Món nợ phim lịch sử

Những năm gần đây, phim Việt đã khởi sắc với những bộ phim có doanh thu ngang ngửa các siêu phẩm của thế giới khi trình chiếu ở Việt Nam. Tuy nhiên, các phim ăn khách nhất của Việt Nam phần lớn là phim hài, còn phim lịch sử gần như không thể ra rạp.

Các phim chiếu Tết Bính Thân 2016 đang rục rịch ra rạp. Trong 5 bộ phim Tết thì có đến 3 phim hài (Tía tui là cao thủ, Lộc phát, Yêu là phải xài chiêu), 2 phim còn lại (Siêu trộm, Ám ảnh) cũng là phim hành động, kinh dị. Những ai dõi theo điện ảnh Việt đều dễ dàng nhận ra sự thống trị của phim hài, thiếu hẳn những bộ phim chính kịch tử tế. Trong suốt một thời gian dài, các phim hài nhảm như: Để mai tính, Long ruồi, Tèo em, Ngày nảy ngày nay, Năm sau con lại về, Quý tử bất đắc dĩ… đã thay nhau đứng đầu doanh thu phòng vé. Không ít người tâm huyết với điện ảnh nước nhà đã bày tỏ sự lo lắng bởi sự phát triển chệch hướng này. Một nền điện ảnh lành mạnh phải có sự song hành của nhiều thể loại phim, trong đó có phim lịch sử.

Khán giả chờ xem phim ở Platinum Nha Trang

Sau một loạt phim lịch sử được làm nhân dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ không mấy thành công, nỗi sợ làm phim lịch sử càng khiến nhiều người chùn bước. Với lịch sử mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước của người Việt, có rất nhiều trang sử chói lọi có thể là đề tài để các nhà làm phim khai thác. Ngay trong thời đại Hồ Chí Minh, lịch sử 2 cuộc kháng chiến oai hùng của dân tộc cũng có biết bao chiến công hiển hách như: Điện Biên Phủ, đại thắng mùa xuân 1975. Thế nhưng, đến nay, rất ít phim lịch sử được làm thành công. Sau 40 năm đất nước giải phóng, nhắc đến phim lịch sử vẫn chỉ có: Đêm hội Long Trì, Thăng Long đệ nhất kiếm, Biệt động Sài Gòn, Ngọn nến hoàng cung, Dưới cờ đại nghĩa…

Mỗi khi nhắc đến làm phim lịch sử, những nhà làm phim trong nước vẫn thường kêu ca về những cái thiếu: thiếu tư liệu lịch sử về thời đại cũng như tư liệu về nhân vật lịch sử quá mỏng, thiếu trường quay, thiếu kinh phí. Nhưng cái thiếu lớn nhất ít người đề cập, đó là thiếu người tài, thiếu người có tâm huyết. Mới đây nhất, bộ phim Mỹ nhân (đạo diễn Đinh Thái Thụy) do Cục Điện ảnh đặt hàng cho hãng phim Giải phóng đã mắc một lỗi ngớ ngẩn, áo của quan lại dưới thời chúa Nguyễn lại có họa tiết hình sư tử như phim hoạt hình Lion King. Trước đó, phim Thái tổ Lý Công Uẩn - Đường tới thành Thăng Long (được đặt hàng nhân dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội) có phục trang quá giống phim Trung Quốc nên đã phải hủy chiếu. Những lỗi này đều có thể tránh được nếu gặp những người có tâm và có tài. Dù chưa hẳn đã quá thành công, nhưng những phim như: Những ngọn nến hoàng cung, Dưới cờ đại nghĩa, Đường lên Điện Biên đã cho thấy nếu thật sự tận tâm tận lực sáng tạo, các nhà làm phim Việt có thể trả dần “món nợ” phim lịch sử. Cách đây không lâu, tại hội thảo về điện ảnh với phim lịch sử do Cục Điện ảnh tổ chức, đạo diễn Đào Bá Sơn thẳng thắn nhìn nhận: “Lịch sử Việt Nam có quá nhiều để tài bị bỏ trống chưa thực hiện được bởi có quá ít người yêu lịch sử, có khát vọng làm phim lịch sử và không thể phủ nhận đội ngũ làm phim quá yếu kém”.

Thực tế cho thấy, để điện ảnh Việt phát triển, nhất là việc làm phim lịch sử phải có chiến lược lâu dài. Vấn đề đầu tiên là đầu tư bài bản, không phải đợi đến dịp lễ mới đặt hàng, chạy đua cho kịp tiến độ để rồi cho ra đời những bộ phim kém chất lượng. Bên cạnh đó, việc chọn đạo diễn cũng ảnh hưởng lớn đến thành bại của phim. Bằng chứng rõ nét nhất, cùng là phim đặt hàng nhưng phim Mỹ nhân đã thất bại thảm hại khi ra rạp, còn phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh (đạo diễn Victor Vũ) đã thành công rực rỡ khi nhận được sự khen ngợi của giới chuyên môn lẫn khán giả.

Những năm gần đây, sự tham gia của các nhà sản xuất phim tư nhân đã góp phần làm sôi động đời sống điện ảnh, tuy nhiên do tiềm lực kinh tế và nhân sự còn hạn chế nên phần lớn họ chỉ tập trung sản xuất phim hài. Chính vì vậy, việc sản xuất phim lịch sử (nếu có) vốn đầy rủi ro chỉ trông chờ vào Nhà nước. Hơn lúc nào hết, Đảng và Nhà nước cần có chính sách khuyến khích các tác phẩm mang đậm dấu ấn văn hóa lịch sử dân tộc. Sự có mặt của các tập đoàn giải trí hùng mạnh tham gia thị trường điện ảnh Việt Nam chỉ có thể xây thêm các rạp chiếu hiện đại, nhập về những bộ phim “bom tấn” chứ khó có thể làm những bộ phim mang đậm dấu ấn sử Việt. Không ai khác, chính những người làm phim trong nước phải có trách nhiệm trả món nợ phim lịch sử.

Mới đây, qua báo chí, đạo diễn Việt kiều Victor Vũ chia sẻ, ước nguyện của anh chính là được làm phim về chiến thắng Bạch Đằng của quân dân nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên vào thế kỷ thứ XIII. Với những thành công ở bộ phim dã sử Thiên mệnh anh hùng, nhiều người tin tưởng Victor Vũ có thể đem lại một cái nhìn khác về những bộ phim lịch sử Việt nếu được đầu tư đúng mức!

THÀNH NGUYỄN