Thành công của nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm 2010 nói riêng cũng như những kết quả tốt đẹp của quá trình tham gia ASEAN 15 năm qua, xuất phát từ đường lối đối ngoại đúng đắn, sáng suốt của Đảng, Nhà nước ta, từ vai trò, vị thế của đất nước sau 20 năm đổi mới và mở cửa.
 |
| Trưởng đoàn các nước dự Hội nghị thượng đỉnh ASEAN 17 tại Hà Nội. |
Bài viết sau của Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Gia Khiêm về thành công của Năm Chủ tịch ASEAN 2010 thể hiện qua những kết quả quan trọng và thiết thực, tạo tác động lâu dài và ghi đậm dấu ấn Việt Nam.
Bước vào tháng cuối cùng của năm 2010, có thể khẳng định nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm 2010 của Việt Nam đã thành công tốt đẹp, đạt được các mục tiêu đề ra, góp phần tăng cường đoàn kết và thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, đồng thời hỗ trợ đắc lực cho các yêu cầu đối ngoại của Đảng và Nhà nước, nâng cao vai trò và vị thế quốc tế của Việt Nam.
Nhìn lại chặng đường đã qua với đầy ắp những sự kiện sôi động và những khó khăn, thách thức không nhỏ, chúng ta vui mừng và tự hào về những kết quả đã đạt được, xét cả về lợi ích chung của ASEAN cũng như lợi ích trực tiếp của Việt Nam.
Trước hết, chúng ta đã thực hiện tốt nhiệm vụ của Chủ tịch ASEAN với phương châm “tích cực, chủ động và có trách nhiệm”, qua đó đã nâng cao vai trò và vị thế quốc tế của Việt Nam. Ngay từ đầu năm 2009, chúng ta đã khẩn trương tiến hành công tác chuẩn bị về mọi mặt cho việc đảm nhiệm trọng trách này.
Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng hợp tác ASEAN và chiều hướng diễn biến của tình hình khu vực và quốc tế, chúng ta đã xác định đúng chủ đề và trọng tâm hợp tác của ASEAN cho cả năm 2010, do vậy đã tạo ra sự chuyển biến thực sự trong hợp tác ASEAN theo hướng hành động và cụ thể hoá các thoả thuận.
Chủ đề “Hướng tới Cộng đồng ASEAN: Từ tầm nhìn đến hành động” do Việt Nam đề xuất đã nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ của các nước ASEAN và thực sự trở thành định hướng cho hành động của Hiệp hội với những trọng tâm ưu tiên là: đẩy nhanh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN; tăng cường quan hệ đối ngoại của ASEAN và bảo đảm vai trò trung tâm của Hiệp hội ở khu vực; đẩy mạnh hợp tác rộng rãi nhằm duy trì hòa bình và an ninh khu vực, phát triển bền vững và ứng phó với những thách thức toàn cầu.
Theo đó, Việt Nam đã đề ra và thúc đẩy nhiều sáng kiến phù hợp, tạo được sự thống nhất cao và cam kết chung của ASEAN về đẩy mạnh hợp tác sâu rộng trên nhiều lĩnh vực, đạt được những tiến triển cụ thể và quan trọng theo các trọng tâm ưu tiên nói trên, thể hiện rõ nhất qua các Tuyên bố chung của các Hội nghị Cấp cao cũng như việc lập hoặc nâng cao giá trị của các cơ chế hợp tác khu vực. Chúng ta cũng chủ trì cùng ASEAN và các đối tác liên quan soạn thảo nhiều văn kiện quan trọng thể hiện cam kết chung về hợp tác trong nhiều lĩnh vực.
