Những điểm đáng chú ý của Luật Quy hoạch đô thị

Kể từ ngày 1-1-2010, Luật Quy hoạch đô thị (QHĐT) chính thức có hiệu lực. Vậy khi QH phải dựa trên nguyên tắc nào; bộ mặt ĐT sẽ ra sao?...

Ảnh minh họa

Kể từ ngày 1-1-2010, Luật Quy hoạch đô thị (QHĐT) chính thức có hiệu lực. Vậy khi QH phải dựa trên nguyên tắc nào; bộ mặt ĐT sẽ ra sao? Người dân có được tham gia quá trình lập QH? Khi có QH thì việc thực hiện ra sao?… là những điểm đáng chú ý nhất của luật này.

Nhiều năm qua, QHĐT là vấn đề “đau đầu” của xã hội. Những bất cập ấy thể hiện qua việc quản lý, sử dụng đất đai trong ĐT còn lãng phí; khi mật độ dân số tăng nhanh, tình trạng ô nhiễm môi trường ĐT ngày càng trầm trọng, các vấn đề về nhà ở, giao thông ĐT đang gây nhiều bức xúc. Đó là chưa kể đến việc kiến trúc ĐT còn chắp vá, thiếu bản sắc. Bản chất của QHĐT là định hướng về một ĐT hiện đại trong tương lai, nơi mà điều kiện sống của người dân sẽ được nâng lên, nhưng chính vì nó ở thì tương lai nên người dân - vốn quan tâm đến vấn đề trước mắt - “chưa dám tin” vào những lợi ích mà QH có thể mang lại. Vì thế, làm thế nào để điều hòa lợi ích Nhà nước và người dân là vấn đề cốt lõi mà Luật QHĐT phải hướng đến.

Trước hết, điểm mới quan trọng nhất của QHĐT là phải lấy ý kiến của nhân dân. Trước nay, người dân hoàn toàn không biết gì về chuyện QH. Đùng một cái, có thể nhà, đất của họ sẽ bị QH thành công viên, hồ bơi hay sân golf… Họ chỉ có thể biết khi Nhà nước công bố QH ấy trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc theo kiểu tình cờ nào đấy. Lâu nay, việc QH là chuyện của Nhà nước, còn QH có phù hợp với người dân hay không thì… không thuộc trách nhiệm của ai cả. Bởi thế mới có chuyện nhiều người dân sau khi biết QH của khu vực mình đang ở đã rất bức xúc, viết liền cả mấy trang giấy để phản biện nhưng chẳng đi tới đâu. Tóm lại, QH đã được… phê duyệt, “gạo đã thành cơm”. Hệ lụy của những kiểu QH này là rất lớn. Dự án trên giấy thì đồ sộ và hoành tráng, nhưng để thực hiện được lại là một vấn đề khác. Trong khoảng thời gian  không biết là bao lâu ấy, người dân cứ phải “lãnh đủ”, từ chuyện thiếu nước, thiếu điện, không được xây dựng, sửa chữa nhà cửa cho đến hộ khẩu cho con đi học…

Luật QHĐT ra đời quy định phải công khai việc lấy ý kiến của người dân khi lập QH; được thực hiện bằng hình thức gửi hồ sơ, tài liệu hoặc tổ chức hội nghị, hội thảo. Việc lấy ý kiến cộng đồng dân cư thực hiện thông qua lấy ý kiến của đại diện cộng đồng dân cư bằng hình thức phát phiếu điều tra, phỏng vấn… Vấn đề môi trường cũng sẽ được quan tâm hơn. Theo đó, QHĐT phải được đánh giá về tác động môi trường chiến lược và phải được thẩm định. Tuy nhiên, so với kỳ vọng của các nhà chuyên môn trước khi Luật được thông qua thì vấn đề này vẫn chưa được đáp ứng thấu đáo.

Theo luật mới, việc tổ chức quản lý và thực hiện QH được quy định khá cụ thể. Đó là việc công bố công khai QH trong thời hạn 30 ngày kể từ khi phê duyệt (điều này nhằm hạn chế viêïc ém thông tin để trục lợi của một bộ phận cán bộ có thẩm quyền). Mặt khác, phải cắm mốc chỉ giới đường đỏ, chỉ giới xây dựng, cốt xây dựng, ranh giới khu vực cấm xây dựng ngoài thực địa để người dân được biết.

Về đất đai, Nhà nước sẽ tổ chức giải phóng mặt bằng đối với khu vực đã được xác định trong QH dành cho việc xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và công trình hạ tầng xã hội. Khi xây dựng các trục giao thông theo QH, Nhà nước sẽ thu hồi phần đất ở 2 bên đường, tổ chức đấu thầu để chọn nhà đầu tư. Tuy nhiên về QH “treo”, Luật chưa có những quy định mang tính đột phá, mà chỉ để người dân tiếp tục sử dụng đất trong thời gian chưa thực hiện QH.

Về không gian kiến trúc, kể từ nay, không chỉ các ĐT mới mà các ĐT cũ cũng sẽ phải xây dựng hệ thống dây kỹ thuật ngầm chứ không còn tình trạng các cột điện và dây điện chằng chịt trên không trung như hiện nay.

Về xây dựng, đối với công trình xây dựng hiện có phù hợp QHĐT mà chưa phù hợp kiến trúc thì vẫn được tồn tại nhưng khi sửa chữa phải bảo đảm kiến trúc. Còn nếu không phù hợp QHĐT thì phải di dời theo tiến độ thực hiện.

Tuy nhiên, cũng còn một số vấn đề quan trọng được dư luận quan tâm nhưng chưa được Luật quy định cụ thể như: trách nhiệm của người có thẩm quyền lập, phê duyệt nhưng không khả thi, trách nhiệm của cơ quan quản lý cấp cơ sở khi để người dân “phá hỏng” QH bằng các dự án tự phát…

Hy vọng với Luật mới này, vấn đề QHĐT sẽ được làm tốt hơn trong tương lai, bảo đảm lợi ích lâu dài, đồng thời không để người dân bị thiệt thòi trong thời gian chờ thực hiện.

LÊ MINH