Khoáng sản là nguồn tài nguyên quý giá của mỗi địa phương và nó chỉ có thể thực sự phát huy hiệu quả khi địa phương có nguồn nhân lực và khả năng quản lý.
Khoáng sản (KS) là nguồn tài nguyên quý giá của mỗi địa phương và nó chỉ có thể thực sự phát huy hiệu quả khi địa phương có nguồn nhân lực và khả năng quản lý. Đây chính là một trong những nội dung quan trọng của công tác quản lý tài nguyên KS và công nghiệp khai khoáng đã được UBND tỉnh Khánh Hòa xác định thông qua các giải pháp, định hướng trọng tâm đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030.
° Nhiều tiềm năng
Khánh Hòa là địa phương có nhiều tiềm năng về tài nguyên KS. Theo báo cáo của UBND tỉnh Khánh Hòa, trên địa bàn tỉnh gồm có những loại khoáng sản như: khoáng sản kim loại (sắt, titan, thiếc, vàng…); khoáng chất công nghiệp (cát thủy tinh, pyrit, flourit…); KS vật liệu xây dựng (đá ốp lát, đá xây dựng thông thường, cát xây dựng…); nước khoáng, nước nóng. Trong đó, có 4 nhóm KS đang được khai thác, chế biến và sử dụng, gồm: nhóm cát có 2 mỏ; nhóm đất, đá có 28 mỏ; nhóm nước khoáng, bùn khoáng 3 mỏ và nhóm đất sét gạch ngói (chủ yếu thực hiện trên cơ sở cải tạo đồng ruộng). Tổng số khu vực, mỏ KS đang khai thác, chế biến hiện nay trên địa bàn tỉnh là 46; có 15 mỏ/khu vực KS đang thăm dò; có 3 mỏ đang được cấp phép thăm dò. Nhìn chung, từ khi có Luật KS, hầu hết các thành phần kinh tế như: doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH, công ty cổ phần, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài… đều có cơ hội tham gia khai thác KS. Tuy nhiên, do hạn chế về vốn đầu tư, công nghệ khai thác nên các mỏ đang khai thác chủ yếu có quy mô không lớn; hoặc một số mỏ lớn được chia thành nhiều khu vực để khai thác với quy mô nhỏ hơn. Công tác quản lý nhà nước về tài nguyên KS của tỉnh thời gian qua, đặc biệt là từ khi triển khai thi hành Luật KS đã tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hoạt động KS phát triển, đóng góp một phần đáng kể vào ngân sách Nhà nước; tài nguyên KS ngày càng được sử dụng hợp lý, tiết kiệm, đúng mục đích…
Tuy nhiên, cũng giống như nhiều địa phương khác, công tác quản lý nhà nước về tài nguyên KS của tỉnh vẫn còn nhiều hạn chế. Có thể thấy, những vấn đề về quy hoạch và khoanh định các khu vực cấm và tạm thời cấm hoạt động KS đến nay vẫn chưa rõ ràng. Tuy quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng KS của tỉnh giai đoạn 2015 và định hướng sau năm 2015 đã được phê duyệt nhưng vẫn tồn tại một số bất cập về sự phù hợp với quy hoạch cả nước và định hướng khai thác, chế biến các loại KS theo từng thời kỳ; sự đồng bộ trong đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở từng khu vực trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, UBND các cấp chưa thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ KS chưa được phép khai thác ở địa phương; chưa thực hiện quyền giám sát, kiểm tra, xử lý kịp thời các vi phạm về Luật KS theo quy định của pháp luật. Điển hình là tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Cái, khai thác đất san lấp, đá chẻ… vẫn còn xảy ra với nhiều hình thức khác nhau và ngày càng phức tạp. Ngoài ra, một số doanh nghiệp đầu tư khai thác đá ốp lát, đá mỹ nghệ hiện cũng đang gặp nhiều khó khăn do phần lớn các mỏ chưa được thăm dò, đang khai thác cầm chừng theo giấy phép cấp tạm của UBND tỉnh… Những hạn chế này khiến hoạt động khai thác KS trên địa bàn tỉnh chưa đạt hết công suất, việc khai thác còn theo hướng nhỏ lẻ, chưa có sự đầu tư thích đáng.
° Khai thác phải đi đôi với bảo tồn
 |
| Vẫn còn nhiều nơi chưa thực hiện tốt công tác quản lý, khai thác khoáng sản (Trong ảnh: Cảnh khai thác cát thường thấy ở sông Cái - Nha Trang). |
Đổi mới cơ chế và chính sách công nghiệp khai khoáng; có chính sách bảo vệ KS chưa khai thác; tăng cường công tác quản lý KS… là những nhiệm vụ và mục tiêu hàng đầu mà UBND tỉnh đặt ra trong giai đoạn 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, ngoài việc phấn đấu hoàn thành quy hoạch về thăm dò, khai thác và sử dụng KS; đầu tư, cải tạo, mở rộng khai thác các mỏ KS; đến năm 2020, tỉnh sẽ chấm dứt hoạt động đối với các mỏ KS nằm trong phạm vi khu đô thị, gần khu vực dự án sinh thái như: mỏ Núi Sầm (xã Ninh Giang, Ninh Hòa); mỏ Đắc Lộc (xã Vĩnh Phương, Nha Trang); mỏ Vĩnh Yên (xã Vạn Thạnh, Vạn Ninh). Riêng mỏ Hòn Thị (xã Phước Đồng, Nha Trang) sẽ tạm ngừng hoạt động vào cuối năm 2012. Bên cạnh đó, sẽ hạn chế và chấm dứt hoàn toàn việc xuất khẩu KS thô (cát trắng thủy tinh), chưa qua chế biến hoặc chỉ ở dạng sơ chế (tuyển rửa) vào cuối năm 2012; không xuất khẩu các loại KS có ý nghĩa chiến lược. Bên cạnh đó, tỉnh cũng sẽ khuyến khích đầu tư các dự án khai thác, chế biến KS có công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường: công nghệ khai thác, chế biến đá granit, sản xuất đá ốp lát; sản xuất từ cát thủy tinh ra các loại sản phẩm cao cấp khác đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội…
Tuy nhiên, để thực hiện tốt những chính sách này, đồng thời nâng cao hơn nữa công tác quản lý tài nguyên KS trên địa bàn tỉnh, các cấp, ngành chức năng cần phối hợp thực hiện các giải pháp đồng bộ: Ưu tiên đầu tư để thực hiện một số dự án trọng điểm trong việc điều tra, đánh giá chất lượng, trữ lượng các loại KS là nhu cầu thiết yếu phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế của tỉnh; có quy hoạch, kế hoạch khai thác hợp lý các loại KS, các vùng KS. Đặc biệt, cần coi trọng công tác bảo tồn, khai thác phải đi đôi với bảo tồn KS; có chính sách dự trữ và xuất khẩu KS. Bên cạnh đó, tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện các quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân khai thác tài nguyên KS trên địa bàn, nhất là việc thuê đất, ký quỹ phục hồi môi trường và giảm thiểu ô nhiễm môi trường, vấn đề nộp ngân sách, đặc biệt là nộp thuế tài nguyên, sử dụng lao động và an toàn trong khai thác.
KỲ VĂN