Trong cả năm qua, Việt Nam đã tổ chức và điều hành trôi chảy nhiều sự kiện quan trọng và dồn dập của ASEAN gồm hai đợt Hội nghị Cấp cao (ASEAN-16 và ASEAN-17), các hoạt động của Quốc hội (Đại hội đồng Liên nghị viện ASEAN-AIPA), hơn 10 Hội nghị cấp Bộ trưởng và trên 20 Cuộc họp cấp quan chức liên quan đến cả chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, cũng các hoạt động của các tổ chức quần chúng (Diễn đàn Nhân dân ASEAN) và doanh nghiệp (Hội nghị Thượng đỉnh về Kinh doanh và Đầu tư ASEAN)…
Chúng ta đã điều hành các Hội nghị đi vào thảo luận thực chất với không khí xây dựng và đạt được đồng thuận cao trong nhiều vấn đề quan trọng. Đặc biệt, chúng ta đã xử lý khéo léo trên cơ sở tham vấn chặt chẽ với các nước liên quan và tạo được quan điểm chung rộng rãi về nhiều vấn đề phức tạp có liên quan trực tiếp đến ASEAN như tình hình biển Đông, Myanmar, Thái Lan, bán đảo Triều Tiên…
Bên cạnh đó, Việt Nam đã vận động thành công để thay mặt ASEAN tham dự Cấp cao G 20 tại Canada và Hàn Quốc và đã có những đóng góp quan trọng và thiết thực cho kết quả của các Hội nghị này trên cơ sở tham vấn chặt chẽ với các nước ASEAN khác.
Hai là, sự liên kết và thống nhất ASEAN có bước phát triển mới về chất theo hướng sâu rộng và chặt chẽ hơn. Nét nổi bật trong năm qua là đã có sự chuyển biến quan trọng trong hợp tác ASEAN theo hướng nâng cao tính “hành động” và “thực thi.”
Theo chủ đề xuyên suốt cả năm 2010, các lãnh đạo cũng như các Bộ trưởng và quan chức đều nhấn mạnh đến thúc đẩy hành động nhằm cụ thể hóa các mục tiêu đã đề ra; thống nhất nhiều biện pháp, nhất là tăng cường cơ chế giám sát và đánh giá kết quả thực hiện các thỏa thuận cũng như sự phối kết hợp giữa các cơ quan thực thi.
Nhờ vậy, việc triển khai các kế hoạch xây dựng Cộng đồng ASEAN và các thỏa thuận quan trọng khác đã đạt được nhiều tiến triển cụ thể và có ý nghĩa, mặc dù gặp phải nhiều khó khăn, thách thức do tác động của các nhân tố trong và ngoài ASEAN, nhất là những diễn biến nhanh chóng và phức tạp của tình hình khu vực và quốc tế.
Về chính trị-an ninh, việc triển khai Kế hoạch tổng thể về xây dựng Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN (ASPC), nhất là trong 14 lĩnh vực ưu tiên được đẩy mạnh, đã tăng cường đối thoại và hợp tác về các vấn đề chính trị-an ninh, nâng cao hiểu biết và tin cậy giữa các quốc gia, vì lợi ích chung là hòa bình, an ninh, hợp tác và phát triển ở khu vực.
Các cơ chế đối thoại và hợp tác về chính trị-an ninh khu vực, nhất là Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) tiếp tục hoạt động mạnh mẽ và được bổ sung với việc lập một số cơ chế mới như Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng với các đối tác quan trọng (ADMM +), Hội nghị những người đứng đầu các cơ quan an ninh ASEAN (MACOSA) và Diễn đàn Biển ASEAN (AMF).
Các công cụ bảo đảm hòa bình và an ninh khu vực tiếp tục được củng cố và phát huy tác dụng, nhất là Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC), Hiệp ước về khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ) và Tuyên bố về Cách ứng xử của các bên liên quan ở Biển Đông (DOC).
Về kinh tế, việc thực hiện Kế hoạch tổng thể về xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) đã tiến hành nghiêm túc theo các chỉ tiêu và lộ trình đã đề ra, đạt được tiến triển khả quan. Với những nỗ lực to lớn ở cả tầm khu vực và quốc gia, ASEAN đã và đang triển khai hiệu quả các lộ trình tự do hóa và thuận lợi hóa về thương mại, dịch vụ, đầu tư, thông qua các thỏa thuận quan trọng như Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), Hiệp định đầu tư toàn diện ASEAN (ACIA), Gói cam kết thứ 8 của Khung hợp tác về dịch vụ…
Đáng chú ý, hợp tác nhằm phục hồi kinh tế và phát triển bền vững được thúc đẩy mạnh mẽ và rộng rãi không chỉ trong ASEAN mà cả giữa ASEAN với các đối tác quan trọng ở khu vực.
Về văn hóa-xã hội, nỗ lực triển khai Kế hoạch tổng thể về xây dựng Cộng đồng Văn hóa-Xã hội ASEAN (ASCC) đã đạt được nhiều bước tiến tích cực. ASEAN đã thống nhất xác định và đẩy mạnh hợp tác trên 4 lĩnh vực ưu tiên là đối phó với các thách thức toàn cầu, nhất là về biến đổi khí hậu; phát triển nguồn nhân lực cho phục hồi kinh tế; tăng cường phúc lợi xã hội và phát triển cho phụ nữ và trẻ em ASEAN; và đẩy mạnh hợp tác văn hóa.
