Sử dụng nước dưới đất theo hướng tránh “vắt kiệt”

Thời gian qua, tình trạng khai thác, sử dụng nước ngầm (hay còn gọi là nước dưới đất) không theo đúng quy định pháp luật xảy ra khá phổ biến trên địa bàn TP. Nha Trang. Đây chính là nguyên nhân cơ bản gây nên tình trạng ô nhiễm nguồn nước và góp phần làm cạn kiệt cục bộ tài nguyên nước ngầm trên địa bàn thành phố.

TP. Nha Trang có tầng chứa nước ngầm phân bố ở trung tâm thành phố với tổng trữ lượng cho phép khai thác là 29.874m³/ngày đêm. Hiện nay, ở Nha Trang có hơn 874 lỗ khoan đang khai thác nước ngầm, chủ yếu tập trung ở các nhà hàng, khách sạn, cơ sở sản xuất, rửa xe… với lưu lượng đang khai thác là 23.050m3/ngày đêm, chiếm hơn 70% trữ lượng hiện có. Trong đó, các nhà máy ở khu vực Bình Tân đang khai thác một lượng nước ngầm rất lớn, mỗi ngày từ 1.000 - 1.500m³. Đó là chưa kể đến nhu cầu khai thác trong các hộ gia đình. Số liệu này cho thấy, TP. Nha Trang đang đứng trước nguy cơ cạn kiệt và gây ô nhiễm các nguồn nước ngầm, làm cho nhiều nguồn nước ngầm ở ven biển có nguy cơ bị xâm nhập mặn nếu tiếp tục khai thác, “vắt kiệt” như hiện nay.

So với nước mặt, nước ngầm có chất lượng tốt hơn, trong khai thác sử dụng giảm được chi phí về xây dựng công trình tạo nguồn và dẫn từ xa tới nên lâu nay, người ta đã khai thác để phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất. Mặt khác, việc sử dụng nguồn nước này còn có nguồn lợi rất lớn, vì không phải đóng phí hoặc phí rất thấp. Chính vì thế, nhu cầu khai thác nước ngầm để sinh hoạt, dùng trong công nghiệp, nuôi trồng thủy sản tăng nhanh. Trong khi đó, trước đây, do thiếu thông tin, số liệu, dữ liệu về tài nguyên nước nên công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực này đã gặp rất nhiều khó khăn. Vì vậy, tình trạng nhiều tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng nước ngầm không theo quy định của pháp luật còn xảy ra khá phổ biến. Đó cũng chính là nguyên nhân cơ bản gây nên ô nhiễm nguồn nước, làm cạn kiệt cục bộ tài nguyên nước ngầm trên địa bàn TP. Nha Trang.

Mới đây, TP. Nha Trang và Sở Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) đã công bố quy hoạch khai thác, sử dụng nguồn nước dưới đất trên địa bàn thành phố. Quy hoạch này cho thấy, lượng nước ngầm hiện nay ở TP. Nha Trang cần đặt ra vấn đề chất lượng nguồn nước và quan trọng hơn là khai thác như thế nào cho hợp lý để bảo vệ môi trường thành phố. Quy hoạch cũng phân vùng khả năng bị ô nhiễm của nước ngầm. Như hiện nay, các vùng có nguy cơ nhiễm mặn cao ở TP. Nha Trang nằm ở khu vực ven biển (phía Đông đường Trần Phú, Phạm Văn Đồng, phía Đông Quốc lộ 1A ở xã Vĩnh Lương), các cửa sông suối đổ ra biển, khu vực Bình Tân… Còn tại khu vực thung lũng sông Quán Trường, sông Đồng Bò, xuất phát từ Vĩnh Xuân (xã Vĩnh Thái) kéo xuống Phước Thượng, Phước Trung; khu vực Vĩnh Phương, Vĩnh Ngọc chạy dọc theo thung lũng sông Cái, ở Cát Lợi, Văn Đăng (xã Vĩnh Lương)…, nguồn nước ngầm gần như đã bị nhiễm mặn hoàn toàn, độ khoáng hóa của nước lớn hơn 1.000mg/l, không đạt theo tiêu chuẩn của chất lượng nước dùng cho ăn uống… Riêng chất lượng nước ngầm của TP. Nha Trang hầu như đạt tiêu chuẩn cho phép để sử dụng, không bị ô nhiễm về mặt hóa học. Một số mẫu có những nguyên tố vi lượng với hàm lượng rất ít, không đáng ngại.

Nước ngầm không phải là nguồn tài nguyên vô tận. Theo ông Mai Xuân Hưng - Phó Giám đốc Sở TN-MT: “Chúng tôi sẽ tăng cường việc quản lý sử dụng tài nguyên nước một cách đồng bộ và hợp lý, tránh khai thác vô tổ chức, cần tính toán và quan tâm đến vấn đề cân đối khả năng lượng nước có thể khai thác của các vùng, các đơn vị sử dụng nguồn nước trên địa bàn. Riêng nước ngầm phải ưu tiên cho nhu cầu dân sinh, chứ không thể tìm cách “vắt kiệt” cho sản xuất tràn lan và không kiểm soát được như hiện nay; hạn chế tình trạng người dân khoan, đào giếng tự phát gây xâm hại đến tài nguyên nước dưới đất”.

TP. Nha Trang sẽ phối hợp với Sở TN-MT và các đơn vị liên quan tăng cường công tác kiểm tra, xử lý nghiêm việc hành nghề khoan nước ngầm; ngăn chặn, đình chỉ việc khai thác sử dụng nước ngầm không phép, không đúng quy trình để tránh gây ô nhiễm, cạn kiệt nguồn nước; kiểm tra, lập danh bạ các giếng khoan khai thác đã bị hỏng, không còn hoạt động và tổ chức san lấp các lỗ khoan không đạt yêu cầu, hoặc lỗ khoan không sử dụng để tránh chất bẩn xâm nhập nguồn nước.

Hiện nay, hầu như chưa có cơ sở nào được cấp phép khai thác nước ngầm theo quy định. Do vậy, các tổ chức, cá nhân đang khai thác, sử dụng nước ngầm trên địa bàn TP. Nha Trang chưa được cấp giấy phép khai thác theo quy định của Luật Tài nguyên nước thì trong thời hạn 1 năm kể từ ngày quy hoạch được công bố phải làm thủ tục xin cấp giấy phép và đăng ký công suất khai thác theo quy định.

THU AN