"Em nghĩ gì khi mùa xuân đến?" - đó là câu hỏi rất lãng mạn và sau đó là những lời ân cần, đầm ấm đầy trìu mến của người nhạc sĩ thể hiện trong ca khúc cùng tên. Người nhạc sĩ đó chính là Trần Hoàn nổi tiếng một thời "Sơn nữ ca" và đương đại.
“Em nghĩ gì khi mùa xuân đến?” - đó là câu hỏi rất lãng mạn và sau đó là những lời ân cần, đầm ấm đầy trìu mến của người nhạc sĩ thể hiện trong ca khúc cùng tên. Người nhạc sĩ đó chính là Trần Hoàn nổi tiếng một thời “Sơn nữ ca” và đương đại.
 |
Cứ đến mùa xuân về, trên nẻo đường đất nước Việt, mọi người đều hát hay nghe những ca khúc của nhạc sĩ Trần Hoàn: “Một mùa xuân nho nhỏ”, “Tình ca mùa xuân”, “Chào mùa xuân”... Trong đó, nổi tiếng nhất chính là bài hát “Một mùa xuân nho nhỏ” phổ thơ của nhà thơ Thanh Hải: Mọc giữa dòng sông xanh, một bông hoa tím biếc, ơi con chim chiền chiện, hót chi mà vang lừng, từng giọt rơi long lanh. Tôi đưa tay hứng về. Nói theo kiểu truyền hình đương đại thì tỉ lệ rating “nghe” bài hát này có lẽ đến hàng mấy chục triệu lượt người trải dài 3 thập kỷ qua. Dù thời gian trôi qua, sự trong trẻo hồn nhiên của tiếng hát Kim Phúc vẫn vút cao như tiếng chim chiền chiện trên bầu trời xuân đất nước.
Ai đã từng gặp nhạc sĩ Trần Hoàn đều nhớ đến hình ảnh một người đàn ông cao lớn, mái tóc dày bời bời vuốt mái ra sau đầy nam tính. Vốn là người con đất Quảng Trị, sinh ra trong gia đình công chức, chịu ảnh hưởng rất nhiều về nét tài hoa âm nhạc của người cha nên 16 tuổi, khi học ở Huế, cậu thanh niên Nguyễn Tăng Hích (tên khai sinh của nhạc sĩ) đã sáng tác nhạc cho bạn bè. Còn cái tên Trần Hoàn chính là bút danh ảnh hưởng từ bài “Thiên thai” của Văn Cao: “Đào nguyên trước, Lưu Nguyễn quên Trần Hoàn” để hiểu rằng tâm hồn chàng trai Nguyễn Tăng Hích lãng mạn đến thế nào, vì chỉ ít năm sau khi đi theo cách mạng, trong chiến khu núi rừng miền Trung, anh đã hát vang bài “Sơn nữ ca” nổi tiếng muôn thuở. Bài hát này đã đưa Trần Hoàn đứng vào đội ngũ những nhạc sĩ tiền chiến lẫy lừng: Văn Cao, Đoàn Chuẩn, Lê Thương, Đặng Thế Phong...
Sự nghiệp chính trị và văn nghệ của Trần Hoàn thật lớn lao. Ông từng là Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin thập niên 90 của thế kỷ trước. Với âm nhạc, ông có gia tài đồ sộ được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh. Những dịp Tết đến xuân về, chỉ cần nhắc đến những bản nhạc về chủ đề xuân đã quá đủ để hiểu nét tài hoa của người nhạc sĩ này. Bài hát “Tình ca mùa xuân” ra đời đúng vào thời điểm đất nước đang có tiếng súng ở hai đầu đất nước: biên giới phía Bắc và Tây Nam. Ban đầu, bài hát được ca sĩ Tiến Hỷ - Thúy Lan của Đài Tiếng nói Việt Nam hát nhưng chưa được vang rộng, chỉ tới khi ca sĩ Bảo Yến thể hiện đúng chất lãng mạn miền Trung thì công chúng rất say mê. Sau này, tiếng hát Trung Đức - Thu Hiền nồng nàn đã đưa “Tình ca mùa xuân” đứng vững chắc trong tình yêu âm nhạc xuân của mọi người.
Trở lại với bài hát “Em nghĩ gì khi mùa xuân đến”, dù Trần Hoàn sáng tác khoảng sau năm 2000 một chút (nhạc sĩ mất năm 2003 - thọ 75 tuổi) nhưng gần 10 năm sau mới phổ biến qua một ca sĩ trẻ trưởng thành trong cuộc thi Sao mai điểm hẹn: Lê Anh Dũng. Với chất giọng nam trung nhẹ nhàng, trên nền phối pha âm hưởng thính phòng, Lê Anh Dũng thực sự tái hiện hình ảnh nét xuân đầm ấm tình yêu, tình người. Bài hát như bức tranh của họa sĩ Dương Bích Liên, Nguyễn Sáng - những người chuyên vẽ thiếu nữ Hà Nội xưa. Trần Hoàn - dưới con mắt tinh tế và lãng mạn của mình đã nhìn thấy một thiếu nữ ngồi bên cửa sổ với đầy tâm trạng buồn vui và nhạc sĩ đã bước tới: Em nghĩ gì mà vầng trán đăm chiêu, dẫu phố phường không chút cô liêu. Em nghĩ gì mà đôi mắt long lanh, giữa dòng đời vời vợi màu tuổi xanh. Khúc mở đầu chính là nét tự sự rất tinh tế. Chỉ có điều, nhạc sĩ rất tỉnh, luôn có sự lạc quan và niềm tin phía trước nên tới điệp khúc đã dậy sự phơi phới: Đừng nuối tiếc kỷ niệm đã đi qua, đừng nhắc đến những gì đã phôi pha mà hãy sống cuộc sống yên lành, vì đất nước hạnh phúc thanh bình. Nhạc sĩ đã kết hợp nhuần nhuyễn tình yêu cá nhân bé nhỏ với tình yêu Tổ quốc to lớn trên nét nhạc êm ả, dịu dàng như tiếng gió xuân. Đoạn kết của ca khúc thực sự đầy chất thi ca - tình yêu: Và giá rét đến ngày sẽ xua tan, cùng nắng ấm trở về với xuân sang. Em nghĩ gì hỡi em, khi tình yêu đang đến đợi bên thềm. Lê Anh Dũng đã xử lý câu cuối của ca khúc đạt mức tuyệt đỉnh, vì sau đó, rất nhiều ca sĩ trình bày bài này, kể cả Trọng Tấn cũng không đạt tới.
Đây được coi là bài hát mang nét độc đáo của Trần Hoàn, như màu nắng ấm tràn dịu trên đường phố ngày xuân, đi vào lòng người thanh bình. Đó là ước mơ vĩnh cửu của con người.
Lê Đức Dương
