Tháng Ba, nhớ "Mùa hoa cải"

Một ngày tháng Ba lang thang ra ngoại thành Nha Trang bắt gặp sắc vàng của hoa cải, bỗng dưng vang lên âm điệu ca khúc Mùa hoa cải (nhạc Lê Vinh, thơ Nghiêm Thị Hằng). "Có một mùa hoa cải. Nở vàng bên bến sông. Em đang thì con gái đợi anh chưa lấy chồng…".

Một ngày tháng Ba lang thang ra ngoại thành Nha Trang bắt gặp sắc vàng của hoa cải, bỗng dưng vang lên âm điệu ca khúc Mùa hoa cải (nhạc Lê Vinh, thơ Nghiêm Thị Hằng). “Có một mùa hoa cải. Nở vàng bên bến sông. Em đang thì con gái đợi anh chưa lấy chồng…”.  

Ảnh minh họa.

Ca khúc Mùa hoa cải đã rất quen thuộc với nhiều người, về lòng thủy chung, nỗi đau mất mát của những mối tình thời chiến. Thế nhưng, ít người biết rằng nguyên bản bài thơ của Nghiêm Thị Hằng vốn chỉ là bài thơ tình nói về sự dang dở của một mối tình bởi sự rụt rè của chàng trai như lời chàng thổ lộ: Tôi rụt rè không dám/Hái một bông cải ngồng/Sợ làm con bướm trắng/Giật mình bay sang sông… Thế nhưng khi đến Lê Vinh, nhạc sĩ tài hoa đã thổi hồn mình vào đó, viết nên một ca khúc xúc động về một chuyện tình đầy trắc trở, đau thương thời chiến.“Có một mùa hoa cải. Nắng vàng trong mê mải. Cầm tay em bối rối. Anh nói lời yêu thương Anh nói rồi anh đi. Chiến tranh không ước hẹn”. Chàng trai của Lê Vinh đã “nói lời yêu thương” nhưng chiến tranh ai biết được ngày về, thế nên không một lời hẹn ước bởi sợ người yêu của mình bị ràng buộc. Điều tuyệt vời, dù không lời ước hẹn nhưng người con gái ấy vẫn chung thủy đợi chờ như người phụ nữ Việt ngàn đời nay vẫn thế. Mấy mùa hoa cải đã đi qua, đợi chờ trong mòn mỏi héo hắt nhưng không một dòng tin tức, hoa cải vẫn nở, nắng vẫn vàng trên triền sông nhưng chỉ còn em với nỗi khắc khoải khôn nguôi: Thư đi không trả lời. Thế rồi thế rồi thôi. Buồn thương hoa héo hắt. Ai cũng bảo phải quên. Em đành bước sang ngang. Gửi mùa xuân ở lại. Gửi con tim cháy mãi. Cho người… mình chờ mong”. Sau bao đợi chờ, người con gái ấy cũng “đành” đi lấy chồng bởi tuổi xuân của người con gái cũng qua nhanh như mùa hoa cải, chỉ rộ lên được một thời gian ngắn trong khi người yêu mãi không về. Cũng như trong đời thực, người con gái ấy đi lấy chồng nhưng trái tim, tình yêu của người con gái ấy đã nằm lại bên sông như nhạc sĩ vẫn cháy mãi  “Gửi mùa xuân ở lại. Gửi con tim cháy mãi. Cho người mình chờ mong”.

Trao đổi với người viết qua điện thoại, nhạc sĩ Lê Vinh cho biết: Năm 1993, anh bắt gặp bài thơ Mùa hoa cải bên sông của nhà thơ Nghiêm Thị Hằng trên báo. Ban đầu anh định phổ nhạc theo đúng nguyên bản bài thơ, nhưng trong quá trình viết anh thấy người con trai trong bài thơ quá thiếu nam tính (không dám tỏ tình) nên đã chuyển hướng thành bài hát về mối tình thời chiến để ca ngợi sự thủy chung của những người con gái Việt. Trả lời câu hỏi “Sao anh lại để người con gái đi lấy chồng mà không để họ sống mãi với mối tình bên sông?”, nhạc sĩ Lê Vinh bày tỏ: “Tôi không muốn xây dựng lại hình tượng người đàn bà hóa đá vọng phu bởi như vậy thì khắc nghiệt quá. Người con gái trong ca khúc của tôi đã sống và cháy hết mình với tình yêu, không một lời hẹn ước nhưng đã thủy chung chờ đợi qua biết bao mùa hoa về… Chỉ cần vậy thôi cũng đáng để ngợi ca rồi. Tôi không muốn xây thêm một tượng đài, sau bao mất mát hãy để cho người phụ nữ tìm thấy hạnh phúc của riêng mình”.

Hơn 20 năm kể từ khi ra đời, khán giả biết đến ca khúc này là qua sự thể hiện của ca sĩ Thanh Tâm và Nghệ sĩ ưu tú Thái Bảo. Tuy nhiên, theo nhạc sĩ Lê Vinh, người đầu tiên trình bày ca khúc Mùa hoa cải là nghệ sĩ Lan Hương của Đài Tiếng nói Việt Nam. Với ca khúc Mùa hoa cải, Lê Vinh không chỉ kể lại câu chuyện tình đầy ám ảnh về thời chiến, mà còn chất chứa niềm cảm thông sâu sắc với nỗi đau, mất mát của những người phụ nữ đã mất chồng, mất người yêu bởi chiến tranh. Mà đoạn kết bài hát như lưỡi dao cứa vào lòng người nghe: “Có một mùa hoa cải. Chia tay bởi chiến tranh. Em đã chờ đợi anh… Sao anh mãi không về”.  

Mùa xuân này vừa tròn 40 năm đất nước hòa bình, thống nhất. Hãy nghe Mùa hoa cải để thêm thấu hiểu, chia sẻ nỗi đau của chiến tranh, và trân trọng về hòa bình đang có.

XUÂN THÀNH