1. Hồi đầu năm, tôi nhận được công văn của Hội Trí thức Khoa học và Công nghệ trẻ Việt Nam thông báo, thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) về xây dựng đội ngũ trí thức Việt Nam, hội đã tổ chức triển khai chương trình bình chọn những gương mặt trí thức tiêu biểu Việt Nam trên mặt trận kinh tế - xã hội.
1. Hồi đầu năm, tôi nhận được công văn của Hội Trí thức Khoa học và Công nghệ trẻ Việt Nam thông báo, thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) về xây dựng đội ngũ trí thức Việt Nam, hội đã tổ chức triển khai chương trình bình chọn những gương mặt trí thức tiêu biểu Việt Nam trên mặt trận kinh tế - xã hội. Qua đánh giá sơ bộ, “Hội đồng bình chọn về những đóng góp của ông cho đơn vị và xã hội, Ban tổ chức xin đề cử ông (...) vào danh sách bình chọn những gương mặt trí thức tiêu biểu Việt Nam năm 2015”. Chương trình sẽ được tổ chức trang trọng tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng (xã Hy Cương - Việt Trì)...
Đọc những dòng chữ trên mà lòng tôi lâng lâng, lỗ mũi nở to chắc đưa trái mắc ca vô lọt. Nhà mình sao phúc lớn quá, 7 đời nông dân chân lấm tay bùn, nay đột nhiên được phong là Trí thức tiêu biểu của đất nước (!). Liên hệ theo số điện thoại của ban tổ chức, tôi được biết dự lễ vinh danh xong, sẽ được dự tiệc giao lưu chúc mừng các trí thức tiêu biểu nữa. Chỉ có điều khi nghe số kinh phí phải đóng góp cho ban tổ chức và tính nhẩm chi phí mấy ngày bay ra dự lễ, mũi của tôi dần dần xẹp lại!
2. Bạn tôi - nữ giám đốc một doanh nghiệp cũng khá lớn, nghe tôi khoe được chọn là trí thức tiêu biểu chỉ mỉm cười ý nhị, đưa tôi một thư mời của Viện Khoa học Nghiên cứu nhân tài nhân lực, thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam. Thư mời ghi rõ: “Ghi nhận những đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung và quý đơn vị nói riêng, ban tổ chức xin trân trọng đề cử bà (...) tham gia chương trình “Chào xuân năm mới 2016” tại Nhà hát lớn Hà Nội, tổ chức vào ngày 2-1-2016.
Khi tham dự chương trình, người được bình chọn sẽ có quyền lợi: được nhận kỷ niệm chương của Viện Khoa học Nghiên cứu nhân tài nhân lực là bảng vàng ghi danh: Nhà Quản Lý Xuất Sắc Thời Kỳ Hội Nhập và Doanh Nghiệp Phát Triển Vững Mạnh (tôi xin được ghi lại nguyên văn cách viết hoa theo thư mời); được trao Tượng vàng Thánh Gióng đúc bằng đồng khối và mạ vàng 24K; tên của người được vinh danh được ghi trên bảng đồng mạ vàng và gắn trên tượng; dự tiệc giao lưu và đĩa DVD của chương trình. Ban tổ chức cũng lưu ý là chỉ có 100 tượng Thánh Gióng thôi, chế tác lại mất thời gian nên phải đăng ký sớm. Tôi hỏi thế kinh phí đóng cho ban tổ chức là bao nhiêu? Bạn tôi cười cho biết, chỉ gấp rưỡi khoản kinh phí cho cái trí thức tiêu biểu của ông thôi!
3. Mới đây nhất, vào tháng 8-2015, chương trình “Vinh quang Việt Nam 2015” do Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, Báo Công an nhân dân, Báo Đại Đoàn Kết, VTV, ANTV và Công ty Hữu Nghị Á Châu phối hợp tổ chức được truyền hình trực tiếp trên VTV1. Trong phần tuyên dương “điển hình tiên tiến”, Ban tổ chức đã vinh danh ông Phan Bá Huỳnh ở Krông Năng, Đắk Lắk. Mỗi gương điển hình tiên tiến được tặng một “tượng vàng Thánh Gióng”. Sau khi chương trình được phát sóng, dư luận Đắk Lắk đã “dậy sóng” vì ông Phan Bá Huỳnh từng bị công an địa phương xử phạt hành chính vì hành nghề mê tín dị đoan. Trả lời một tờ báo về việc vinh danh ông này, nhà sử học Dương Trung Quốc còn nói thầy bói có gì là xấu? Tôi nghĩ câu trả lời này đã làm sứt mẻ rất nhiều uy tín và hình ảnh của ông trong mắt mọi người!
4. Bạn tôi cười và nói: doanh nghiệp, doanh nhân bây giờ sẵn danh hiệu để tôn vinh lắm, hết trung tâm này đến hội kia mời tham gia chương trình vinh danh; từ tầm trong nước đến tầm khu vực; không tin thì cứ thăm một vài văn phòng doanh nghiệp mà xem. Bạn còn làm một phép tính hiệu quả rất nhanh cho tôi thấy: “Ông tính mà coi, để có mấy chục giây quảng cáo trên VTV, doanh nghiệp phải tốn kinh phí cũng cả chục triệu. Đây vừa được xuất hiện trên VTV, thường thì ban tổ chức mời một vài nhân vật có vai vế của bộ hoặc hội nào đó của Trung ương trao giải, lại có giấy chứng nhận, có ảnh chụp chung với nhân vật VIP, có tượng vàng... đem về văn phòng. Tất cả cũng khoảng 20 - 30 triệu đồng, cái nào hiệu quả hơn?”.
Tôi nghe bạn tôi nói vậy, cũng nhẩm tính lại “hiệu quả” của việc được phong làm trí thức tiêu biểu. Có lẽ cũng đóng tiền thôi!
Thủy Ngân
