Họa sĩ Bùi Trang Chước (1915 - 1992) là một họa sĩ tài năng của nền hội họa Việt Nam. Cả cuộc đời nghệ thuật của mình, ông đã sáng tác nhiều tác phẩm có giá trị cao, mang giá trị sử dụng lớn…, trong đó tiêu biểu là mẫu Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Họa sĩ Bùi Trang Chước (1915 - 1992) là một họa sĩ tài năng của nền hội họa Việt Nam. Cả cuộc đời nghệ thuật của mình, ông đã sáng tác nhiều tác phẩm có giá trị cao, mang giá trị sử dụng lớn…, trong đó tiêu biểu là mẫu Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Cách đây 65 năm - năm 1952, ông được Văn phòng Phủ Thủ tướng giao việc vẽ mẫu Quốc huy Việt Nam. Sau nhiều lần phác thảo, mẫu Quốc huy được trình lên Bác Hồ góp ý sửa chữa và được trưng bày lần đầu tiên tại Triển lãm Mỹ thuật 1954 ở Đại Từ (Thái Nguyên) để giới mỹ thuật và đồng bào góp ý.
Đến bản thảo thứ 18 - mẫu cuối cùng được họa sĩ Bùi Trang Chước và Trần Văn Cẩn hoàn thiện, Quốc huy Việt Nam là hình tròn cổ truyền giản dị, giữa có ngôi sao vàng của Quốc kỳ, hai bên xung quanh là những bông lúa ôm lấy bánh răng công nghiệp, phía dưới là dải lụa có dòng chữ “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”, hai đầu dải lụa quấn lên các bông lúa, mỗi bên 2 đoạn. Quốc huy có 2 màu đỏ vàng truyền thống dân tộc… được trình lên Trung ương, được Quốc hội Việt Nam khóa I, kỳ họp thứ 6 (từ ngày 15 đến 20-9-1955) phê chuẩn và Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 254 ngày 14-1-1956 ban bố mẫu Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đến năm 1976, khi đất nước thống nhất, Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được sửa đổi phần quốc hiệu là “Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam”, được Quốc hội Việt Nam khóa V phê chuẩn ngày 2-7-1976, Chủ tịch nước ký sắc lệnh ban bố mẫu Quốc huy nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam từ 1976 đến nay được sử dụng trên toàn đất nước Việt Nam tại các cơ quan công sở chính quyền từ Trung ương tới địa phương. Quốc huy Việt Nam còn được in trên giấy tờ quan trọng của công dân Việt Nam… Việc vẽ mẫu Quốc huy là một nhiệm vụ quan trọng, như ông đã viết “… bên cạnh nỗi lo lắng là sự phấn khởi được trên tin cậy giao phó cho công việc hệ trọng này - đấy là niềm vinh dự và tự hào của mình…”.
Trang tem Quốc huy của Việt Nam, tem của Liên Xô phát hành |
Hơn 60 năm qua, Bưu điện Việt Nam đã phát hành 8 bộ tem Quốc huy gồm 7 mẫu 5 tem, 2 tem khối và 1 phong bì in sẵn tem của các họa sĩ: Ngô Tôn Đệ, Đỗ Việt Tuấn, Trịnh Quốc Thụ, Trần Lương, Trần Thế Vinh, Võ Lương Nhi và Nguyễn Du… phát hành vào các năm: 1957, 1975, 1980, 1985, 1990 và 2006. Bên cạnh đó là 2 mẫu tem Quốc huy Việt Nam của Bưu điện Liên Xô phát hành vào năm 1975 và 1985.
Ngoài việc làm mẫu Quốc huy Việt Nam, ông còn sáng tác các mẫu bằng khen, huân chương theo yêu cầu của Chính phủ, các mẫu biểu trưng Tổng Công đoàn Việt Nam, huy hiệu Thương binh, huy hiệu Chủ tịch Hồ Chí Minh cho chuyến bay vũ trụ Việt Nam - Liên Xô - Intercosmos và nhiều mẫu tiền giấy cho Ngân hàng Việt Nam thiết kế trang trí mặt tiền của lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Riêng về tem bưu chính, họa sĩ Bùi Trang Chước là người vẽ những mẫu tem Đông Dương đầu tiên vào những năm 1936 đến 1945. Ông đã vẽ và được phát hành 29 bộ tem với 57 mẫu lưu hành trong toàn cõi Đông Dương. Sau Cách mạng tháng Tám thành công, ông tiếp tục vẽ tem bưu chính cách mạng. Bộ tem đầu tiên ông vẽ năm 1951 với 1 mẫu 3 tem đổi màu thay giá, mang chân dung Bác Hồ và bản đồ Việt Nam… Bộ tem cuối cùng ông vẽ vào năm 1971, đó là bộ tem 1 mẫu với 4 tem thay màu đổi giá và 1 tem khối mang hình huy hiệu Bác Hồ dành tặng cho “Người tốt việc tốt”. Sau 20 năm của giai đoạn này, ông đã vẽ và được phát hành 37 bộ, 46 mẫu và hơn 100 tem. Trong đó, có nhiều mẫu tem mang sự kiện lịch sử đất nước như: cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng năm 40, ngày 2-9-1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, chiến thắng Điện Biên Phủ 1954…
Với công lao và tài năng tận lực phục vụ sự nghiệp cách mạng, đỉnh cao là Quốc huy của đất nước, họa sĩ Bùi Trang Chước đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chính phủ tặng nhiều huân chương cao quý, Chủ tịch nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào tặng Huân chương Itxala.
PHẠM KHÁNH HỒNG