Nét đáng chú ý là đã có nhiều tiến triển cụ thể trong nỗ lực xây dựng một Cộng đồng ASEAN chia sẻ và đùm bọc lẫn nhau, phát triển con người, phục vụ và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Đó là các thỏa thuận được thể hiện trong Tuyên bố chung ASEAN về Phát triển nguồn nhân lực, về Tăng cường phúc lợi và phát triển phụ nữ và trẻ em, về Hợp tác hỗ trợ người và tàu thuyền gặp nạn trên biển, việc lập và hoạt động của Uỷ ban liên Chính phủ ASEAN về nhân quyền (AICHR) và Ủy ban về Thúc đẩy các quyền của phụ nữ và trẻ em ASEAN (ACWC), các hoạt động tăng cường quảng bá và nâng cao nhận thức về ASEAN cũng như tạo dựng ý thức cộng đồng trong mọi tầng lớp nhân dân.
Về thu hẹp khoảng cách phát triển, việc triển khai Kế hoạch công tác về Sáng kiến liên kết ASEAN (IAI) đã có nhiều tiến triển với nhiều dự án thiết thực và hành động cụ thể, thu hút được sự quan tâm và hỗ trợ của nhiều đối tác cả trong và ngoài ASEAN. Hợp tác tiểu vùng, nhất là ở Mekong cũng được đẩy mạnh thông qua nhiều khuôn khổ khác nhau, góp phần cho mục tiêu thu hẹp khoảng cách phát triển của ASEAN.
Đáng chú ý là việc xây dựng và thông qua Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN, một văn kiện quan trọng bổ sung cho Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, sẽ góp phần đẩy mạnh liên kết ASEAN và tạo cơ sở mở rộng kết nối ra toàn khu vực Đông Á.
Kế hoạch này đề ra những mục tiêu và biện pháp tăng cường kết nối ASEAN trên 3 lĩnh vực ưu tiên là hạ tầng, thể chế và người dân, nhất là ở Tiểu vùng Mekong. Các nước cũng đã nhất trí lập Ủy ban điều phối để triển khai; nhấn mạnh cần huy động đủ nguồn lực thực hiện, kể cả sớm lập Quỹ Cơ sở hạ tầng ASEAN cũng như huy động nguồn lực từ các nguồn khác.
Hiến chương ASEAN đã thực sự đi vào cuộc sống cả về khía cạnh pháp lý và tổ chức bộ máy, tạo cơ sở pháp lý và khuôn khổ thể chế cho gia tăng liên kết ASEAN, trước mắt là hỗ trợ mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN. Các cơ quan chính của ASEAN đã hoạt động trôi chảy, nhất là 4 Hội đồng cấp Bộ trưởng và Ủy ban Đại diện Thường trực về ASEAN (CPR) ở Jakarta. Các văn kiện pháp lý bổ trợ cho Hiến chương đã cơ bản được hoàn tất, trong đó có Nghị định thư về Giải quyết tranh chấp và Hiệp định về Quyền ưu đãi miễn trừ.
Ba là, quan hệ đối ngoại của ASEAN được tăng cường mạnh mẽ, hỗ trợ đắc lực cho mục tiêu hòa bình, an ninh và phát triển của ASEAN. Trong khi tập trung xây dựng Cộng đồng, ASEAN tiếp tục đẩy mạnh những nỗ lực tăng cường quan hệ với các đối tác bên ngoài thông qua nhiều khuôn khổ khác nhau. Các đối tác ngày càng coi trọng vai trò và quan hệ với ASEAN; gia tăng cam kết hỗ trợ ASEAN bằng nhiều hình thức khác nhau, kể cả về tài chính; tích cực tham gia vào hoạt động của các diễn đàn khu vực.
Trong năm qua, quan hệ giữa ASEAN với các đối tác chính theo khuôn khổ ASEAN+1 được đẩy mạnh và nâng cấp. Việc tổ chức Cấp cao ASEAN+1 với một số đối tác (Nga, Australia, New Zealand, Hoa Kỳ và LHQ) ngoài Cấp cao hàng năm với 4 nước (Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn độ), đã tạo động lực phát triển hơn nữa quan hệ giữa ASEAN với các đối tác này.
