Chung tay giữ biển sạch

Với chiều dài bờ biển gần 500km, hơn 200 đảo lớn, nhỏ, Khánh Hòa có lợi thế về kinh tế biển, nhưng sự phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng cũng tạo ra thách thức rất lớn trong công tác quản lý môi trường biển, nhất là khối lượng rác thải phát sinh ngày càng nhiều ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường biển.

Thách thức rác thải từ đất liền

Theo thống kê, mỗi ngày trên địa bàn tỉnh phát sinh hơn 1.800 tấn rác thải sinh hoạt, trong đó có gần 226 tấn rác thải nhựa. Thời gian qua, tỉnh đặc biệt quan tâm công tác bảo vệ môi trường biển, ban hành nhiều kế hoạch, giải pháp và triển khai các hành động cụ thể nhằm thu gom, xử lý rác thải phù hợp với đặc thù của địa phương và các mục tiêu quốc gia. Tỉnh đã triển khai hiệu quả nhiều hoạt động như: Phong trào "Chống rác thải nhựa" tại các xã, phường ven biển; tổ chức chiến dịch thu gom rác định kỳ tại bãi biển, cảng cá, khu dân cư; hợp tác với các tổ chức quốc tế để giám sát rác thải nhựa tại vịnh Nha Trang... Cùng với đó, nhiều doanh nghiệp du lịch trên địa bàn tỉnh đã tiên phong loại bỏ chai nhựa, dùng chai thủy tinh; thay thế ống hút nhựa bằng ống hút tre, gạo, cỏ; tái chế rác thải nhựa thành không gian, vật phẩm trang trí phục vụ du lịch, góp phần nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường cho du khách, như: Ana Mandara Cam Ranh, Sheraton Nha Trang Hotel & Spa; Khu du lịch Champa Island, Công ty Cổ phần Du lịch Long Phú... 

Hoạt động lặn biển nhặt rác ở vịnh Nha Trang. Ảnh: Câu lạc bộ lặn biển Viet Divers tại TP. Hồ Chí Minh cung cấp.

Tuy nhiên, rác thải trên biển vẫn còn nhiều, nguyên nhân do một bộ phận người dân và du khách vẫn còn thói quen xả rác; hệ thống thu gom, phân loại, tái chế còn thiếu đồng bộ, đặc biệt ở các đảo như: Bình Ba, Bích Đầm...; kinh phí cho các hoạt động giám sát, tuần tra, thu dọn rác còn hạn chế; việc xử lý ngư cụ hỏng và quản lý nguồn thải từ lồng bè còn nhiều khó khăn. Với hơn 200 đảo lớn, nhỏ, công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải tại các xã đảo gặp rất nhiều khó khăn, chi phí cao, dễ dẫn đến xử lý tại chỗ không đảm bảo (đốt, chôn lấp).

Hoạt động thu gom rác thải ven biển Nha Trang.

Theo ông Nguyễn Trọng Chánh - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, tình trạng ô nhiễm nhựa tại các cảng cá, khu vực ven biển đang ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh du lịch và chất lượng môi trường sống của tỉnh. Do đó, việc tiếp tục thực hiện kế hoạch quốc gia, của tỉnh về quản lý rác thải nhựa đại dương không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý, mà cần sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của cộng đồng ngư dân và doanh nghiệp.

Cần giải pháp đồng bộ, hành động quyết liệt 

Tại hội nghị tuyên truyền biển và hải đảo diễn ra mới đây, Tiến sĩ Nguyễn Thị Xuân Thắng - chuyên gia kỹ thuật, Ban Biến đổi khí hậu, Năng lượng, Môi trường (CCE), Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) Việt Nam cho biết, biển Khánh Hòa hiện nay có 4 nguồn phát thải chính, gồm: Hoạt động du lịch và dịch vụ ven biển; ngư nghiệp và nuôi trồng thủy sản, cảng cá; công nghiệp và cảng biển; rác thải sinh hoạt từ đất liền. Trong đó, rác thải sinh hoạt từ đất liền là vấn đề nan giải khi tỷ lệ thu gom rác đô thị đạt 97% nhưng năng lực xử lý còn yếu, rác thải từ khu dân cư ven sông, ven biển là nguồn ô nhiễm trực tiếp và kéo dài. Do đó, tỉnh cần đẩy mạnh phân loại rác thải tại nguồn, nâng cấp hạ tầng xử lý, triển khai các dự án làm sạch dòng sông. Trong hoạt động du lịch cần áp dụng Bộ tiêu chí du lịch xanh, yêu cầu khách du lịch, khách sạn thay thế vật phẩm thân thiện với môi trường; tuyên truyền, vận động du khách nâng cao ý thức và chung tay hành động. Trong hoạt động ngư nghiệp và nuôi trồng thủy sản, cần phát động phong trào "Tàu cá mang rác về bờ", quản lý chặt rác thải từ lồng bè, ngư cụ; đồng thời tăng cường thu gom, xử lý và giám sát nghiêm rác thải, nước thải từ hoạt động công nghiệp và cảng biển. 

Hoạt động lặn biển nhặt rác ở vịnh Nha Trang. Ảnh: Câu lạc bộ lặn biển Viet Divers tại TP. Hồ Chí Minh cung cấp.

Theo nhiều chuyên gia, tỉnh Khánh Hòa cần áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn; các cơ quan quản lý nhà nước và Nhân dân phải thay đổi tư duy rác thải, rác thải nhựa là nguyên liệu đầu vào cho các ngành công nghiệp khác (sản xuất hạt nhựa, vật liệu xây dựng, hàng may mặc...). Tỉnh cần kêu gọi, ưu đãi đầu tư cho các dự án tái chế, tái sử dụng; siết chặt quản lý, xử lý chất thải tại các khu công nghiệp, cảng cá, cảng biển và khu dân cư ven biển; đồng thời tăng cường hợp tác trong khu vực và quốc tế để tiếp cận nguồn lực tài chính, công nghệ môi trường tiên tiến và kinh nghiệm quản lý hiệu quả.

Hoạt động thu gom rác thải ven biển Nha Trang.

Các chuyên gia cho rằng, mọi công nghệ xử lý, tái chế sẽ không hiệu quả nếu rác thải không được phân loại tại nguồn, bởi rác thải nhựa lẫn lộn với rác hữu cơ sẽ không thể tái chế hiệu quả, chi phí xử lý tăng cao. Do đó, cần tăng cường hướng dẫn kỹ năng phân loại rác cho hộ gia đình, cơ sở kinh doanh; đồng bộ phương tiện, thời gian thu gom; đầu tư công nghệ xử lý, tái chế hiện đại thay cho chôn lấp; ứng dụng công nghệ GIS (bản đồ số) và drone (thiết bị bay) để giám sát, khoanh vùng các "điểm nóng" ô nhiễm, các nguồn xả thải lén. Cùng với đó, cần huy động nguồn lực từ doanh nghiệp, khuyến khích đầu tư vào thu gom, xử lý rác và phát huy vai trò giám sát, tuyên truyền của các tổ chức, cộng đồng.

THÁI THỊNH