Chợ chuối Tết

Chợ chuối Tết ư? Ngày giáp Tết, khắp trong nam ngoài bắc, có góc chợ nào thiếu chuối? Đã có người nói vậy khi được mời về chợ chuối ở thôn Tân Xương, xã Suối Cát, huyện Cam Lâm. Nhưng nghe vậy, mấy lão nông địa phương chỉ cười xòa, trả lời giản dị mà đầy tự hào: “Tới chợ khắc biết!”.

Nằm cách trung tâm TP. Nha Trang khoảng 25km về phía tây nam, chợ chuối Tết đã hình thành từ vài chục năm nay. Đúng nghĩa chợ chuối, những ngày cận Tết, đường vào thôn Tân Xương không có gì khác ngoài chuối! Không sớm hơn, không muộn hơn, chợ chuối Tết chỉ họp từ ngày 23 tháng Chạp - ngày ông Táo về chầu trời, và đóng chợ vào ngày 26 - 27 tháng Chạp - thời điểm phù hợp nhất để chuối mua về còn chưng được cả Tết hoặc kịp chuyển đi các tỉnh, thành khác.

 

Chuối chờ người mua

Những ngày này, từ 4 giờ sáng, trên đoạn đường từ thôn Suối Lau 1, Suối Lau 2 ra Quốc lộ 1, xe máy chở chuối phóng ầm ầm tới ngã ba Tân Xương, nơi giao cắt Quốc lộ 1. Hừng đông, chợ bắt đầu náo nhiệt. Đến 8 giờ sáng, đã có chừng vài trăm xe máy đậu kín hai bên đường.

 

Tập kết chuối dưới chân đồi

 

Điều lạ kỳ, không như các chợ khác, chợ chuối đông đúc nhưng không ồn ào tiếng chào mời. Trong không khí se lạnh ngày cuối năm, chỉ thấy những chiếc xe máy chở chuối đứng san sát. Người bán, chính là người trồng chuối, cứ ngồi yên trên xe, ngắm cảnh chợ tấp nập, như thể họ chỉ tạm dừng xe chờ ai đó. Cũng đúng, họ đang chờ người mua chuối.

 

Những buồng chuối mang danh Suối Cát đã nức tiếng gần xa

 

Sát lề đường, hàng chục xe tải từ Huế, Quảng Bình, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Định… đậu sẵn chờ “ăn hàng”. Bên bãi đất trống, những người đóng gói hối hả bó những buồng chuối còn đẫm sương đêm rồi chuyển lên xe, sẵn sàng cho cuộc hành trình đưa chuối đi tỉnh khác. Ngoài ra, còn một đội quân túc trực thường xuyên tại chợ với cây bút và tập giấy. Đó là những người “săn chuối”. Xe máy chở chuối từ rẫy xuống, lập tức có người tới xem hàng, trả giá. Chỉ cần người bán gật đầu, họ sẽ viết tên lên cuống buồng chuối rồi trao cho người bán một tờ giấy ghi vắn tắt tên vựa, giá, số lượng. Vậy là chuối đã có chủ! Người bán chỉ việc chạy xe đến vựa, giao chuối, lấy tiền hoặc về nhà người “săn chuối” nhận tiền.

 

Chợ chuối ở xã Suối Cát được xem là chợ chuối Tết lớn nhất Nam Trung Bộ

Thực ra, không phải tới mấy ngày cận Tết, khu vực thôn Tân Xương mới chộn rộn vì chuối. Đầu tháng Chạp, đã có nhiều người tỏa về các làng tìm mua chuối. Họ theo chân người trồng chuối lên đồi, đánh giá chất lượng buồng chuối sắp đủ độ già, rồi đặt hàng, bởi chỉ cần chậm một chút là người khác đặt mua mất. Giá buồng chuối loại 1 (8 - 9 nải đều, đẹp) cũng vô chừng, có thể 600.000 - 800.000 đồng/buồng, có thể tới 1 triệu đồng. Năm ngoái, chợ chuối Suối Cát ghi nhận kỷ lục một buồng chuối được bán với giá 2 triệu đồng!

 

Hối hả đóng gói chuối

 

Nhưng đi chợ chuối Tết ở Suối Cát không chỉ là việc của người buôn bán. Có nhiều người đến đây chỉ để ngắm nhìn khung cảnh phiên chợ chuối đầu mối chỉ xuất hiện vài giờ mỗi ngày và vài ngày trong năm. Chẳng làm thất vọng người dạo chợ, những người bán chuối, không nôn nóng và rất thân thiện, sẵn sàng giảng giải về tiêu chuẩn chuối Tết ở Suối Cát. Đó phải là những buồng chuối có trái tròn căng, múp đầu, dài và khum đều, màu vỏ xanh dịu, sáng đẹp và còn nguyên lớp phấn trắng phớt đặc trưng. Dân sành chỉ cần nhìn là biết ngay chuối Suối Cát bởi lớp phấn trắng mốc này. Nhưng không chỉ bề ngoài, chuối Suối Cát được chuộng còn bởi luôn giữ mã đẹp. Khi chín, cả nải chuối vàng ươm, tươi rói, đặc biệt vỏ không hề thâm đen, ăn ngọt thanh, thơm, dẻo. Để có một buồng chuối Tết như vậy, nông dân Suối Cát phải chọn giống từ đầu năm, trồng và chăm công phu. Khi chuối trổ hoa, lại phải biết nhìn buồng và lượng sức cây mà cắt bỏ bắp đúng lúc, giúp cây dồn sức nuôi trái. Nói tưởng đơn giản, nhưng đứng giữa vùng đồi bạt ngàn hàng trăm héc-ta chuối, mới thấy công đoạn này không dễ dàng. Những ngày nắng nóng, lo nước tưới lên núi là cả vấn đề. Đến ngày cắt, chuyển chuối từ trên núi cao xuống không xây xước cũng là kỳ công. Có lẽ vì thế, chuối mốc ở Suối Cát trở thành lựa chọn hàng đầu của người dân miền Trung như: Bình Định, Huế, Quảng Bình, Quảng Ngãi, Phú Yên… Chuối mốc Suối Cát được chuộng đến nỗi nhiều người còn chở chuối từ huyện Diên Khánh, Khánh Vĩnh đến chợ này để bán hoặc xuất đi cho được giá! Vì vậy, thật không quá khi nói đây là chợ chuối Tết lớn nhất Nam Trung Bộ!

 

Xe tải các tỉnh tấp nập về “ăn hàng”

Tiểu Mai