Những thách thức trong tương lai

Theo số liệu thống kê, mỗi ngày trên thế giới có khoảng 4.000 trẻ em thiệt mạng vì nước sinh hoạt không an toàn và công tác vệ sinh yếu kém.

Theo số liệu thống kê, mỗi ngày trên thế giới có khoảng 4.000 trẻ em thiệt mạng vì nước sinh hoạt không an toàn và công tác vệ sinh yếu kém. Trước tình trạng trên, Tổng Thư ký Liên hợp quốc chọn chủ đề “Nước sạch cho một thế giới khỏe mạnh” cho ngày Nước thế giới năm 2010, nhằm kêu gọi cộng đồng dân cư trên toàn thế giới hãy quan tâm hơn nữa đến việc khai thác, sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên nước.

° Những thách thức

Sự gia tăng dân số kéo theo sự gia tăng về nhu cầu nước sạch cho ăn uống và lượng nước cần dùng cho sản xuất.

Sông Cái Nha Trang từ lâu đã là nguồn nước chủ yếu đối với nông nghiệp, lâm nghiệp của các huyện Khánh Vĩnh, Diên Khánh, đối với các lĩnh vực công nghiệp, du lịch, nuôi trồng thủy sản, và nước sinh hoạt của TP. Nha Trang. Lưu vực sông Cái Nha Trang có tổng lượng dòng chảy vào khoảng 2,078 tỷ m3/năm, với dân số khoảng 546.124 người (Niên giám thống kê năm 2008) thì bình quân đầu người trong lưu vực khoảng 3.804m3/người/năm, thấp hơn so với trung bình toàn quốc và mức trung bình của thế giới. Theo sự phân hạng thế giới, nước nào đạt dưới 4.000m3/người/năm thì thuộc loại nghèo về nước; vì vậy, lưu vực sông Cái thuộc diện nghèo về nước. Trong khi đó, sự biến đổi khí hậu cũng như thói quen tiêu dùng, khai thác nước đang đặt ra vấn đề về sự suy kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá này. Tuy nhiên, vấn đề cần đặt ra là tổng lượng dòng chảy 4 tháng mùa lũ (tháng 9 đến tháng 12) chiếm đến 65 - 66% lượng dòng chảy cả năm, còn lượng dòng chảy 8 tháng mùa cạn (tháng 1 đến tháng 8) chỉ chiếm từ 34 - 35% lượng dòng chảy cả năm. So sánh với nhu cầu dùng nước, sự phân phối dòng chảy không đồng đều giữa 2 mùa như trên rất bất lợi cho sản xuất. Trong khi nhu cầu dùng nước trong các tháng mùa cạn rất cao thì dòng chảy trên sông lại nhỏ, trái lại nhu cầu dùng nước trong các tháng mùa lũ không cao lắm thì phần lớn nước lại tập trung trong những tháng này. Dĩ nhiên, trong chuỗi số liệu quan trắc nhiều năm, cũng đã có năm xảy ra mưa lũ tiểu mãn vào các tháng giữa mùa khô đã góp phần làm giảm tình hình khô hạn, thiếu nước, song tần suất xảy ra khá thấp, lượng dòng chảy nhỏ, chỉ chiếm 3 - 6% lượng dòng chảy năm.

° Cạn kiệt và ô nhiễm nguồn nước

Xét chuỗi số liệu quan trắc khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa nói chung và lưu vực sông Cái nói riêng, cứ 6 - 9 năm có một đợt hạn hán nặng. Ngược lại, trong mùa lũ lại có xu hướng tăng và lũ lớn, kết hợp với rừng đầu nguồn bị phá hoại dẫn đến độ đục của nước sông rất lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng nước. Bên cạnh đó, tình hình xả nước thải chưa qua xử lý trực tiếp vào nguồn nước trong sông gây nên tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng, nhất là khu vực hạ lưu sông càng làm cho nguồn nước bị ô nhiễm. Tại TP. Nha Trang, các khu công nghiệp chế xuất, hàng ngày, một khối lượng lớn rác thải và nước thải sinh hoạt, công nghiệp đã thải vào hệ thống sông hoặc thấm vào trong lòng đất. Tại vùng sản xuất nông nghiệp, phân bón, thuốc trừ sâu sử dụng một cách bừa bãi đã làm cho không những nguồn nước mặt và cả nguồn nước ngầm cũng bị ô nhiễm, dẫn đến chất lượng nước ngày càng kém đi.

Theo kế hoạch của tỉnh đến năm 2010, 100% thành phố, thị xã và 80% ở nông thôn có nước sạch. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế - xã hội của tỉnh, đến năm 2010, tổng lượng nước ước tính khoảng 238 triệu m3 (theo quy hoạch thủy lợi tỉnh Khánh Hòa năm 2002). Mặt khác, do tác động của biến đổi khí hậu, đặc biệt là nhiệt độ không khí có xu thế tăng lên rõ rệt, sự biến động khá lớn về lượng mưa trong các mùa, dẫn tới lượng bốc thoát hơi tăng; lượng dòng chảy năm, dòng chảy mùa cạn có xu thế giảm trong khi nhu cầu dùng nước cho các ngành kinh tế lại càng tăng.

Hiện nay, sự tác động qua lại giữa nước, con người và tài nguyên sinh thái đang bị đe dọa mất quân bình. Các nguồn nước sử dụng ít nhiều đều bị ô nhiễm với các mức độ khác nhau, nhiều nơi rất trầm trọng, ảnh hưởng đến cuộc sống, sức khỏe con người, phá hoại sự cân bằng trong xã hội. Do đó, cần có các giải pháp quản lý, khai thác và bảo vệ tốt tài nguyên nước.

Kỹ sư LẠI THỊ LƯƠNG (Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Trung bộ)