Quan hệ ASEAN-Hàn Quốc được nâng lên thành đối tác chiến lược, trong lúc quan hệ đối tác chiến lược với Trung Quốc và Nhật Bản tiếp tục phát triển sâu rộng hơn; quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ được nâng cấp lên tầm chiến lược; quan hệ với các đối tác còn lại (Ấn Độ, Australia, New Zealand, Nga, EU, Canada, LHQ) đều đã trở thành quan hệ đối tác toàn diện. ASEAN và các đối tác cũng đã triển khai nhiều hoạt động hợp tác trên cơ sở các Kế hoạch hành động hiện có, đồng thời đạt nhiều thoả thuận mới nhằm đẩy mạnh hơn nữa hợp tác trên nhiều lĩnh vực.
Các diễn đàn khu vực do ASEAN giữ vai trò chủ đạo, nhất là ASEAN+3 và Cấp cao Đông Á (EAS) tiếp tục phát triển năng động, góp phần đẩy mạnh đối thoại và hợp tác rộng rãi ở khu vực Đông Á.
Tiến trình Hợp tác ASEAN+3 đang phát triển sâu rộng trong 22 lĩnh vực với gần 60 cơ chế khác nhau. Những kết quả đáng kể nhất là Thỏa thuận đa phương hóa Sáng kiến Chiang Mai (với trị giá 120 tỷ USD) đã có hiệu lực từ tháng 3/2010, nỗ lực nghiên cứu khả thi về việc lập một Khu vực mậu dịch tự do Đông Á và việc chuẩn bị ký Hiệp định Quỹ dự trữ gạo khẩn cấp.
Điều quan trọng là các nước liên quan đều khẳng định lại tầm quan trọng của khuôn khổ hợp tác ASEAN+3, coi đó là công cụ chính cho mục tiêu lâu dài là xây dựng cộng đồng Đông Á; sẽ lập Nhóm Tầm nhìn Đông Á lần II (EAVG II) để tiếp tục kiểm điểm và khuyến nghị định hướng cho hợp tác ASEAN+3.
Tiến trình EAS tiếp tục phát triển năng động với 2 dấu ấn quan trọng là Tuyên bố chung kỷ niệm 5 năm thành lập EAS (trong đó khẳng định lại các mục tiêu, nguyên tắc, thể thức và trọng tâm của EAS cũng như vai trò chủ đạo của ASEAN đã được thống nhất từ 2005) và quyết định mở rộng EAS cho Nga và Hoa Kỳ tham gia từ năm 2011.
Hợp tác EAS trong 5 lĩnh vực ưu tiên (tài chính-kinh tế, năng lượng, môi trường, quản lý thảm hoạ và giáo dục) được triển khai khá mạnh, đạt được những tiến triển đáng kể ban đầu. Điểm đáng chú ý là các nước đều nhấn mạnh cần bảo đảm EAS là diễn đàn của lãnh đạo để đối thoại và hợp tác về các vấn đề chiến lược liên quan đến hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực; cần đẩy mạnh đối thoại về các vấn đề chính trị-an ninh, đồng thời thúc đẩy hợp tác trên một số lĩnh vực ưu tiên, nhưng cần tránh mở rộng sang nhiều lĩnh vực chuyên môn thuần túy vì có thể làm thay đổi mục tiêu và tính chất của EAS.
Bốn là, vai trò khu vực và vị thế quốc tế của ASEAN được nâng cao một cách thực chất. ASEAN đã đạt nhất trí cao về quan điểm trong lúc ưu tiên xây dựng Cộng đồng ASEAN, Hiệp hội sẽ tiếp tục đẩy mạnh quan hệ đối ngoại và giữ vai trò trung tâm trong một cấu trúc khu vực đang định hình, tạo điều kiện cho các đối tác quan trọng tham gia sâu rộng hơn và đóng góp tích cực vào việc xử lý các vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực cũng như hỗ trợ mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN.
