Hướng tới đồng bào dân tộc thiểu số

UBND tỉnh Khánh Hòa vừa phê duyệt Kế hoạch hành động dân tộc thiểu số của Dự án “Hoàn thiện và hiện đại hóa hệ thống quản lý đất đai Việt Nam - VLAP” tỉnh.

UBND tỉnh Khánh Hòa vừa phê duyệt Kế hoạch hành động dân tộc thiểu số (DTTS) của Dự án “Hoàn thiện và hiện đại hóa hệ thống quản lý đất đai Việt Nam - VLAP” tỉnh. Trên cơ sở đánh giá kết quả xã hội và tham vấn cộng đồng DTTS bị ảnh hưởng, Kế hoạch hành động DTTS đã đề xuất các hoạt động cụ thể nhằm hạn chế những tác động tiêu cực, đồng thời đạt được mục tiêu tạo ra sự “trao đổi” liên tục giữa cán bộ và người DTTS tại các địa phương trong quá trình thực hiện Dự án VLAP, qua đó tăng cường hiệu quả nâng cao nhận thức về dự án trong cộng đồng DTTS.

Theo kết quả thống kê của Ban Dân tộc tỉnh, năm 2010, toàn tỉnh có 56.040 người DTTS (chiếm gần 5% dân số toàn tỉnh), chủ yếu là đồng bào Raglai, Co Ho và Ê Đê; trong đó, đồng bào Raglai chiếm khoảng 70%, dân tộc Co Ho chiếm khoảng 20%. Những dân tộc này chiếm tỷ lệ đáng kể trong cộng đồng dân cư tại 24 xã, thị trấn thuộc 4 địa phương: Khánh Sơn, Khánh Vĩnh, Cam Lâm và Cam Ranh (19/24 xã có hơn 50% số dân là đồng bào DTTS). Ngoài các xã trên, một bộ phận người Co Ho và Ê Đê sống rải rác tại các vùng núi thuộc huyện Vạn Ninh và thị xã Ninh Hòa. Qua khảo sát cho thấy, toàn bộ đất nông nghiệp và đất ở của đồng bào DTTS hiện nay do hộ gia đình, cá nhân sử dụng (ngoại trừ ở Khánh Sơn, một số xã đã khôi phục một vài diện tích đất dành cho sinh hoạt cộng đồng). Tuy vậy, phần lớn các hộ đồng bào DTTS chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ). Theo ước tính của Ban quản lý (BQL) Dự án VLAP, tổng số GCN cần cấp mới cho đồng bào DTTS của tỉnh hiện nay hơn 35.600 giấy.

Nhằm đánh giá kết quả xã hội của Dự án VLAP, đảm bảo sự tham gia tự nguyện của cộng đồng DTTS trong suốt quá trình thực hiện dự án, BQL Dự án VLAP đã tiến hành hoạt động tham vấn các đối tượng đồng bào DTTS và chính quyền, ban, ngành, đoàn thể các cấp tại địa phương có đồng bào DTTS sinh sống. Từ đó nhận thấy, bên cạnh những tác động tích cực thì vẫn còn tác động tiêu cực nảy sinh trong quá trình Dự án triển khai. Qua đó, Kế hoạch hành động DTTS của Dự án VLAP đã đề ra các biện pháp giải quyết nhằm đảm bảo quyền, lợi ích của người dân trên cơ sở thống nhất chính sách của Chính phủ Việt Nam liên quan đến đồng bào DTTS cũng như chính sách hoạt động về người DTTS của Ngân hàng Thế giới. Kết quả tham vấn đồng bào DTTS và các bên liên quan cho thấy, khi triển khai các hoạt động đo đạc, khảo sát lập bản đồ địa chính và cấp GCNQSDĐ của dự án sẽ ít nhiều làm phát sinh tranh chấp QSDĐ. Vì vậy, khi xác định ranh giới, cần phải có đủ hàng xóm liền kề để họ thống nhất với nhau; khi cắm mốc, xác định ranh giới tách thửa phải yêu cầu tất cả các thành viên liên quan trong gia đình có mặt, ký vào biên bản đo đạc. Bên cạnh đó, quá trình đo đạc có thể có sự chênh lệch diện tích so với GCN đã cấp, hoặc trong các lần khai thác khác nhau bà con không nắm chính xác ranh giới, diện tích đất của mình. Trường hợp một số gia đình lớn có chung khu vực làm rẫy nhưng bao gồm nhiều rẫy nhỏ khác nhau do các thành viên tự khai phá (hoặc được thừa kế) và sử dụng riêng…, Dự án phải cập nhật thông tin, tách GCN phù hợp với thực trạng, nhằm tránh các hộ thành viên có nguy cơ trở thành những người sử dụng đất phi chính thức và sẽ bị hạn chế về các QSDĐ của họ sau này. Ngoài ra, việc phân chia địa giới hành chính có thể dẫn đến hiện tượng “xâm canh” và mâu thuẫn, tranh chấp về QSDĐ giữa các đơn vị quản lý hành chính hoặc giữa cư dân các đơn vị hành chính khác nhau. Trong trường hợp này, cần giải quyết tranh chấp trên cơ sở hòa giải, tôn trọng đúng pháp luật cũng như tập tục sử dụng đất của người dân… Mặt khác, để giảm thiểu những tác động tiêu cực, đối phó với những vấn đề nảy sinh, Kế hoạch hành động DTTS đã đề xuất 7 hoạt động cụ thể nhằm tạo ra sự trao đổi thường xuyên giữa cán bộ dự án và đồng bào DTTS, nâng cao sự hiểu biết và tin tưởng của người dân về Dự án VLAP cũng như hệ thống quản lý đất đai…

Việc triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động DTTS sẽ giúp tăng cường sự tham gia của cộng đồng DTTS vào quá trình thực hiện Dự án VLAP, qua đó góp phần vào sự thành công của dự án. BQL Dự án VLAP cho biết, để đảm bảo đồng bào DTTS có thể tiếp cận dễ dàng, Kế hoạch sẽ được rút gọn các hành động, được phân phát tới thôn, xóm, cụm dân cư vùng đồng bào DTTS.

NGỌC THẢO