Ngày càng đa dạng

Gần đây, Đường dây nóng của Báo Khánh Hòa liên tục nhận được điện thoại phản ánh việc các doanh nghiệp vi phạm Luật Lao động đối với người lao động.

Gần đây, Đường dây nóng của Báo Khánh Hòa liên tục nhận được điện thoại phản ánh việc các doanh nghiệp (DN) vi phạm Luật Lao động (LLĐ) đối với người lao động (NLĐ). Phóng viên Báo Khánh Hòa đã tìm hiểu và phát hiện tình trạng DN vi phạm LLĐ đã và đang diễn ra tràn lan…

. Công nhân kiệt sức

Chúng tôi đến Công ty (CT) Cổ phần Nha Trang Seafoods-F17 (đường 2-4, TP. Nha Trang) khi trời đã nhá nhem tối. Lúc này, các công nhân (CN) vừa tan ca. Nhìn những tốp CN lầm lũi ra về, có thể đoán được họ vừa trải qua một ngày lao động vất vả. Dáng vẻ mệt mỏi, chị Nguyễn Thị T. (CN tổ T1, CT Cổ phần Nha Trang Seafoods-F17) than vãn: “Làm ở đây vất vả lắm, sáng 5 giờ vào ca, chiều 17 giờ ra ca; hôm nào hàng nhiều còn có thể phải làm thêm giờ. Một ngày, bọn em phải làm đến 12 giờ. Mệt vậy nhưng cũng đành chịu vì không có lựa chọn nào khác. Bọn em đâu có quyền quyết định việc CT tăng ca hay làm cả ngày Chủ nhật; kể cả giờ làm cũng thay đổi tùy theo hàng nhiều hay ít. Một ngày làm tới 12 giờ nhưng chúng em lại chỉ được hưởng tiền lương theo sản phẩm, không thêm phụ cấp nào khác. Trước đây, nếu làm việc trên 11 giờ/ngày, CT còn cho CN hưởng thêm 8 ngàn đồng tiền ăn, nhưng nay cũng cắt rồi”. Nghe chị T. chia sẻ, chúng tôi không khỏi ngạc nhiên. Không biết trong Thỏa ước lao động tập thể của đơn vị này có quy định rõ về thời gian làm việc cũng như chế độ làm thêm giờ không. Không những thế, theo tìm hiểu của chúng tôi, CN của CT này còn phải làm cả ngày Chủ nhật và ngày lễ. Trong một lần điện thoại đến Đường dây nóng của Báo Khánh Hòa, một CN cho biết, các ngày lễ như 30-4, 1-5, 2-9, CT Cổ phần Nha Trang Seafoods-F17 đều không cho CN nghỉ lễ; tiền công làm ngày lễ cũng không khác gì ngày thường. Chị Hoàng Thu H. (quê Phú Yên) cho biết: “Hầu như các Chủ nhật và ngày lễ, chúng tôi đều phải đi làm. Tiền công trả cho các ngày này cũng chỉ bằng những ngày làm việc khác. Không thấy CT nói đến tiền phụ cấp khi đi làm vào những ngày này. Nếu có thắc mắc cũng không biết thắc mắc với ai”. Đặc biệt, cũng như nhiều CN khác, khi tiếp xúc với chúng tôi, chị H. cũng đề nghị được giấu tên để khỏi gặp phiền hà về sau.

19 giờ ngày 20-10, theo chân những CN của CT Nha Trang Seafoods (đường Lê Hồng Phong, TP. Nha Trang) sau giờ tan ca, chúng tôi cũng được nghe những bức xúc tương tự. Chị Trần Thị Toàn (tổ Chế biến, CT Nha Trang Seafoods) cho biết: “CN ở đây phải làm việc một ngày mười mấy tiếng là bình thường. Trước đây làm từ 7 giờ tới 21 giờ, còn từ đầu năm 2011, CT yêu cầu làm từ 6 giờ sáng tới 19 giờ. Những chị em có con nhỏ, ở xa đã gặp không ít khó khăn khi phải liên tục đi sớm về khuya”. Chị Toàn cũng cho biết, ngày 2-9 vừa qua, các CN ở đây cũng phải làm việc mà không được hưởng thêm bất cứ chế độ nào.

Đã nhiều năm nay, CT Nha Trang Seafoods liên tục treo biển tuyển công nhân.

Ngoài ra, để “kéo” NLĐ làm việc miệt mài, DN này đưa ra mức “thưởng chuyên cần” 120 ngàn đồng/tháng, nhưng chỉ cần nghỉ 1 ngày không phép trong tháng thì sẽ bị phạt 400 ngàn đồng. Vì vậy, NLĐ buộc phải cố sức để nhận phần tiền thưởng này. Chính “nỗ lực” đó, cộng với thời gian làm thêm giờ liên tục, đã khiến sức khỏe của NLĐ bị cạn kiệt dần. Với các nữ CN, điều này còn ảnh hưởng tới tâm sinh lý, tới chức năng làm vợ, làm mẹ…

.  “Lách luật” để tận thu?