Theo đó, ASEAN đã thống nhất lập trường chung là cần thúc đẩy một cấu trúc khu vực đa tầng nấc, dựa trên các tiến trình hợp tác khu vực hiện có, đan xen, bổ sung và hỗ trợ lẫn nhau, trong đó ASEAN giữ vai trò chủ đạo; không ủng hộ một cấu trúc khu vực duy nhất bao trùm lên cả khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
ASEAN đã quyết định mở rộng EAS để Nga và Hoa Kỳ tham gia trên cơ sở ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN và tôn trọng các mục tiêu, nguyên tắc, thể thức và ưu tiên của EAS đã được thống nhất từ trước. ASEAN cũng quyết tâm chủ động tiến hành các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các diễn đàn hiện có do ASEAN giữ vai trò chủ đạo như ASEAN+1, ASEAN+3, EAS và ARF; và lập thêm khuôn khổ ADMM+. Ngoài ra, ASEAN cũng phát huy được vai trò quan trọng thông qua những đóng góp tích cực tại các diễn đàn khác như APEC, ASEM, FEALAC, G-20 và LHQ.
Các đối tác chính đều đánh giá cao vai trò và vị thế quốc tế của ASEAN; khẳng định ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực, kể cả quyết định mở rộng EAS cho Nga và Hoa Kỳ tham gia cũng như vai trò chủ đạo của Hiệp hội tại các diễn đàn khu vực hiện có. Các đối tác nhìn chung chia sẻ quan điểm của ASEAN về xây dựng một cấu trúc khu vực đa tầng nấc dựa trên các diễn đàn khu vực hiện có.
Nhiều nước hoặc nhóm nước khác ngày càng coi trọng vai trò và quan hệ với ASEAN; mong muốn tăng cường hợp tác hoặc lập quan hệ với ASEAN với nhiều hình thức khác nhau như Pakistan, Belarus, Kazakhstan, Thổ Nhĩ Kỳ, Brazil, Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC), Khối Thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR)…
Năm là, đối thoại và hợp tác khu vực nhằm duy trì hòa bình và an ninh cũng như phát triển bền vững và ứng phó với những thách thức toàn cầu được tăng cường mạnh mẽ và rộng khắp thông qua nhiều khuôn khổ và cấp độ khác nhau. Mặc dù trải qua nhiều diễn biến phức tạp, có thể khẳng định môi trường hoà bình và an ninh khu vực về cơ bản được củng cố và tăng cường chủ yếu do việc gia tăng các hoạt động tăng cường đối thoại, xây dựng lòng tin và hợp tác về các vấn đề chính trị ở khu vực. ASEAN đã tích cực tiến hành các nỗ lực xây dựng Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN và đạt được những tiến triển quan trọng.
Các cơ chế về an ninh khu vực, nhất là ARF tiếp tục phát huy tác dụng tích cực, trong đó có việc thông qua Kế hoạch hành động thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn ARF; và được bổ sung thêm một số cơ chế mới, nhất là ADMM+. Các công cụ bảo đảm an ninh khu vực tiếp tục phát huy tác dụng trong việc xây dựng và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử giữa các quốc gia.
Việc Canada và Thổ Nhĩ Kỳ và sắp tới là EU tham gia TAC đã đưa số quốc gia và thực thể ngoài ASEAN tham gia TAC lên thành 19, thực sự làm cho Hiệp ước này trở thành Bộ quy tắc ứng xử chỉ đạo quan hệ giữa các quốc gia khi tham gia các hoạt động ở khu vực. Việc thực hiện DOC có những tiến triển mới đáng khích lệ với việc nối lại họp Nhóm công tác chung ASEAN-Trung Quốc và dự kiến sớm họp lại Quan chức cao cấp (SOM) về DOC cũng như một số cam kết khác giữa các bên liên quan.
Điều quan trọng là nhiều nước trong và ngoài khu vực đều quan tâm và chia sẻ nhận thức chung là cần duy trì hoà bình và an ninh ở Biển Đông; giải quyết hòa bình các tranh chấp theo luật pháp quốc tế, nhất là Công ước LHQ về Luật Biển 1982; thực hiện hiệu quả DOC và tiến tới thông qua Bộ quy tắc ứng xử về Biển Đông (COC). Việc đối thoại thường xuyên ở các cấp về các vấn đề khu vực và quốc tế khác, trong đó có tình hình Myanmar và bán đảo Triều Tiên đã giúp tăng cường hiểu biết và xây dựng lòng tin cậy giữa các nước liên quan, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tìm giải pháp phù hợp bằng biện pháp hòa bình.
