.000 em. Điều này cũng có nghĩa tỷ lệ tuyển sinh lớp 10 so với HS dự tuyển ở mỗi địa phương sẽ cao hơn ít nhất 10%; trừ Nha Trang thì nơi thấp nhất như Ninh Hòa cũng sẽ đạt xấp xỉ 75%; còn các địa phương khác đều sẽ đạt từ 80% trở lên, thậm chí có nơi xấp xỉ 95%. Với tỷ lệ xếp loại học lực HS lớp 9 cuối năm luôn đạt khoảng 75% từ trung bình trở lên thì ở những địa phương này, xét tuyển, thi tuyển hay kết hợp thi và xét tuyển kết quả cũng sẽ không có thay đổi gì nhiều. Và theo ý kiến của nhiều cán bộ quản lý giáo dục ở Sở GD-ĐT thì tốt nhất nên tổ chức tuyển sinh lớp 10 theo hình thức xét tuyển để tiết kiệm hàng trăm triệu đồng từ ngân sách Nhà nước chi cho các hội đồng coi thi, chấm thi; giảm bớt áp lực cho các gia đình, HS và cũng là biện pháp thiết thực để dẹp bớt các lò luyện thi cũng như các “cò” thi đang chờ đến giờ G để hoạt động!

Như vậy, việc lựa chọn thi tuyển hay xét tuyển trong tuyển sinh lớp 10 các trường phổ thông đại trà chỉ cần đặt ra cho Nha Trang; không những vì tỷ lệ “chọi” ở đây khá cao mà còn do sức hút của những trường có chất lượng giáo dục tốt, đặc biệt là Trường THPT Lý Tự Trọng. Trong bối cảnh ngành GD-ĐT chưa quản lý tốt việc kiểm tra, đánh giá, xếp loại HS ở các trường trung học cơ sở và căn bệnh thành tích vẫn chưa hề thuyên giảm như hiện nay thì xem ra thi tuyển là phương thức phù hợp nhất đối với Nha Trang. Cần thực hiện xóa tuyến tuyển sinh lớp 10 trên địa bàn toàn thành phố để đảm bảo quyền được chọn trường của HS và cũng nên tiếp tục duy trì nguyện vọng 2 để điều hòa chất lượng và “cứu” những HS giỏi nhưng thiếu may mắn trong thi cử được vào học các trường THPT công lập. Riêng môn thi thứ 3 (ngoài 2 môn Văn, Toán bắt buộc) sẽ được công bố trước khi kết thúc năm học 15 ngày theo quy định của Bộ GD-ĐT, song thiết nghĩ Sở GD-ĐT nên chọn môn Ngoại ngữ vì đây là môn học công cụ và cũng là một bước chuẩn bị chủ động tiếp cận xu thế thay đổi trong tuyển sinh đại học trong thời gian tới.

Đối với các trường THPT chuyên biệt thì việc tuyển sinh lớp 10 năm nay cũng nên có sự thay đổi cho phù hợp với thực tế và đạt hiệu quả tốt hơn. Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh nên tổ chức xét tuyển để đảm bảo mặt bằng chất lượng và cân đối chỉ tiêu giữa các địa bàn có HS dân tộc thiểu số, vì mục đích chính của trường là tạo nguồn cán bộ người dân tộc cho mỗi địa phương. Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn tổ chức thi riêng trước các trường THPT đại trà nhưng nên bỏ điều kiện bắt buộc “nếu trúng tuyển vào lớp 10 trường THPT Lê Quý Đôn thì không được vào học các trường THPT khác” để tạo tâm thế thoải mái cho những em HS giỏi có cơ hội thử sức mình, và tin chắc rằng sẽ không có mấy em bỏ trường chuyên, nhất là khi Bộ GD-ĐT đã phục hồi quyền lợi tuyển thẳng vào đại học cho các em đạt giải HS giỏi quốc gia như hiện nay.

LÊ VĂN