Vitamin A rất cần thiết cho sự phát triển và sự sống của trẻ. Thiếu Vitamin A sẽ làm cho trẻ chậm phát triển, dễ bị khô mắt và mắc các bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt trẻ bị thiếu Vitamin A nặng có thể bị mù lòa.
Vitamin A rất cần thiết cho sự phát triển và sự sống của trẻ. Thiếu Vitamin A sẽ làm cho trẻ chậm phát triển, dễ bị khô mắt và mắc các bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt trẻ bị thiếu Vitamin A nặng có thể bị mù lòa.
° Vitamin A có nhiều ở những loại thức ăn nào?
Vitamin A có nguồn gốc từ thức ăn động vật và thức ăn thực vật. Vitamin A có nguồn gốc động vật là Retinol hay còn gọi là Vitamin A thực thụ, có nhiều ở gan (đặc biệt là gan cá), trứng, sữa. Còn các thức ăn thực vật chứa Beta Caroten hay còn gọi là tiền Vitamin A, khi vào cơ thể Beta Caroten sẽ được chuyển hóa thành Retinol (Vitamin A thực thụ). Các loại rau có màu xanh đậm như: rau bồ ngót, rau muống, cải bó xôi…; các loại củ quả có màu vàng cam như: gấc, cà rốt, cà chua, đu đủ… đều chứa nhiều Beta Caroten.
° Vitamin A có vai trò như thế nào đối với sự tăng trưởng cơ thể trẻ
Vitamin A có nhiều chức năng quan trọng đối với cơ thể. Đây là vitamin tăng trưởng. Khi thiếu hụt Vitamin A, quá trình tăng trưởng bị ngưng trệ, các mô kể cả mô thần kinh phát triển chậm lại. Đặc biệt đối với trẻ em, Vitamin A ảnh hưởng đến sự phát triển về chiều cao, tăng chuyển hóa các chất, giúp biệt hóa tế bào. Vitamin A tham gia quá trình biệt hóa các tổ chức tế bào biểu mô như: ở da, niêm mạc đường hô hấp, các tuyến nước bọt, đường tiêu hóa, đường tiểu, đường sinh dục và mắt. Thiếu Vitamin A, lớp thượng bì dễ bị sừng hóa, bong vảy và tróc, giảm sản xuất các yếu tố miễn dịch như: IgA, Lysozyme, làm phá vỡ hàng rào bảo vệ, dễ gây nhiễm trùng tại chỗ, loét giác mạc, nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu chảy kéo dài. Vitamin A còn tham gia các quá trình đáp ứng miễn dịch giúp bảo vệ cơ thể chống các bệnh nhiễm trùng; đặc biệt Vitamin A có vai trò quan trọng đối với thị giác. Trong võng mạc có 2 loại thụ thể ánh sáng là tế bào hình que và tế bào hình nón. Các Carotenoit là thành phần của các sắc tố nhạy cảm của 2 loại tế bào này. Do đó, một biểu hiện sớm của thiếu Vitamin A là giảm thị lực khi ánh sáng mặt trời bị yếu đi; đặc biệt vào lúc chiều tối hay còn gọi là bị “quáng gà”.
° Những biểu hiện khi thiếu Vitamin A
Thiếu Vitamin A có các biểu hiện toàn thân như: chậm lớn, da tóc khô, thường bị viêm nhiễm lâu lành, giảm sức đề kháng, thường bị các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu chảy kéo dài… Tuy nhiên, các biểu hiện ở mắt vẫn là tiêu biểu và đặc hiệu hơn cả. Đầu tiên là sự khô đi của màng kết do biểu mô của tuyến tiết nước mắt và nước nhầy bị thay thế bằng biểu mô keratin hóa, người bệnh sẽ bị quáng gà. Tiếp theo là sự tích tụ các mảnh vụn keratin thành các mảng trong mờ nhỏ, lâu dài sẽ ăn mòn bề mặt màng sừng thô ráp với sự thoái hóa và phá hủy của giác mạc gây mù toàn phần, có thể gây nên chứng mù lòa do thiếu Vitamin A.
° Cách phòng, chống thiếu Vitamin A cho trẻ
Cho trẻ bú sớm trong giờ đầu sau sinh để tận dụng nguồn sữa non, là sữa rất giàu Vitamin A (gấp 10 lần sữa mẹ sau này). Thức ăn dặm của trẻ phải phong phú, đa dạng, sử dụng các thực phẩm giàu Vitamin A, đặc biệt cho dầu mỡ vào thức ăn sẽ giúp hấp thu Vitamin A tốt hơn. Khi trẻ bị bệnh, đặc biệt là tiêu chảy và viêm hô hấp thì nhu cầu Vitamin A tăng cao, vì vậy cần bổ sung thức ăn giàu Vitamin A cho trẻ và không nên kiêng cữ khi trẻ bị bệnh. Nếu cần, có thể bổ sung Vitamin A cho trẻ theo sự hướng dẫn của cán bộ y tế. Đưa trẻ đến trạm y tế để uống Vitamin A vào “Ngày vi chất dinh dưỡng” (mỗi năm trẻ được uống 2 lần vào tháng 6 và tháng 12). Bổ sung Vitamin A cho bà mẹ ngay sau khi sinh trong vòng vài tuần đầu để tăng dự trữ Vitamin A.
Cần lưu ý rằng, việc bổ sung Vitamin A phải theo hướng dẫn của cán bộ y tế, gia đình không được tự mua thuốc để uống, vì dùng Vitamin A liều cao kéo dài có thể gây ngộ độc Vitamin A. Các bà mẹ mang thai cũng không nên dùng Vitamin A liều cao mà chủ yếu cần sử dụng các thức ăn giàu Vitamin A.
Hiểu biết và sử dụng nguồn cung cấp Vitamin A cho cơ thể trẻ đúng, tránh sự dư thừa Vitamin A góp phần tạo nên một thế hệ trẻ khỏe mạnh, thông minh, lớn lên trở thành niềm hy vọng của gia đình và toàn xã hội.
BS TÔN THẤT TOÀN
(Trung tâm TTGDSK Khánh Hòa)