Hợp tác nhằm phục hồi kinh tế và phát triển được đẩy mạnh rộng rãi trên nhiều tầng nấc khác nhau, trở thành chủ đề ưu tiên tại các diễn đàn khu vực và quốc tế. Cùng với nỗ lực xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN, Hiệp hội đã đạt những thoả thuận mới, thể hiện rõ nhất trong Tuyên bố chung về phục hồi và phát triển bền vững của Cấp cao ASEAN-16 và Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN được thông qua tại Cấp cao ASEAN-17. ASEAN cũng trao đổi và thống nhất với các đối tác liên quan về phương hướng và biện pháp nhằm phát triển bền vững thông qua các khuôn khổ ASEAN+1, ASEAN+3, EAS và kể cả tại G-20.
Một trong những nỗ lực quan trọng là trong lúc triển khai các thỏa thuận tự do thương mại (FTA) với các đối tác, ASEAN cũng tích cực thúc đẩy nghiên cứu khả thi việc thành lập một FTA toàn khu vực Đông Á thông qua khuôn khổ ASEAN+3 và EAS.
Hợp tác ứng phó với những thách thức toàn cầu, nhất là về biến đổi khí hậu cũng được đẩy mạnh trên nhiều tầng nấc khác nhau. ASEAN đã ra Tuyên bố chung về ứng phó với biến đổi khí hậu và đang khẩn trương xây dựng Kế hoạch hành động để thực hiện, đồng thời đẩy mạnh hợp tác với các đối tác thông qua nhiều khuôn khổ khác nhau cũng như tích cực đóng góp cho nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế trong việc đạt được một thoả thuận quốc tế mang tính pháp lý về biến đổi khí hậu. Hợp tác về quản lý thảm hoạ, phòng chống dịch bệnh và những thách thức xuyên quốc gia khác cũng được quan tâm thúc đẩy và đạt những tiến triển có ý nghĩa.
Điểm đáng chú nữa là hợp tác về phát triển Tiểu vùng Mekong có những bước tiến quan trọng, với sự quan tâm và tham gia ngày càng lớn của các đối tác ngoài ASEAN, mặc dù Mekong không hoàn toàn thuộc khuôn khổ hợp tác chính thức của ASEAN nhưng được sự ủng hộ mạnh mẽ về chính trị của ASEAN (được thể hiện trong nhiều văn kiện quan trọng của Hiệp hội). Việt Nam đã tổ chức Cấp cao Mekong-Nhật Bản lần 2 và hai Cuộc họp Bộ trưởng Mekong-Hoa Kỳ; đóng góp quan trọng cho thành công của Cấp cao đầu tiên của Ủy hội Mekong; tích cực tham gia các cơ chế tiểu vùng như CLV, CLMV và ACMECS.
Nhiều đối tác khác (Ấn Độ, Hàn Quốc, Nga, Australia và New Zealand) ngày càng quan tâm hơn và mong muốn hợp tác với các nước ở tiểu vùng Mekong. Ngoài các lĩnh vực phát triển hạ tầng, kinh tế-thương mại và xóa đói giảm nghèo, các nội dung hợp tác về ứng phó với biến đổi khí hậu và đảm bảo nguồn nước sông Mekong đã được quan tâm thúc đẩy mạnh.
Sáu là, quan hệ song phương giữa Việt Nam với các nước trong và ngoài ASEAN được tăng cường mạnh mẽ và thực chất. Trong năm qua, Việt Nam đã chủ động tổ chức hội đàm và tiếp xúc song phương với Lãnh đạo nhiều nước (kể cả Cấp cao và cấp Bộ trưởng) nhân dịp đến tham dự các Hội nghị của ASEAN để bàn biện pháp tăng cường quan hệ song phương, đạt được nhiều thoả thuận quan trọng và thiết thực.
Ngoài ra, nhiều nước khác do nhận thấy vai trò và tiềm năng phát triển của Việt Nam đã chủ động đến thăm hoặc tiếp xúc với Lãnh đạo ta để trao đổi các biện pháp đẩy mạnh quan hệ và hợp tác cụ thể. Có thể nói quan hệ song phương giữa ta với nhiều nước trên thế giới, nhất là với các đối tác lớn đã có những bước phát triển thực chất và hiệu quả, tiếp tục đi vào chiều sâu.