Tìm hiểu, chúng tôi được biết, hiện có khá nhiều DN đóng trên địa bàn tỉnh tìm mọi cách “lách luật” hòng tìm kiếm lợi nhuận từ chính công sức của NLĐ. Như ở CT Rapexco Nha Trang, cách đây hơn 10 năm, nếu làm thành phẩm một chiếc ghế song mây, CN được trả công khoán sản phẩm là 40.000 đồng/ghế, nhưng đến tận bây giờ, CT vẫn giữ giá đó. Một CN ở tổ Đan bức xúc: “Hiện nay, Nhà nước đã điều chỉnh tăng giá xăng, dầu và điện, giá cả thị trường cũng tăng, nhưng Ban lãnh đạo CT Rapexco vẫn không nâng đơn giá khoán sản phẩm. Mức thu nhập như vậy không thể đảm bảo cho cuộc sống. Vừa qua, CN đã đình công đòi quyền lợi nhưng tiền chi trả cho 1 sản phẩm cũng chẳng tăng được bao nhiêu”.

Có nhiều CT lại “lách luật” bằng cách liên tục tuyển CN hợp đồng (HĐ) thời vụ nhằm tránh phải đóng bảo hiểm cũng như các chế độ khác cho CN. Điển hình như CT Nha Trang Seafoods, nhiều năm qua, tháng nào cũng dán thông báo tuyển từ 200 - 600 CN làm thời vụ. Thực tế, đã có CN được tuyển làm thời vụ… gần 2 năm mà không được ký HĐ chính thức, bởi cứ hết hạn HĐ thời vụ, CT lại cho nghỉ một thời gian ngắn rồi lại ký tiếp HĐ thời vụ mới! Các CT chuyên chế biến thủy sản thậm chí còn thường xuyên sử dụng một số CN mà không ký HĐ thời vụ, làm chừng 1 - 2 tháng và cho hưởng theo sản phẩm làm ra. CT Cổ phần Thủy sản Bạc Liêu (Khu Công nghiệp Suối Dầu) là một trong những CT có dấu hiệu vi phạm LLĐ rõ nhất. Hiện nay, có khá nhiều NLĐ làm việc nhiều năm trong CT này nhưng chưa hề được ký HĐ lao động. Chị H., CN CT, thắc mắc: “Em vào làm ở đây đã hơn 3 năm nhưng CT chưa hề ký với em bất cứ HĐ lao động nào. Khi hỏi lãnh đạo CT thì họ nói rằng chưa tới đợt. Vì không được ký HĐ nên hiện nay em không được hưởng bất cứ chế độ nào (bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội…) ngoài tiền lương. Các trường hợp tương tự như em ở CT còn rất nhiều. Có chị làm từ năm 2001 mà đến nay cũng chưa được ký HĐ”.

Công nhân Công ty Rapexco Nha Trang đình công đòi quyền lợi.

Được biết, vừa qua Bảo hiểm xã hội huyện Cam Lâm đã có đơn kiến nghị đến UBND huyện để Thanh tra huyện vào cuộc làm rõ vấn đề này.

. Mâu thuẫn âm ỉ “cháy”

Đã có nhiều ý kiến của CN về việc các CT vi phạm LLĐ phản ánh tới người sử dụng lao động. Tuy nhiên, cuối cùng cũng chỉ nhận được sự im lặng hay những lời giải thích vòng vo. Còn chúng tôi, khi tìm hiểu về vấn đề này và liên hệ với các DN thì đều bị từ chối vì lý do “giám đốc đi vắng”(!?) Trong khi đó, đại diện cho CN là Công đoàn cơ sở lại quá yếu kém, không phát huy được chức năng, nhiệm vụ của mình. Điều đó đã khiến trong nhiều năm qua xảy ra nhiều cuộc lãn công, đình công tự phát.

Ở các CT vi phạm LLĐ, hầu hết NLĐ đều bức xúc. Mâu thuẫn giữa CN và chủ DN luôn âm ỉ, chỉ chực bùng phát. Nhiều cuộc bãi công tập thể trong thời gian vừa qua có nguyên nhân từ việc làm thêm giờ nhiều, thu nhập thấp, thái độ của người quản lý thiếu văn hóa, bữa ăn ca không đảm bảo sức khỏe… Rõ ràng, cần có sự can thiệp kịp thời của cơ quan chức năng để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của NLĐ.

LAM ĐIỀN - NAM ANH

° Ông Bùi Đăng An - Trưởng phòng Thu (Bảo hiểm xã hội Khánh Hòa): “Hiện có khá nhiều CT “lách luật” để tránh phải đóng tiền bảo hiểm cho CN. Việc “lách luật” chủ yếu là chỉ đóng bảo hiểm cho CN trên cơ sở mức tiền lương tối thiểu, phần lương còn lại chuyển sang dạng phụ cấp. Bảo hiểm xã hội Khánh Hòa đã nhiều lần gửi công văn sang Liên đoàn Lao động đề nghị thanh tra về vấn đề này”.

° Bà Nguyễn Thị Biên - Chủ tịch Công đoàn Các khu công nghiệp - Khu kinh tế tỉnh: “Việc các CT, DN vi phạm LLĐ là có thật. Nhiều CT ký HĐ thời vụ với CN nhiều năm liền. Vừa qua, đã có DN bị xử lý về hành vi vi phạm LLĐ. Thời gian tới, đề nghị các ban, ngành chức năng kiểm tra thường xuyên để phát hiện vi phạm, không nên chờ đến khi có đơn khiếu nại của NLĐ mới đi kiểm tra”.