Với người ở quê thì mưa hay nắng đều là ân phúc của tạo hóa ban tặng. Mưa giúp cho việc gieo cấy thuận lợi, cây trái tốt tươi; còn nắng cho hơi ấm, xua đuổi ẩm thấp, giúp người nông dân phơi nông sản, tranh thủ làm dưa, làm tương.
Với người ở quê thì mưa hay nắng đều là ân phúc của tạo hóa ban tặng. Mưa giúp cho việc gieo cấy thuận lợi, cây trái tốt tươi; còn nắng cho hơi ấm, xua đuổi ẩm thấp, giúp người nông dân phơi nông sản, tranh thủ làm dưa, làm tương.
Làm tương thì phải có tay nghề, có kỹ thuật nhất định, nếu không tương sẽ bị trở, có mùi hôi hoặc chua nên rất ít người thích làm công việc này, còn dưa thì nhà nào cũng biết làm do dưa không đòi hỏi kỹ thuật nhiều. Từ dưa giá, dưa chuột, dưa hành tới các loại khác như dưa bồn bồn, súp lơ… người dân quê đều làm được. Khi thu hoạch loại nông sản gì mà có thể làm dưa được, có thể để dành được, người ta sẽ làm bằng cách đem muối chúng.
 |
Gia đình tôi cũng thế, hũ dưa chua là vật không thể thiếu trong căn bếp của mẹ tôi, nhất là dưa giá và dưa cải - hai món dễ làm, dễ ăn và rẻ tiền. Hũ dưa cải của mẹ thường có nhiều màu: trắng của củ hành tây, đỏ của ớt, vàng của dứa và xanh của bẹ rau cải. Khi các nguyên liệu trên đã chuẩn bị đâu vào đó, mẹ tôi trộn đều chúng trong một cái thau bằng sành. Mẹ đun sôi nồi nước tương ứng để khi đổ vào phải lấp kín mặt dưa. Nước này gồm có muối bột, đường và ít giấm. Nhanh tay đổ hỗn hợp nước sôi này vào thau dưa rồi trút ra ngay để dưa không bị chín, thao tác này mẹ gọi là chần dưa. Mẹ bảo đó cũng là cách làm cho dưa bớt hăng, hấp dẫn. Sau đó, mẹ đun sôi nồi nước này lại, để cho thật nguội rồi mới đổ vào vại dưa và đậy nắp lại. Với cách làm như thế thì sau hai ngày là dùng được. Còn muốn để lâu hơn thì khi làm dưa rau cải phải đem phơi ngoài nắng cho hơi héo và không được cho giấm vào nước muối dưa. Dưa cải sẽ ngon hơn nếu có thêm hành lá và vài lát riềng. Khi dưa đã chua mà không ăn hết thì vớt dưa ra cho vào túi ni lông và để vào tủ lạnh.
Người xưa bảo: thịt thà là hương hoa, tương cà là gia bản quả không ngoa tí nào với những vùng quê còn nghèo khó như quê tôi. Đó là nơi khắc nghiệt nhất của miền Trung mà hạn hán, lũ lụt thường xuyên hoành hành. Khi vào mùa vụ thì tất bật, bươn bả, cơm không kịp ăn nên chuyện nấu nướng càng giản đơn, càng ít tốn thì giờ càng được người quê yêu thích. Chính vì vậy mà bữa cơm đôi khi chỉ có một món dưa sổi và chén mắm thật cay cũng đủ làm cho người quê lạc quan yêu đời.
Nhưng cải dưa đâu chỉ là món khoái khẩu của người quê chân lấm, tay bùn bởi nó luôn có mặt trên những mâm cỗ sang trọng của nhiều vùng miền. Món thịt đông béo ngậy mà không có dưa cải, cà pháo thì cũng bớt ngon. Nó còn là bạn song hành của các món nướng, món thịt có nhiều mỡ. Chẳng những thế, nó còn có mặt rất trang trọng trong mâm cỗ ngày Tết của người Việt: “Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ...”.
Với tôi thì hũ dưa chua của mẹ ngày nào luôn là hình ảnh đảm đang của người phụ nữ dù ở quê hay thị thành. Nó cũng giúp cho bữa cơm gia đình tôi ngon hơn, giúp tôi giáo dục con cái mình ngoan hơn ngoài những điều chúng học được từ thầy cô, từ sách vở.
LÝ THỊ MINH CHÂU