Bảy là, chúng ta đã tranh thủ việc tổ chức các Hội nghị ASEAN để quảng bá đất nước, con người, lịch sử, văn hóa và tiềm năng phát triển của Việt Nam. Chúng ta đã tiến hành với nhiều biện pháp và hình thức khác nhau, từ các hoạt động trong khuôn khổ các hội nghị được tổ chức ở nhiều tỉnh, thành phố, đến các chương trình biểu diễn văn nghệ, chiêu đãi, triển lãm, thông tin, báo chí…
Qua việc chứng kiến tận mắt, các lãnh đạo, đại biểu và giới báo chí quốc tế hiểu rõ hơn về đất nước và con người cũng như tiềm năng phát triển của Việt Nam, góp phần thúc đẩy những nỗ lực tăng cường quan hệ và hợp tác giữa các nước với Việt Nam.
Tóm lại, có thể khẳng định rằng chúng ta đã hoàn thành tốt đẹp nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2010 với dấu ấn đậm nét Việt Nam. Những thành quả của năm 2010 đã thực sự thúc đẩy liên kết ASEAN và quan hệ giữa ASEAN với các đối tác chuyển sang thời kỳ hành động cụ thể và lên tầm cao mới theo hướng toàn diện và thực chất hơn, đồng thời khẳng định được vai trò trung tâm của ASEAN trong một cấu trúc khu vực đang định hình, qua đó tạo đà mạnh mẽ cho ASEAN hướng tới mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.
Mặt khác, kết quả của năm 2010 cũng đặt ra một số vấn đề mà chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu và có chủ trương phù hợp trong tham gia hợp tác ASEAN trong thời gian tới, nhằm tiếp tục bảo đảm môi trường hoà bình, an ninh, hợp tác và phát triển ở khu vực, vì lợi ích chung của ASEAN và của Việt Nam. Lãnh đạo và đại biểu các nước cũng như dư luận quốc tế và báo chí đều đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong năm đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN.
Thành công của nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm 2010 đánh dấu một bước phát triển mới đầy ý nghĩa của Việt Nam trên bước đường hội nhập khu vực và quốc tế. Những nỗ lực và đóng góp tích cực của Việt Nam cho sự phát triển và lớn mạnh của ASEAN thêm một lần nữa khẳng định chính sách nhất quán của chúng ta coi trọng ASEAN cả về hợp tác đa phương và quan hệ song phương, luôn nỗ lực hết mình vì một ASEAN vững mạnh, đoàn kết và liên kết ngày càng chặt chẽ hơn.
Đây cũng chính là lợi ích chiến lược lâu dài của Việt Nam, là một bộ phận quan trọng trong đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ, chủ động hội nhập khu vực và quốc tế của chúng ta.
Thành công của nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm 2010 nói riêng cũng như những kết quả tốt đẹp của quá trình tham gia ASEAN 15 năm qua, xuất phát từ đường lối đối ngoại đúng đắn, sáng suốt của Đảng, Nhà nước ta, từ vai trò, vị thế của đất nước sau 20 năm Đổi Mới và mở cửa.
Trong bối cảnh tình hình diễn biến nhanh chóng và phức tạp, những kết quả đạt được là do sự chỉ đạo sáng suốt, sát sao và kịp thời của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Quốc hội; là tổng hòa nỗ lực đóng góp của tất cả các bộ/ngành và địa phương, nhất là sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ/ngành chịu trách nhiệm phụ trách ba Cộng đồng trụ cột (Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội), các Bộ Quốc phòng, Công an, các cơ quan của Quốc hội và các địa phương đăng cai tổ chức các hội nghị.
Đặc biệt đáng biểu dương là sự nỗ lực của các cơ quan trong Ủy ban Quốc gia về ASEAN 2010 trong suốt gần 2 năm vừa chuẩn bị, vừa trực tiếp thực hiện vai trò quan trọng này. Một trong những yếu tố làm nên thành công của năm ASEAN 2010 còn là tinh thần tận tụy, tích cực và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ trực tiếp tham gia thực hiện và phục vụ các hoạt động của năm Chủ tịch ASEAN 2010.
Khép lại một năm với đầy ắp các sự kiện dồn dập và sôi động cũng như những thành tựu to lớn của ASEAN, chúng ta càng có thêm cơ sở vững chắc để tin tưởng vào tương lai tươi sáng của Cộng đồng ASEAN vững mạnh, đoàn kết và thịnh vượng vào 2015 cũng như vai trò và vị thế quốc tế của Việt Nam.
Theo Cổng TTĐT Chính phủ
