Trong 365 ngày của một năm, có ít nhất hai phần ba thời gian tôi đi trên con đường ấy. Đi như một thói quen sau khi cà phê sáng, sau khi họp hay đôi khi sau buổi chiều đi khắp cùng đâu đó. Tôi quen sự đổi thay của con đường, như thể nó là một phần trong cuộc sống của mình: đường Trần Phú, Nha Trang.

Trước năm 1975, con đường có tên là Duy Tân. Con đường khi ấy nhỏ, mặc dù vẫn có dải phân cách cho hai luồng xe. Con đường bắt đầu từ xóm Cồn, ngay cửa sông Cái. Đó là một xóm chài nghèo với những ngôi nhà chồ bám trên cát biển, nơi đây có mấy con đường nhỏ rí chen cùng nhà, cả ngày nghe tiếng cassette vọng ra những bản cải lương, người buôn bán nhỏ bán hàng ngay trên đường. Sau đó, vào năm 2002, cầu Trần Phú được khánh thành và đi vào hoạt động, xóm Cồn di dời vào Hòn Rớ, nơi này giờ thành Công viên Yersin.

Con đường Duy Tân xưa nho nhỏ, khi đó có 13 cái ki ốt bán giải khát dọc biển. Người dân đẩy xe hoặc gánh hàng bán đủ thứ hàng hóa như: cóc ngâm, chùm ruột ngâm, mực nướng cán mỏng chấm tương ớt và cả cà rem cây trong mấy cái thùng như phích nước. Đặc biệt, có rất nhiều gánh đậu hũ đựng trong các hũ sành, múc ra chén ăn với đường nước. Sau nhiều năm, nhất là sau năm 1990, ngành Du lịch chuyển mình, trải qua gần 20 năm thay đổi, con đường Trần Phú bây giờ khác xưa.

Cái khác là có khoảng 100 khách sạn lớn nhỏ, tạo cho nơi này sự nhộn nhịp. Khởi đầu chỉ là khách sạn Nha Trang Logde cao 14 tầng, sau đó thêm khách sạn Yasaka-Saigon-Nhatrang… Giờ thì các khách sạn đã trở thành điểm hẹn cho nhiều khách như Skylight trên tầng 40 của khách sạn Havana với ngọn hải đăng giả, hay không gian cà phê lãng mạng trên tầng 24 khách sạn Sheraton… và nhiều hơn nữa.

Đường Trần Phú bây giờ đã trở thành nơi diễn ra các sự kiện, mà trọng tâm là Quảng trường 2-4. Nơi này là sân khấu lộ thiên tổ chức các sự kiện, ngày kỷ niệm lớn. Đường Trần Phú bây giờ có một số cây cổ thụ đã được chặt bỏ để con đường rộng hơn, nhưng cây xanh đa dạng và đẹp. Đó là hàng tra hay còn gọi là cây nho biển chịu nắng cong mình mặc kệ gió biển làm nghiêng ngả; là thảm thông xanh được tỉa tót tạo dáng; là những giàn hoa giấy rực rỡ khoe sắc ở Công viên Thanh Niên đã tạo nên điểm đến cho khách nhàn du. Nơi đây cũng đã trở thành điểm chụp ảnh cưới của bao lứa đôi.

Đường Trần Phú còn là nơi hoài niệm của những mối tình. Cái thuở khách du lịch chưa chộn rộn như bây giờ, các cặp đôi chở nhau chậm rãi đi hết con đường, không vội vàng trở về; hay đôi khi xuống thềm cát biển, trong bóng trăng đang chạm vào sóng, nghe hơi thở thanh xuân...

Tôi yêu con đường Duy Tân xưa, yêu cả con đường Trần Phú kiêu sa hôm nay. Ở đó, vào mùa lễ hội treo đèn kết hoa. Ở đó có những hàng bong bóng rộn ràng đêm giao thừa, chen xem pháo hoa hay chỉ là dạo quanh, ngắm nhìn cuộc sống đang trôi. Con đường dài 12km ấy đã và mãi mãi là con đường ven biển đẹp nhất đất nước này. Là dấu chân qua, là tiếng sóng biển vỗ bờ.

KHUÊ VIỆT TRƯỜNG